در چند روز گذشته، اخبار مختلفی در خصوص تخریب بافت تاریخی اطراف حرم شاهچراغ شنیده می شود. به طوری که خیلی از کارشناسان میراث فرهنگی در خصوص این موضوع، هشدار داده اند. خیلی از این کارشناسان می گویند که اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ منجر به تخریب بافت تاریخی و خانه های قدیمی شیراز می شود.
این در حالیست که مسئولین شهری و میراث فرهنگی با جدیت چنین موضوعی را رد می کنند و می گویند که با تخریب هرگونه بافت تاریخی مخالف هستند و هیچگونه مجوز یا پاسخ استعلامی در این زمینه که موجب تخریب بافت تاریخی، فرهنگی و هویت شیراز شود، صادر نشده است.
به گزارش پرشین سازه ، این موضوع حدوداً یک سال است که در کش و قوس های مختلف به سر می برد. بارها از وزیر میراث فرهنگی و مسئولین مختلف در خصوص اقداماتشان سوال شده است و هر بار، این مسئولین به صراحت اعلام کرده اند که به هیچ وجه قصد تخریب بافت تاریخی شیراز و به ویژه مناطق اطراف حرم شاهچراغ را ندارند و گفته اند که یک هیئت کارشناسی جهت بررسی و نظارت بر اجرای این طرح توسعه، تعیین کرده اند.
در این میان، هنوز هم خیلی از اساتید فرهنگ و کارشناسان مختلف باور دارند که اجرای این طرح می تواند روی چهره ی تاریخی و فرهنگی شهر شیراز، اثر مخرب بگذارد. به خصوص با توجه به اینکه شهر شیراز، شناسنامه ی هویتی ایران است.
همین چند روز گذشته بود که نامه ای از سوی غلامحسین معماریان، یکی از اساتید دانشگاه علم و صنعت به وزیر راه و شهرسازی ارسال شد که در آن از مهرداد بذرپاش درخواست کرده بود که جلوی این اقدام ضد فرهنگی را بگیرد و در عوض به احیاء، مرمت و استحکام بخشی بافت تاریخی شیراز همت گمارد.
در این نامه که به شورای عالی معماری و شهرسازی هم رونوشت شده است، چنین آمده: همانگونه که اطلاع دارید، شهرهای تاریخی ایران شواهدی عینی از زندگی مردمان این سرزمین در صدها سال گذشته هستند. در این چهار دهه، این شواهد ارزشمند دچار تخریب های گسترده ای شده اند و این تخریب ها، علیرغم هشدارهای فراوان متخصصان و اساتید دانشگاه، همچنان ادامه دارد.
یکی از اصلی ترین تخریب های صورت گرفته، در بافت تاریخی شیراز و حدود دو دهه ی پیش بوده است که ده ها هکتار از آن را به نام بین الحرمین و یا گسترش حرم شاهچراغ(ع) یا مجتمع نیکان، ویران کرده و به مراکز خرید و خیابان تبدیل کرده اند. حدود یک سالی هم هست که برخی از مسئولین استان و شهر شیراز، به بهانه ی اتصال دو حرم شاهچراغ(ع) و سید علاءالدین حسین(ع) که ۴۰۰ متر با هم فاصله دارند، می خواهند برنامه ی تخریب بزرگی را پیاده سازی کنند.
علیرغم اینکه در سال ۱۳۹۶، طرح تفصیلی بافت تاریخی تصویب شد و طرح موضعی مشاورین در سال ۱۴۰۰ مطرح گردید، اما کمیسیون ماده ۵ شهرداری شیراز در اردیبهشت امسال، طرحی را تصویب کرده است که بر اساس آن بخش زیادی از محله های تاریخی بیات و اسحاق بیک که قدیمی ترین بخش های شیراز هستند، تخریب شوند. در طرح موضعی شرق شاه چراغ، مشاور محترم در سال ۱۴۰۰، اصلا تخریبی در وضع موجود را پیش بینی نکرده است.
از سوی دیگر، وزارت میراث فرهنگی که باید جلودار دفاع از این میراث گرانبها باشد، خط تخریب معین کرده است که این خط با خطی که تولیت شاهچراغ در چند سال گذشته تعیین کرده بود، شباهت های زیادی دارد. این موضوع نشان می دهد که وزارت میراث فرهنگی به نفع مناقع ملی و فرهنگی مردم عمل نکرده و بلکه برعکس، در جهت کسب رضایت برخی از مسئولین گام برمی دارد.
بعد از این که طرح مزبور در کمیسیون ماده ۵ تصویب شد، بدون توجه به وضعیت اقتصادی نا به سامان اداره راه و شهرسازی شیراز، به سرعت اقدام به خرید املاک کرده است. بر اساس بازدیدهای علمی صورت گرفته در تاریخ ۱۱ بهمن از محل طرح تخریب، معلوم شد که برخی از ادارات به خانه های این محدوده مراجعه کرده و از ساکنین خواسته اند که در یک مهلت چند روزه، خانه ها را جهت تخریب تخلیه کنند. در صورتی که این تخلیه صورت نگیرد، آب و برق و گاز این خانه ها قطع خواهد شد و مبالغ تعیین شده توسط کارشناس به حساب دولت واریز شده و خانه را تخریب می کنند.
صحبت های استاندار استان فارس
در این میان و زمانی که بیشترین جنجال در خصوص تخریب بافت تاریخی شیراز وجود دارد، استانداری فارس نیز بیانه ای منتشر کرده و در آن گفته است: شایعه های مربوط به تخریب تعدادی از خانه های ارزشمند بافت تاریخی شیراز بدون مبناء است و استاندار بارها مخالفت خود را با تخریب و تعرض به بافت تاریخی شیراز و خانه های ارزشمند این بافت اعلام کرده است.
در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده است: یکی از برنامه های اصلی مدیریت استان، بهبود شرایط سکونت در بافت تاریخی شهر شیراز و ایجاد محیطی شاداب و متناسب با فرهنگ غنی این شهر است. دستگاه های مسئول در حوزه ی بافت تاریخی مانند میراث فرهنگی و گردشگری و راه و شهرسازی، باید طرح های کارشناسی شده ای برای حراست از این بافت و ارتقاء سطح زندگی در آن ارائه کنند.
استانداری فارس دوباره تاکید کرد که کاملا مخالف هرگونه تخریب و تعرض نسبت به بافت تاریخی و فرهنگی شهر شیراز بوده است و هیچگونه استعلام مثبت یا مجوزی برای تخریب این بافت تاریخی و خانه های میراثی شهر شیراز، صادر نشده است.
البته لازم به ذکر است که بافت تاریخی شیراز برای اولین بار نیست که در خطر تخریب قرار گرفته است. این موضوع از دهه ۶۰ وجود داشته است. در اواسط دهه ۹۰، این رویه متوقف شد اما از سال گذشته، دوباره طرح توسعه حرم شاهچراغ به جریان افتاده است. طرحی که خطر تخریب بخشی از این بافت را به همراه دارد.
بر اساس آن چیزی که وزارت میراث فرهنگی و پژوهشگاه آن روی کاغذ و نقشه مشخص کرده اند، ۳۵ پلاک در طرح توسعه قرار داشته که تخریب می شوند. از این میان، ۵ پلاک در فهرست آثار ملی ثبت شده اند. البته بررسی های میدانی مشخص می کند که ساکنین حدود ۶۰ خانه، اخطار شفاهی تخلیه دریافت کرده اند.
