بحث کیفیت پایین ساختمان‌ها، مدت‌هاست که از سوی کارشناسان اعلام می شود. حالا دبیر انجمن مهندسان راه و ساختمان می گوید که هیچگونه تمهیداتی برای نظارت و بازرسی ساختمان ها وجود ندارد. بیشتر این بناها بیمه ندارند و اصلا به صورت ادواری، مورد بررسی قرار نمی گیرند.
به گزارش پرشین سازه ، عباس اکبرپور اعلام کرد که ساختمان های کنونی بیش از ۱۰۰ سال است که بدون نگرش نگهداشت ساخته می شوند. به این معنی که اساساً سازندگان برنامه ای برای طول عمر ساختمان ندارند و بعد از ۱۵ الی ۲۵ سال، ساختمان مربوطه تبدیل به ملک کلنگی می شود و نیازمند بازسازی خواهد بود.
در کشورهای توسعه یافته، ساختمان ها بین ۸۰ الی ۱۲۰ سال عمر می کنند و اگر دقت کافی در نگهداری از سازه صورت بگیرد، طول عمر آن بیشتر هم می شود. شاهد هستیم که خانه هایی با قدمت ۱۰۰ ساله در کشورهای توسعه یافته، همچنان اجاره می روند.
اما در ایران برای کاهش هزینه های ساخت و ساز، از مصالح ساختمانی نامرغوب استفاده می شود و کیفیت ساخت پایین است. مثلا کافیست نگاهی به مسکن مهر بندازیم تا متوجه عمق این فاجعه شویم.
اگر از همان ابتدا، موضوع مسکن سازی به سازندگان بخش خصوصی واگذار می شد، حالا این مشکل به وجود نمی آمد.
در این میان نباید نقش دانش بنیان ها را فراموش کرد. این شرکت ها می توانند با ایده های خود، کیفیت سازه را افزایش دهند و در طول عمر آن ها موثر باشند. بیشترین ثبت اختراع، امروز در کشور ما انجام می شود اما نرخ تبدیل این اختراعات به ابزارهای کارآمد جمعی خیلی پایین است. به این معنی که اساسا این اختراعات اجرا نمی شوند.
دولت هم شبیه به جزیره ای مستقل عمل می کند و تصورش بر این است که به تنهایی قادر به حل معضلات است. مدیران متخصص هم کم هستند. مدیران کنونی حاضر به کناره گیری نیستند و اجازه نمی دهند افراد متخصص و نخبه وارد میدان عمل شود.
طراحی عملکرد نیز تعریف چندانی ندارد. معمولا مهندسان ساختمان باید چند طرح را به مالک ارائه کنند تا یکی از آن ها انتخاب شود. اما می بینیم که انتخابی وجود ندارد و معمولا همان طرح اولیه تصویب شده و اجرایی می گردد. البته ساختمان نهایی مطابق با طرح اولیه هم ساخته نمی شود و در حین کار، برای کاهش هزینه های ساخت و ساز از بخش های زیادی صرف نظر می شود.
در این میان، امضافروشی مهندسان ناظر نیز یکی دیگر از معضلات صنعت ساختمان کشور است.
تعرفه مهندسان ساختمانی، از ناظر گرفته تا مجری، بسیار پایین است و بر اساس عرف بین المللی نیست. به همین دلیل فرصت برای برخی از سودجویان مهیا می شود که با استفاده از تطمیع مهندسان ناظر به هدف خود برسند. در حال حاضر، درآمد یک مشاور املاک از مهندس ناظر بیشتر است. در نتیجه وزارت راه و شهرسازی باید فکری به حال این وضعیت کند.
در حال حاضر، یک مهندس ناظر برای گذران زندگی خود ناچار است که ناظر ۱۰ ساختمان باشد. اما باید وضعیت را به گونه ای تغییر داد که نظارت بر یک یا دو ساختمان در سال، برای معیشت این مهندسان، مکفی باشد.
نقش این عوامل در ساخت ساختمان های بی کیفیت را نباید فراموش کرد. اصلا تعجبی ندارد که چرا بناهای ما خیلی زود دچار پیری می شوند.
در حال حاضر، هرکسی که پول داشته باشد، می توان مسکن بسازد. در حالیکه این رویه اشتباه است و ساخت مسکن باید در دست تعاونی های مسکن سازی باشد و در این میان، مهندسان نیز مشارکت داشته باشند. نقش مالک باید در حد سرمایه گذار باقی بماند و دخالتی در چرخه ی ساخت و ساز نداشته باشد.
نظارت مستمر بر ساختمان و تعیین نرخ بیمه نیز یکی دیگر از اقداماتی است که برای نگهداشت ساختمان باید صورت بگیرد. ساختمان ها باید شناسنامه داشته باشند. این شناسنامه توسط یک هیئت مستقل تهیه می شود و توسط یک هیئت دوم، مورد بررسی و نظارت قرار می گیرد.
در برنامه هفتم توسعه به صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان ها تاکید شده که اتفاق مثبتی است. اما مشکل این جاست که قانون مزبور برای ساختمان های جدید است و فکری به حال ساختمان های قدیمی نمی کند.
ساختمان های قدیمی و جدید باید بیمه شوند. در صورتی که از مهندسان و معماران در ساخت سازه بهره ببریم، عملکرد شرکت های بیمه نیز دقیق تر می شود. علاوه بر این، بخش زیادی از اقشار تحصیل کرده نیز شاغل می شوند.
در حال حاضر معضل بزرگ مهاجرت نخبگان در کشور وجود دارد. برای جلوگیری از خروج این سرمایه های کشور، باید اقدامات دقیقی صورت بگیرد.
سازه های جدید باید طراحی دقیق و درستی داشته باشند. در صورتی که ساختمان قدیمی باشد، باید از لحاظ مقاوم سازی لرزه ای مورد بررسی قرار بگیرد. متاسفانه هیچ قانونی برای ترمیم و بهبود عملکرد سازه ها در برابر زلزله نداریم. منابع مالی خاصی هم برای آن در نظر گرفته نشده!
در واقع این مسائل به خاطر عدم نگرش سیستمی به موضوع ساختمان است. اگر نگهداشت ساختمان ها مورد توجه دولت باشد، می توان از فرسودگی زودرس ساختمان ها جلوگیری کرد. اما در گام اول باید قانون خوبی در این حوزه وجود داشته باشد. همچنین منابع مالی کافی هم برای آن در نظر گرفته شود.
در صورتی که انبوه سازی و صنعتی سازی مورد توجه باشد، می توان هزینه ها را کاهش داد و طول عمر ساختمان ها را هم بالا برد. پیشنهاد دبیر انجمن مهندسان راه و ساختمان این است که تعدادی از مهندسان در قالب تشکل های سهامدار، گرد هم آمده و مجموعه ای برای صنعتی سازی راه اندازی کنند.
