در شرایط تورمی امروزی و با توجه به بالا رفتن هزینه ساخت، به نظر نمی رسد که تسهیلات نهضت ملی مسکن، که مردم همین حالا هم از بازپرداخت اقساط سنگین آن ناتوانند، هیچگونه اثرگذاری مثبتی داشته باشد. در نتیجه اصلا بعید نیست که در آینده شاهد انصراف گسترده متقاضیان مسکن ملی باشیم.
به گزارش پرشین سازه ، طرح حمایتی نهضت مسکن ملی در دولت سیزدهم، با هدف حذف قیمت زمین و تولید مسکن ارزان قیمت جهت کمک به خانه دار شدن اقشار کم درآمد تصویب و اجرا شد. پایه و اساس این طرح به این صورت بود که دولت زمین را به صورت رایگان تامین می کرد و مردم با آورده های شخصی و البته کمک تسهیلات بانکی، خانه خود را می ساختند.
بزرگ ترین تفاوت نهضت ملی مسکن با طرح مسکن مهر در دوران احمدی نژاد، این بود که در مسکن مهر مردم حق انتخاب نداشتند و پیمانکاران پس از انبوه سازی گروهی از خانه ها، آنها را تحویل مردم می دادند. اما در طرح نهضت ملی، در کنار انبوه سازی، امکانات دیگری نظیر خودمالکی، مسکن گروهی و غیره نیز در نظر گرفته شده بود.
گرچه طرح نهضت ملی مسکن روی کاغذ بسیار مثبت ارزیابی می شد و می توانست تا حد زیادی مشکلات مسکن مردم را حل کند، اما دولت در اجرای آن واقعیت هایی نظیر رکود تورمی و افزایش هزینه های ساخت را در نظر نگرفت تا یک بار دیگر دولت ما موفق شود یک طرح عالی دیگر را با اجرایی بسیار بد، به یک مشکل اساسی تبدیل کند.
مشکلات طرح نهضت ملی مسکن
برخی از کارشناسان معتقدند که بزرگترین مشکل طرح نهضت ملی مسکن، عدم محاسبه اثر تورمی توسط دولت بود، زیرا خیلی ساده انگارانه تصور می کرد که تورم در صدارت این دولت، افزایش پیدا نخواهد کرد!
موضوعی که دقیقا به بزرگترین نقطه ضعف و شکست این پروژه تبدیل شد و امروزه گریبان گیرش شده. مشکلات هشدار داده شده اما پیش بینی نشده در این طرح به قدری زیاد شد که دولت با وجود وعده ساخت یک میلیون واحد در سال، پس از نزدیک به سه سال، حتی نتوانست به همان وعده یکساله خود نزدیک بشود.
دولت سیزدهم در ابتدا پس از وعده ساخت یک میلیون واحد در سال، از مردم خواست که مبلغ ۴۵ میلیون تومان آورده نقدی اولیه را بابت نام نویسی پرداخت کنند و بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان (بسته به بزرگ یا کوچک بودن شهر یا روستا)، از بانک تسهیلات بگیرند و خانه را با همکاری پیمانکار بسازند. در آن سال فرد می توانست با مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان یک خانه ۸۰ متری بسازد اما با همین مبلغ در سال بعدی می توانست یک واحد ۶۰ متری و در سال بعد یک واحد ۴۰ متری و امسال تنها یک واحد ۱۰ متری بسازد! تورمی که هشدار آن داده شده بود اما با بی توجهی دولت به یک مشکل بزرگ تبدیل شد.
دولت در مواجهه با این مشکل دو راه بیشتر نداشت، یا اینکه باید مقدار تسهیلات را بالا می برد که منابع مالی کافی برای این کار در اختیار نداشت، یا اینکه به گونه ای تورم را مهار می کرد که توان آن از عهده نه فقط دولت سیزدهم، بلکه تمام دول پیشین هم خارج بود!
مسئولین اما در نهایت تصمیم به افزایش مقدار تسهیلات، تا جای ممکن گرفتند. به گونه ای مبلغ وام مسکن ملی، ظرف ۴ سال به ۶۰۰ میلیون تومان رسید که تا قدرت آورده نقدی مردم بیشتر شود اما مشکل اینجا بود که در این مدت، هزینه های ساخت هر سال دوبرابر (در اینجا ۸ برابر!) شده بود و تسهیلاتی که با فشار و مشقت دو برابر شده بود، هیچگونه بازدهی نداشت که هیچ، قدرت خرید آن پایین تر هم آمد.
وضعیت امروزه متقاضیان مسکن ملی
در روزهای پایان کار دولت سیزدهم، هیأت دولت وام مسکن ۸۰۰ میلیون تومانی را تصویب کرد اما با ادامه مخالفت های سفت و سخت بانک مرکزی، با توضیح در اختیار نداشتن منابع مالی کافی، در نهایت با پیگیری های دولت چهاردهم، مبلغ وام مسکن ملی به سقف ۶۵۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد.
این مبلغ شاید در روزهای ابتدایی روی کار آمدن دولت جدید می توانست به ساخت یک واحد ۸۰ متری منجر شود اما امروزه نیمی از این متراژ را هم نمی تواند تامین هزینه ساخت کند.
یکی از پیمانکاران طرح نهضت ملی مسکن در مصاحبه با خبرنگار پرشین سازه اعلام کرد که هزینه ساخت هر متر مربع خانه در طرح نهضت ملی از صفر تا زمانی که صاحب خانه اسباب کشی کند، بین ۱۲ تا ۱۹ میلیون است، در حالی که پیمانکاران بین ۱۴ الی ۱۵ میلیون تومان دریافت می کنند. در شرایط کنونی، برای تکمیل یک واحد مسکونی، متقاضی باید علاوه بر وام ۶۵۰ میلیونی، حداقل ۶۵۰ میلیون تومان دیگر هم به صورت شخصی آورده نقدی داشته باشد. تازه تسهیلات دریافتی هم بلاعوض نبوده و باید با احتساب سود، چند برابر آن را در آینده به دولت پس بدهد!
بر اساس گفته های متقاضیان، دولت هر سه ماه مبلغ ۸۰ میلیون تومان از آنان دریافت می کند و برخی تا کنون ۴۷۰ میلیون تومان پرداخت کرده اند اما هنوز حتی محل دقیق خانه خود را نیز نمی دانند! این یعنی شهروندان باید به طور متوسط ماهیانه نزدیک به ۲۷ میلیون تومان اقساط پرداخت کنند و این جدای از مبلغ وامی است که بعدا باید اقساط آن را بپردازند.
طبیعی است در این شرایط، مردمی که اکثرا از قشر متوسط و رو به پایین جامعه هستند به سختی می توانند از پس این هزینه برآیند و اگر داوطلبانه از طرح خارج نشوند، احتمالا به خاطر ناتوانی در پرداخت، به ناچار از طرح نهضت ملی کنار گذاشته خواهند شد.
این در حالی است که اگر در این مدت پول خود را روی طلا یا دلار سرمایه گذاری می کردند، احتمالا همین حالا، بدون نیاز به دریافت وام سنگین مسکن، خانه دار شده بودند!
