طرح نهضت ملی مسکن، حالا بیش از دو سال است که اجرایی شده و می توان قضاوت درستی نسبت به آن داشت.
به وضوح می توان اعلام کرد که خلاء سیستم بانکی و منابع مالی در این طرح به چشم می خورد. بانک ها همکاری لازم را با این طرح ندارند و به تعهدات خود در قبال قانون جهش تولید مسکن عمل نمی کنند. با این حال، هنوز هم خیلی از مسئولین مربوطه اعلام می کنند که با همکاری بانک های بیشتر و مشارکت انبوه سازان، می توان در دو سال باقی مانده، عقب ماندگی های این طرح را جبران کرد.
به گزارش پرشین سازه ، دولت سیزدهم اساسا با همین وعده روی کار آمد و به همین دلیل است که همه جوره تلاش می کند تا این طرح را به نتیجه برساند. مشکل این جاست که علاوه بر طرح نهضت ملی مسکن، واحدهای نیمه کاره ی مسکن مهر نیز به این طرح الحاق شده و باید تا سال ۱۴۰۲، این عقب ماندگی ها جبران شود.
اما با وجود وضعیت مالی وخیم این طرح و عدم همکاری بانک ها، چگونه می توان انتظار داشت که طرح نهضت ملی مسکن به ثمر بنشیند؟ برای تحقق این وعده، به جز همکاری بیشتر بانک ها و آورده ی متقاضیان، آیا راه دیگری نیز وجود دارد؟!
حالا که دو سال از آغاز طرح نهضت ملی مسکن می گذرد، می توان به صراحت اعلام کرد که بانک ها اصلا عملکرد مقبولی در این طرح نداشته اند. به جز بانک مسکن، هیچ یک از بانک های عامل به طور کامل و بر اساس تعهدات خود پای کار نیامدند.
بر اساس قانون جهش تولید مسکن، تمام بانک ها موظف هستند که سالیانه ۲۰ درصد از تسهیلات خود را به بخش مسکن اختصاص دهند. اما دستیار ویژه ی وزیر راه و شهرسازی می گوید که در سال ۱۴۰۰، خیلی از بانک های عامل تنها کمتر از ۵ درصد اعتبارات خود را به وام مسکن اختصاص دادند.
این وضعیت در سال ۱۴۰۱ نیز چندان تعریفی نداشت. گرچه با رشد اندک رو به رو بودیم و بانک ها حدود ۱۰ درصد اعتبارات خود را به تسهیلات بخش مسکن اختصاص دادند اما هنوز هم با اجرای کامل تعهدات خود فاصله ی زیادی دارند. در حال حاضر، بانک ها فقط به نیمی از تعهدات خود عمل می کنند.
البته در این میان، عملکرد بانک مسکن تقریبا قابل دفاع بوده است. در حقیقت می توان چنین گفت که تمام تسهیلاتی که از سوی بانک ها به طرح نهضت ملی مسکن اختصاص داده شده، از سوی بانک مسکن بوده است.
در این میان می توان گفت که بانک های سپه، ملی، ملت، صادرات و کارآفرین هم به تدریج پای کار آمدند. انتظار می رود که از سال ۱۴۰۲، عملکرد این بانک ها در راستای اجرای قانون جهش تولید مسکن بهتر شود.
به طور کلی ۲۷ بانک و موسسه اعتباری وظیفه دارند که تسهیلات مورد نیاز پروژه های نهضت ملی مسکن را در اختیار متقاضیان قرار بدهند. اما از این میان، تنها چند بانک به صورت محدود، پای کار آمده اند.
علاوه بر بانک هایی که تسهیلات مربوط به پروژه های نهضت ملی مسکن را پرداخت می کنند، هنوز هم مشکل منابع مالی پروژه سر جای خودش است. از آن جایی که بیشتر متقاضیان این طرح، از دهک های پایین جامعه هستند، احتمالا قادر به پرداخت تمام آورده های خود نباشند.
به همین دلیل است که وزارت راه و شهرسازی به دنبال همکاری و مشارکت با انبوه سازان است. از این راه، می توان بخش دیگری از منابع مالی پروژه را تامین کرد. در راستای مشارکت انبوه سازان، تا به امروز جلسات متعددی با وزارت راه و شهرسازی برگزار شده است.
محوریت مذاکرات انبوه سازان با وزارت راه، تهاتر زمین است. به نحوی که به ازای هر پروژه، تعدادی از واحدها یا قطعات زمین در اختیار سازندگان قرار بگیرد.
یکی دیگر از موضوعات و معضلات بزرگی که در خصوص طرح نهضت ملی مسکن وجود دارد، قیمت تمام شده ی واحدهاست. خیلی از متقاضیان هنوز نمی دانند که هر متر مربع از این ساختمان ها قرار است چقدر هزینه بردار باشد. فعلا برخی از مسئولین از عددهای ۶ الی ۱۰ میلیون تومانی به ازای هر متر مربع سخن می گویند.
رئیس بنیاد مسکن می گوید که قیمت واحدهای نهضت ملی مسکن به فاکتورهای مختلفی مثل کیفیت مصالح اصلی و تزئینی، مشاعات، امکانات، موقعیت جغرافیایی و دیگر مولفه های اقتصادی بستگی دارد.
مثلا واحدی که در روستاها ساخته می شود، طبیعتا یک طبقه خواهد بود و نیاز به آسانسور یا راه پله ندارد. بنابراین هزینه های آن ارزان تر تمام می شود. اما در عوض بلوک های چند طبقه نیازمند تمام امکانات رایج مثل آسانسور، راه پله و…هستند. بنابراین مشخصاً هزینه ی ساخت هر متر مربع از این واحدها گران تر تمام می شود.
در سال جدید، برنامه ی خیلی از دستگاه هایی که وظیفه ی ساخت واحدهای مسکونی نهضت ملی را به عهده دارند، این است که ظرفیت خود را بالاتر ببرند. مثلا در حال حاضر، بنیاد مسکن باید ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد از ۴ میلیون واحد مسکونی وعده داده شده را بسازد.
از میزان تعهدی که بنیاد مسکن دارد، تا به امروز ۳۴۱ هزار واحد به مراحل اجرایی رسیده اند. اما بر اساس گفته های معاون مسکن روستایی این بنیاد، تلاش بر این است که ظرفیت ساخت را در سال ۱۴۰۲ افزایش دهند.
مجید جودی خاطرنشان ساخت که علت اصلی تاخیر در اجرای طرح نهضت ملی مسکن در روستاها، تاخیر در پرداخت وام ۲۰۰ میلیون تومانی مسکن روستایی بود. این تاخیر که حدوداً ۱ سال طول کشید، در نهایت منجر به پرداخت وام ۲۰۰ میلیونی در سال ۱۴۰۱ شد. در واقع این تسهیلات در آبان ماه سال ۱۴۰۱ به دست متقاضیان رسید.
معاون مسکن روستایی بنیاد مسکن در ادامه تاکید کرد: برای سال ۱۴۰۲، پیش نویس طرح نهضت ملی مسکن را آماده کرده ایم و از فروردین ماه، به دنبال عملیات اجرایی این واحدها خواهیم بود.
یکی دیگر از ارگان هایی که وظیفه ی ساخت این واحدهای مسکونی را به عهده دارد، شرکت عمران شهرهای جدید است که وظیفه ی ساخت ۷۰۰ هزار واحد مسکونی را عهده دار شده است. این شرکت، در قالب سه بسته ی ۱۰۰ هزار واحدی، حدود ۳۰۰ هزار واحد مسکونی را به مراحل اجرایی رسانده است.
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید قول داده است که هر سه ماه، یک بسته ۱۰۰ هزار واحدی دیگر را رونمایی کند.
البته طرح نهضت ملی مسکن تلاش دارد که از روش های مختلف، ساخت و ساز را پیش بگیرد. مثلا قرار شده که به سازندگان بخش خصوصی، مشوق هایی ارائه شود یا اینکه تفاهمنامه هایی با دستگاه های دولتی امضاء شود که ساخت و ساز با سرعت بیشتری پیگیری شود.
بررسی آمارها نشان می دهد که در سال های اخیر، کل واحدهایی که توسط بخش خصوصی ساخته شده؛ حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار واحد در کل کشور بوده است.
طرح نهضت ملی مسکن تلاش می کند که این تعداد را به سالیانه ۱ میلیون واحد مسکونی برساند.
