می توانیم به جرات بگوییم که در چند دهه گذشته، تنها موضوعی که هیچگاه جدی گرفته نشده و همیشه موجب بروز خسارت ها و فجایع بزرگ بوده، مسئله محیط زیست است. مشتی نمونه خروار، برداشت بیش از حد و بی قاعده از منابع آب زیرزمینی این بار خطراتی جدی تر از همیشه به همراه داشته و بر اساس آمارها ۴۰۰ شهر از کشور را در معرض فرونشست زمین قرار داده است. خطری که سال هاست کارشناسان محیط زیست هشدار آن را می دهند اما به نظر می رسد گوش کسی هنوز هم بدهکار نیست!
به گزارش پرشین سازه ، فرونشست زمین یکی از بزرگترین و فاجعه بارترین آسیب های زیست محیطی محسوب می شود. به خصوص در شرایط امروزی که بیشتر مردم برای زندگی به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده اند، این پدیده می تواند خطرات و آسیب های زیادی به همراه داشته باشد.
به تازگی آمارهای جدیدتری منتشر شده است که نشان از وضعیت نگران کننده شرایط زیست محیطی در اقصی نقاط ایران دارد. جزئیات آمار فرونشست های زمین در دشت ها و مناطق دیگر ایران بسیار نگران کننده بوده و زنگ خطر را به صدا در آورده است.
کاهش میزان بارندگی در کشور از یک سو و افزایش برداشت از منابع آب های زیرزمینی از سوی دیگر، در کنار عامل بسیار مهم دیگری به نام بی تدبیری کامل مسئولین در قبال مسائل زیست محیطی، باعث شده فرونشست های سریالی زمین ادامه دار شده و دامنه آن به شهرها برسد.
عیسی بزرگ زاده، سخنگوی صنعت آب کشور به تازگی اعلام کرده که ۴۲۲ دشت کشور به خاطر برداشت بی رویه آب زیرزمینی در فهرست ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته اند که ۳۵۹ مورد از آن ها دچار فرونشست شده اند.
آمار فاجعه بار ۳۶۰ منطقه درگیر فرونشست در کشور
یکی از وحشتناک ترین و فاجعه آمیزترین آمارهای حقیقی، مربوط به فرونشست ۵ درصد از خاک کشور در ۳۵۹ منطقه است. بر اساس آمارهای جهانی، ایران از نظر نرخ فرونشست دومین کشور جهان بوده و از نظر مساحت فرونشست در جایگاه سوم قرار دارد.
برای درک بهتر عمق فاجعه، بهتر است بدانید که بر اساس اعلام رسمی اتحادیه اروپا، سالانه ۴ میلیمتر فرونشست خاک طبیعی بوده و در منطقه خطر قرار ندارد. این در حالی است که فرونشست خاک در ایران ۱۵ برابر حد استاندارد بوده و در بعضی از دشت ها حتی به ۳۶ سانتی متر هم رسیده است!
این فاجعه بزرگ زیست محیطی عملا از دهه ۸۰ و دوره زمامداری محمود احمدی نژاد آغاز شد و در دولت های بعدی نیز نه تنها چاره ای برای آن یافت نشد، بلکه معضلات عمیق تر هم شدند. بی تدبیری که امروزه محیط زیست ایران را با خطر جدی مواجه کرده و باعث شده تا دسترسی به منابع کافی آب، به یک بحران بزرگ تبدیل شود.
از دست رفتن ۱۴۰ میلیارد متر مکعب از منابع آب زیرزمینی
علی بیت اللهی، رئیس بخش زلزله نگاری مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی در اظهارات جدیدی به فرونشست زمین در بسیاری از استان های کشور اشاره کرده و چنانچه دولت به زودی راه حلی برای جلوگیری از برداشت بیش از حد آب های زیرزمینی پیدا نکند، به زودی حتی شهرهای شمالی کشور نیز دچار بحران بی آبی خواهند شد!
بیت اللهی بیان کرد که حدود ۱۴۰ میلیارد متر مکعب از منابع آب زیرزمینی در کشور از دست رفته است.
برای درک این فاجعه، تصور کنید که اگر این مقدار آب در این مدت روی زمین بود و اشعه خورشید مدام به آن می تابید و تبخیرش می کرد، هنوز هم مقدار زیادی از آن باقی مانده بود!
رئیس بخش زلزله نگاری مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی افزایش تعداد چاه های آب به حدود یک میلیون حلقه را عامل اصلی این موضوع دانسته و در نتیجه فرونشست زمین را ناشی از آن دانسته است. چاه هایی که برخلاف تصور، اتفاقا بسیاری از آن ها توسط نیروگاه ها و کارخانه های دولتی حفر شده اند و محل اشتباه احداث آن ها به این فجایع دامن زده است.
وی در ادامه توضیح داد که استان های کرمان، تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و حتی گلستان و مازندران نیز گزارش هایی مبنی بر فرونشست زمین داشته اند که یک زنگ خطر بسیار جدی و مهم تلقی می شود.
اجرای طرح های آبخیزداری می تواند یک راه نجات باشد
یکی از کارشناسان مسکن در این خصوص بیان کرد که دولت باید با توجه بسیار بیشتری به پیگیری معضل فرونشست زمین در شهرهای مختلف بپردازد و یکی از بهترین راهکارها، اجرای طرح آبخیزداری است.
این طرح می تواند با اصلاح روش های آبیاری و استفاده از فناوری های نوین کشاورزی، مانع از هدر رفت آب شده و در عین حال با مدیریت کشت، محصولات پرآب (که کشت آن ها در وضعیت فعلی توجیهی ندارد) را با محصولات کم آب جایگزین کند. هدایت مستقیم آب باران به سفره های زیرزمینی در فصول غیرکشاورزی، برخورد جدی با برداشت غیرقانونی آب زیرزمینی و جلوگیری از احداث صنایع پرمصرف در مناطق کم آب، می تواند ظرف چند سال ورق را برگردانده و مشکل فرونشست را برطرف نماید.
وی ضمن اشاره به وضعیت اسفبار منابع آب در کشور، تأکید کرد که با مدیریت صحیح و در پیش گرفتن سیاست های اجرایی مناسب، این بحران قابل کنترل بوده و می تواند مشکلات زیست محیطی را برطرف کند.
