نزدیک به ۲ میلیون نفر متقاضی مسکن حمایتی، هر ۴ شرط را احراز کرده اند اما تا به امروز فقط برای ۹۰۰ هزار نفر، افتتاح حساب بانکی صورت گرفته است. در این شرایط، این سوال مطرح می شود که چرا دولت ها در تامین مسکن عاجزند و چرا هیچوقت نتوانسته اند موفقیتی قطعی در این حوزه به دست آورند؟!
به گزارش پرشین سازه ، از میان ۹۰۰ هزار نفری که افتتاح حساب کرده اند، ۷۳۰ هزار نفر توانسته اند آورده ۴۰ میلیون تومانی خود را واریز نمایند. حدود ۵۰ هزار نفر دیگر نیز، مبلغی زیر ۴۰ میلیون را تامین کرده و به حساب اعلام شده واریز کرده اند.
در کل، بانک ها موفق به عقد قرارداد با ۳۵۴ هزار واحد مسکونی شده اند. به عبارت دیگر، از میان این ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی که در طرح نهضت ملی مسکن آغاز به ساخت کرده اند، فقط درصد خیلی کمی از آن ها به حدی از پیشرفت فیزیکی رسیده اند که بتوانند از بانک، تسهیلات دریافت کنند. کل وام پرداختی توسط شبکه بانکی ۷۳ میلیارد تومان بوده است. ۱۰۰ میلیارد تومان نیز توسط متقاضیان تامین شده است.
از سوی دیگر، قراردادهایی که با سازنده منعقد شده اند به ۷۲۶ هزار واحد می رسد اما از این میان فقط ۴۸۲ هزار واحد موفق به دریافت مجوزهای ساختمانی شده اند. از چنین آماری می توان نتیجه گرفت که یا بخشی از ساخت و سازها بدون پروانه ساختمانی آغاز به کار کرده اند یا اساساً هنوز شروع نشده اند و در مراحل آماده سازی می باشند.
بر اساس گزارش های پیش رو، از میان ۸۰۰ هزار تعهدی که به واسطه پرداخت آورده توسط متقاضیان ایجاد شده، فقط ۳۵۴ هزار واحد مسکونی آغاز به کار کرده اند. البته باید در نظر گرفت که تعداد قرارداد با سازنده نزدیک به تعداد متقاضیان دارای واریزی، به این دلیل بوده که تمام تقاضاهای موثر و غیرموثر در این آمارها حساب شده اند.
بیشتر این قراردادها، به دلایلی مثل نامناسب بودن موقعیت اراضی، سخت بودن عملیات آماده سازی، عدم تمایل سازنده به شروع کار و حتی شرایط وخیم اقتصادی و عدم همکاری بانک ها با تاخیر رو به رو بوده و هنوز آغاز به ساخت نکرده اند.
با توجه به آمار و اعدادی که در مورد طرح مسکن ملی وجود دارد، می توان نتیجه گرفت که منابع مالی طرح نهضت ملی مسکن نیز مانند مسکن مهر، بیشتر از طریق محل آورده متقاضیان و تسهیلات بانکی تامین می شود. در صورتی که هر یک از این طرف ها، سهم خود را پرداخت نکنند، پیشرفت فیزیکی پروژه ها با مشکل مواجه خواهد شد. در طرح مسکن مهر دیدیم که عدم پرداخت آورده ها تا چه حد پروژه های مسکن سازی را زمین گیر کرد و تا امروز نیز، بسیاری از آن ها هنوز آماده نشده اند. پروژه هایی که قرار بود ۱۸ ماهه تمام شوند، حالا بعد از گذشت ۱۸ سال هنوز هم به پایان نرسیده اند.
دولت چهاردهم موظف است که در حد توان این پروژه را جمع بندی کرده و سریعاً تکمیل کند تا مشمول افزایش هزینه بیشتر نگردد.
واقعیت اینجاست که در طی سال های گذشته، هیچ یک از اقدامات دولتی برای حل بحران مسکن موفق نبوده و هر طرحی که ارائه شده، ضعف ها و ایرادات خود را داشته است. در سال های بعد از انقلاب، طرح واگذاری زمین اجرا شد که موفق نبود. بعد از آن، طرح هایی همچون مسکن اجاره ای، اجاره به شرط تملیک، سیاست پاک، حمایت از انبوه سازان، فروش متری مسکن، مسکن جوانان، مسکن مهر و ده ها طرح دیگر اجرا شده که معمولاً با مداخله وسیع دولت ها همراه بوده است.
تصور بر این است که با اجرای این همه طرح و برنامه، بلاخره مشکل مسکن حل شده باشد اما می بینیم که عملاً هیچ یک از این طرح ها، موفق نبوده اند. به نظر می آید که بیشتر این برنامه ها هدفمند نیستند و توازنی هم در سیاستگذاری وجود ندارد. مدیران ناکارآمد هستند و به شکل مستقیم در ساخت مسکن دخالت می کنند.
علاوه بر این، برنامه های مطرح شده، غالباً تک بعدی هستند و نیاز واقعی خانوارها را در نظر نمی گیرند. برای تمام شهرها و خانواده ها، یک نسخه در نظر گرفته می شود و اساساً توان مالی، فنی و اجرایی کشور نادیده گرفته می شود.
دلیل بعدی عدم موفقیت طرح های دولتی مسکن سازی، مشکلات کلان اقتصاد کشور است. تا زمانی که این مشکلات برطرف نشوند، نمی توان اوضاع مسکن را بهبود داد. البته نمی توان منکر اثرگذاری عوامل داخل بازار بر قیمت ها شد اما نباید فراموش کرد که متغیرهای برون بخشی نیز اثرگذار هستند.
دولت به جای دخالت مستقیم در بازار مسکن باید به دنبال رفع مشکلات اقتصادی باشد و برنامه های هدفمندی با دوره زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در نظر داشته باشد و در این راستا، تجارب گذشته را نیز مدنظر قرار دهد.
