بتن و فرآورده های بتنی

بتن یک ترکیب ساده از سنگ دانه و خمیره. حالا سنگ دانه چیه؟ خب اگه ماسه، شن، یا خرده سنگ ها رو باهم ترکیب کنید سنگ دانه تولید کردید که تقریباً سه چهارم حجم بتون را تشکیل می ده و اگه درباره خمیر بپرسید، می تونیم بگیم که شامل سیمان و آبه. خمیر باعث میشه که سنگ دانه ها بر اثر واکنش شیمیایی سیمان و آب به هم بچسبند و یک توده سنگی مقاوم ایجاد کنن. مصالح کارها خوب می دونند که اگه بخوان کیفیت بتنشون بالا بره باید تا حد زیادی کیفیت خمیر سیمان رو بالا ببرند. با این توضیح اجمالی قصد داریم در این مقاله برای شما از بتن و فراورده های بتنی بیشتر حرف بزنیم.

بتن خوب بتنیه که…

• اولاً بتن باید کارایی (کارپذیری بتون) داشته باشه؛ یعنی باید به راحتی تولید، حمل، پخش و متراکم بشه، بدون اینکه از یکنواختی اش کم بشه. همچنین فاکتورهایی مثل اسلامپ (مشخص کردن روان بودن بتن)، مصالح مصرفی، مواد افزودنی و درجه حرارت در کارا بودن بتن تولیدی تأثیر گذاره.
• دوما بتن باید دوام (پایایی) داشته باشه. اگه بتن تولیدی شما توانایی مقابله با شرایط جوی مختلف، حملات شیمیایی، سایش و هر جور فرآیندی که منجر به تخریب بتن بشه رو داشته باشه، میگیم بتن با دوامه. بتن پایایی که این طوری باشه، در شرایط محیطی مختلف شکل، حداقل کیفیت اولیه و قابلیت بهره برداریش رو حفظ می کنه حتی اگه زمان زیادی بگذره.

از چه نوع سیمانی استفاده کنیم؟

سیمان های مورداستفاده در بتون رو معمولاً به سه دسته تقسیم می کنن که شامل پرتلند پنج گانه، سیمان ویژه و سیمان آمیخته میشه.

۱. سیمان های پرتلند پنج گانه

دسته اول سیمان های پرتلند پنج گانه هستند که از سیمان پرتلند معمولی تهیه شده که اصلاح شده است، زود سخت میشه و حرارت زایی کمی داره. این نوع از سیمان به سولفات تا حد خوبی مقاوم اند و این مزیت مهمی محسوب میشه، چراکه سولفات می تونه رو مقاومت فشاری بتن تأثیر منفی بذاره.

۲. سیمان ویژه

دسته دوم سیمان ویژه ست، اما قبل از اینکه بخوام از ویژگی های این نوع سیمان بگم باید بدونید که خود سیمان ویژه هم به دودسته ی پرتلند سفید و سیمان پرتلند رنگی دسته بندی میشه.
حالا بریم سراغ شناخت سیمان ویژه.
اول اینکه قدرت چسبندگی خوبی نسبت به بقیه داره درحالی که خاصیت جمع شدگی کمترش زبان زده. این نوع از سیمان جذب آب کمتری داره و پایداریش در برابر حمله شیمیایی، لکه و خسارت ناشی از یخ زدگی خیلی بالاتره. ویژگی خوب دیگه این نوع از سیمان اینه که ملات این سیمان جذب آبی معادل نصف جذب آب ملات های سیمانی بدون مواد حباب ساز داره که برای این نوع از سیمان نقطه قوت محسوب میشه.

۳. سیمان های آمیخته

سیمان آمیخته نوعی سیمانه که برای بهبود خواص فیزیکی اش و کارایی بهتر در تولیدش از ترکیب مواد معدنی به صورت خام یا فرآوری شده و یا حتی ضایعات مواد گیاهی مثل سبوس برنج استفاده می کنن.
باید بدنید که اولین دلیلی که برای تولید این نوع از سیمان ها وجود داره اینه که این نوع از سیمان خیلی مقرون به صرفه اند و با مقدار مناسبی اش میشه کار رو به خوبی جلو برد. از طرف دیگه با استفاده از این نوع از سیمان به صرفه جویی در انرژی و ملاحظات زیست محیطی هم کمک می کنید. البته بدونید که خود سیمان های آمیخته هم به سه دسته پوزولانی (معمولی و ویژه)، روباره ای و سیمان بنایی تقسیم بندی می شن.

مشخصات سنگ دانه مصرفی در بتن

اندازه سنگ دانه های مصرفی در ترکیب بتنی مهمه. معیار استفاده از سنگ دانه هم به این صورتِ که از یک نوع الک خاص برای این کار استفاده میشه. بر این اساس سنگ دانه های باقی مانده بر روی الک مخصوص که معمولاً (ذرات بزرگ تر از ۷۵/۴ میلی متر) هستند رو به عنوان درشت دونه یا شن در نظر می گیرند، از طرفی هر ذره ای که از ۴.۷۵ کوچک تر باشه و از الک رد بشه اسمش ماسه است و در ترکیب بتن استفاده میشه. البته یک نوع دیگه از سنگ دانه ها هم در بتن استفاده می شن که به اون ها سنگ دانه سبک می گن. این نوع از سنگ دانه ها معمولاً به دو صورت مصنوعی و طبیعی ساخته می شن. کاربردشون هم در بتن های سازه ای و هم در بتن های غیر سازه ایه.

آب مصرفی در بتن

مهمه که کی آب رو تو بتن بریزیم. مصرف آب در بتن به سه بخش تقسیم میشه. یکی قبل از ساخت بتن که برای شستشوی سنگ دانه هاست. دومی در حین ساخت بتن که در اینجا آب نقش یکی از مواد اولیه در ساخت ترکیب بتنی رو داره و سومی بعد از بتن ریزی که کار به عمل آوردن ترکیب رو می کنه.
لازم به ذکره که در نگهداری و ذخیره آب مصرفی در بتن باید خیلی دقت بشه و هیچ ماده مضری نباید وارد آب بشه. علاوه بر این ها آب باید خالی از هرگونه ماده آلی و یا بستری برای رشد خزه های مزاحم هم باشه.

افزودنی های بتن و مکمل سیمان

معمولاً مواد افزودنی به بتن به صورت گرد (پودر) یا مایع هستند که علاوه بر مواد اصلی بتن، حین اختلاط به بتن و یا ملات اضافه می شه. افزودنی ها به دودسته تک منظوره و دومنظوره تقسیم بندی می شن. از مواد افزودنی تک منظوره برای کندگیری، تندگیری، کاهش جذب آب و خیلی کارهای دیگه در همین حوزه استفاده می کنن. درحالی که از مواد افزودنی چندمنظوره برای کاهندگی در آب، روان کنندگی و کندگیری بهره می برن.

بتن آماده چیست؟

پیش میاد که گاهی در اجرای پروژه های عمرانی از بتن های تولیدشده در کارخانه سیمان و یا کارگاهی استفاده می کنن. بتنی که به اون بتن آماده میگن (Ready-mix concrete) و معمولاً انتقال این نوع از بتن ها به محل کار رو با کامیون و یا میکسر انجام میدن. خب مزیت استفاده از این نوع بتن ها چیه؟ اولاً بتن آماده حسابی به هم خورده و کاملاً یکنواختی داره. درسته که قیمت خریداری بتن آماده بالاتر از بتن معمولی ساخته شده در کارگاهه، اما به خاطر کنترل بهتر کیفیت، مرغوب تره و استفاده ازش در اجرای پروژه های عمرانی مختلف مقدار سیمان مصرفی رو کم می کنه؛ بنابراین میشه گفت که استفاده از این نوع سیمان صرفه اقتصادی و توجیه داره، برای همینه که ناظرهای بتن معمولاً این نوع از بتن رو انتخاب می کنن.

بتن­ ویژه چیست؟

بتن ویژه ساخته شده تا نیاز ما رو برای استفاده از موادی با مقاومت خیلی بالا رفع کنه. این نوع از بتن، الیاف تقویت کننده داره که کمک می کنن تا خواص مطلوب بتن افزایش پیدا کنه. بتن ویژه در مقایسه با بقیه ی بتن ها مقاوم تره، عمر مفیدش بیشتره و خیلی خیلی سبکتره.  جنس این الیاف شامل شیشه، پلی پروپیلن و گاهی کربنه و جزو کاربردی ترین نوع بتن برای ساخت وسازهای عظیم است.

مشخصه های مورد انتظار از یک بتن خوب

بتن خوب بتنیه که در برابر یخ زدگی مقاومه و کلر به همراه سایر مواد شیمیایی شانس زیادی برای نفوذ به اون نداره. نسبت مصرف آب به سیمانش متناسبه، بنابراین آب کمتری مصرف می کنه و نتیجتاً هزینه هم کم میشه.
اگر می خواین تو ترکیبتون از آب و سیمان کمتری استفاده کنید، می تونید:

• از سخت ترین مصالح ممکن استفاده کنید.
• از سنگ دانه های درشت استفاده کنید.
• نسبت ریزدانه به کل ذرات سنگ دانه را بهینه کنید.

فرآورده های بتنی

فراورده های بتنی چیزی جز هر محصولی که درونش بتن داره نیست. برخی از این فرآورده ها مثل واش بتن، دیوار پیش ساخته بتنی، تیرچه، بلوک بتنی و لوله بتنی در صنعت ساخت ساختمان کاربرد داره درحالی که فراورده هایی مثل سنگ دال و نیوجرسی در راه سازی ها استفاده می شن. بعضی فراورده ها هم مثل جدول بتنی و مبلمان بتنی در پروژه های شهرسازی بکار می رن.

واش بتن چیست؟

واش بتن یک جور کف پوشه. کف پوشی از جنس بتن. موزاییکِ واش بتن هم از بتن به همراه سنگ رودخانه به دست میاد. علاوه بر این افزودنی های دیگری مانند روان کننده ها و یا هر افزودنی که محکم ترش کنه در حین تولید بهش اضافه میشه. بعد از طی چنین مراحلی نتیجه حاصله یک واش بتن متراکم و مقاومه.

چی شد که پای واش بتن وسط اومد؟

بتن به عنوان پوشش کف پیشنهاد خوبیه. پایداری زیادی داره و امکان اعمالش در مناطق مختلف آب و هوایی ایران وجود داره؛ اما واقعیت اینه که بتن ظاهر قشنگی نداره. رنگ خاکستریش دلگیر و بی روحه که ازنظر زیبایی شناسی حرفی برای گفتن نداره. خب، اینجاست که پای واش بتن وسط بحث ساخت وساز میاد. یک صفحه بتنی پیش ساخته که مردم بهش واش بتن می گن. صفحه را کار می گذارند و دقیقاً همان طور که سنگ را صیقل می دن، با فشار آب این صفحه را شفاف می کنن تا ظاهر کف بتنی شکیل و زیبا بشه.

دیوار پیش ساخته

به جرئت میشه گفت که دیوار پیش ساخته بتنی سابقه ای به طول یک قرن داره. بعد از جنگ جهانی دوم بود که این دیوارها پا به عرصه ساخت وساز و تولید انبوه گذاشتن. بعد از جنگ برای سرعت بخشیدن به عمران و آبادانی شهرها و ساختن بناهای مختلف نیاز بود که از روش هایی استفاده بشه که کمترین هزینه را داشته باشه و در سریع ترین زمان ممکن کارها پیش بره؛ بنابراین ساخت دیوارهای پیش ساخته بتنی  راه حل مناسبی بود.
کاربردهای این دیوار خیلی وسیعه، از دیوار ساختمون ها گرفته تا باغ ها و کارخانجات مختلف همه و همه از دیوارهای پیش ساخته بتنی استفاده می کنن. اگر بخوایم  پیش ساخته را در صنعت ساخت وساز معنی کنیم باید بگوییم به معنی اینه که به صورت انبوه بخشی یا تمام یک سازه را در کارخانه بسازیم و به صورت یکپارچه این سازه را در محل موردنظر نصب و اعمال کنیم.
البته باید بگیم که نوع گچی و پلی استر این دیواره ها هم وجود داره، اما موضوع مطلب ما در مورد فراورده های بتنیه . نکته مهم دیگه ای که وجود داره، اینه که قیمت این نوع از دیواره ها نسبت به سایر موارد ارزون تر و به صرفه تره. دیواره ها مقاومتشون خیلی بالاست و این به خاطر مصالح داخلشونه که معمولاً میلگرد و میله های فولادیِ خیلی خیلی محکم اند. انقدر محکم که بتونن در برابر زلزله، طوفان، سیل و … دوام بیارن.

نیوجرسی چیست؟

از زمانی که ضرورت ایجاد حفاظ ایمن اطراف اتوبان ها مطرح شد، بحث سر این بود که طراحی حفاظ ها به چه صورتی باشه که در صورت برخورد اتومبیل در سرعت های بالا به اون ها، نه تنها شاهد واژگونی نباشیم بلکه اتومبیل هم به مسیر اصلی جاده برگرده.  نیوجرسی پاسخ به این نیازه. از زمانی که استانداردهای راه سازی، پیمانکارها رو ملزم به استفاده از جرسی اطراف جاده ها کرد به وضوح کاهش میزان تلفات ناشی از تصادفات رو دیدیم. یک بلوک جرسی حریم جاده را معلوم می کنه و درصورتی که اتومبیل بهش بخوره، گارد به بدنه ماشین فرو نمیره و طراحیش جوریه که اتومبیل رو در مسیر جاده نگه می داره. درواقع جرسی یک فراورده بتنی کارا و ارزشمنده.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم اطلاعات جامع و مفیدی رو در حوزه ی بتن و فراورده های بتنی تهیه و به شما ارائه کنیم؛ بنابراین امیدواریم که مقاله پیش رو مفید واقع شده باشه.