انواع مختلفی از بتن ها با توجه به مواد اولیه، طریقه ی مخلوط کردن و روش پیاده سازی و ساخت و حیطه ی استفاده آن ها و نحوه ی واکنش هیدراسیون آن ها شناخته شده است.
۲۳ نوع بتن و موارد استفاده آن ها
انواع بتن ها عبارت اند از:
- بتن مقاومت معمولی
- بتن ساده
- بتن مسلح
- بتن پیش تنیده
- بتن پیش ساخته
- بتن سبک
- بتن با دانسیته ی بالا
- بتن هوادهی شده
- بتن آماده مخلوط
- بتن پلیمری
بیشتر بخوانید: نمای چوب و HPL و انواع آن
- ۱.بتن پلیمری
- ۲.بتن سیمان پلیمری
- ۳.بتن اشباع پلیمری
- بتن مقاومت بالا
- بتن دوام بالا
- بتن خود تحکیم
- بتن شاتکریت
- بتن متخلخل
- بتن وکیوم
- بتن پمپ شده
- بتن چاپی
- بتن آهکی
- بتن آسفالتی
- بتن متراکم غلتکی
- بتن زود گیر
- بتن شیشه ای
در ادامه به طور خلاصه خصوصیات و موارد استفاده از انواع بتن آورده شده است.
۱. بتن مقاومت معمولی
بتنی که از مخلوط کردن مواد اولیه ی پایه یعنی آب و سیمان و سنگ دانه به دست آمده باشد، بتن معمولی را به دست می دهد. مقاومت این نوع از بتن از ۱۰ تا ۴۰ مگا پاسکال متغیر است. بتن مقاومت معمولی دارای زمان گیرایی اولیه ی ۳۰ تا ۹۰ دقیقه می باشد که این زمان بستگی به خصوصیات سیمان مورداستفاده و شرایط آب و هوایی محل ساخت وساز دارد.
بیشتر بخوانید: بانک اطلاعات ساختمان های در حال ساخت
۲. بتن ساده یا غیرمسلح
در بتن ساده هیچ گونه میلگردی برای مسلح کردن بتن استفاده نشده است. مهم ترین مواد اولیه در آن نیز سیمان و آب و سنگ دانه می باشد. مورداستفاده ترین طرح اختلاط نیز ۱:۲:۴ می باشد که به عنوان طرح اختلاط نرمال شناخته می شود.
دانسیته ی بتن ساده بین ۲۲۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب تغییر می کند. مقاومت فشاری این بتن بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر است.
این نوع از بتن معمولاً در ساخت پیاده روها و ساختمان ها بخصوص در مکان هایی که مقاومت کششی کمتری موردنیاز است استفاده می شود. دوام به دست آمده از این بتن در بازه قابل قبول تا دوام بالا قرار دارد.
۳. بتن مسلح
بتن مسلح سیمانی، بتنی است که برای مقاومت در برابر نیروهای کششی طراحی شده است. بتن غیرمسلح در کشش ضعیف و در فشار بسیار قوی عمل می کند.
بنابراین حضور میلگردهای مسلح کننده باعث تحمل بتن در برابر تنش های کششی می شود. آر.سی.سی با استفاده از کنش های بین بتن غیرمسلح و بتن مسلح کار می کند. تسلیحات فولادی که برای مسلح کردن بتن استفاده می شود می تواند در یکی از انواع میلگرد، میله یا به صورت مش بندی باشد.
از فیبرهای متنوع نیز می توان برای مسلح کردن استفاده کرد. بتن مسلح فیبری بتنی است که در آن از الیاف مختلف برای مسلح کردن استفاده شده است.
با استفاده از مش در بتن، سیمان آهنین یا فرو سیمان به دست می آید. از هر نوع مسلح سازی که استفاده شود اطمینان از چسبندگی بین بتن و ماده ی مسلح کننده ضروری است، این پیوند چسبنده میزان مقاومت و دوام بتن را مشخص می نماید.
بیشتر بخوانید: بتن چیست؟
۴. بتن پیش تنیده
در بیشتر پروژه های بزرگ بتنی از عضوهای بتنی پیش تنیده استفاده می شود. پیش تنیدن یک تکنیک است که در آن به میله ها یا به عبارت دیگر تاندون ها قبل از پیاده سازی بتن و تحمل بار واقعی، تنش کششی واردشده است. حین مخلوط کردن و جایگذاری و ریختن بتن میله های کشیده شده با دقت و محکم در بتن قرار داده شده و هر عضو بتنی نیز از هر سر این میله ها نگه داشته می شوند. وقتی بتن گرفت و مقاوم شد این عضو سازه ای تحت فشار قرار می گیرد. با استفاده از پیش تنیدگی، قسمت پایین یا تار پایینی عضو بتنی در برابر کشش مقاومت بیشتری نشان می دهد. روند پیش تنیدن به ابزارآلات سنگین و مهارت احتیاج دارد؛ بنابراین اعضای پیش تنیده در محل، ساخته شده و استفاده می شوند. از این بتن در پل ها و سازه های سنگین یا سقف های دارای دال بزرگ استفاده می شود.
۵. بتن پیش ساخته
انواع مختلف المان های سازه ای می توانند در کارخانه ساخته شده و در زمان ساخت به محل آورده شوند، این اعضای بتنی، بتن پیش ساخته هستند.
بلوک های بتنی، دیوارهای پیش ساخته و ستون ها از همین موارد هستند. فایده این بتن سرعت بالای ساخت وساز با استفاده از آن است. به این صورت که فقط به پیاده سازی و نصب آن ها در محل نیاز است.
زمانی که ساخت این اعضای بتنی به پایان برسد کیفیت آن ها بررسی شده و از آن اطمینان حاصل می شود. تنها مسئله ی مهم در مورد این بتن ها نحوه ی انتقال آن هاست.
۶. بتن سبک
بتن با دانسیته ی کمتر از ۱۹۲۰ کیلوگرم بر متر به عنوان بتن سبک دسته بندی می شود. استفاده از سنگ دانه ی سبک باعث به دست آمدن بتن سبک می شود. سنگ دانه ها مهم ترین المان در بتن ها می باشند چراکه رابطه ی مستقیم با دانسیته ی بتن دارند.
از بتن سبک برای پوشش محافظ سازه های فولادی و همچنین ساخت پل های دال بلند استفاده می شود. همچنین برای ساخت بلوک های ساختمانی نیز از این بتن استفاده می شود.
۷. بتن با دانسیته بالا
بتن هایی با دانسیته ی بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلوگرم بر متر به عنوان بتن دانسیته بالا شناخته می شوند. در این نوع بتن از سنگ دانه های سنگین استفاده می شود.
دانه های سنگ خورد شده به عنوان درشت دانه در این نوع بتن مورداستفاده قرار می گیرد. ” باریت ” یکی از انواع درشت دانه مهم در تهیه ی این نوع بتن است.
از این نوع سنگ دانه ها برای ساخت بتن های مورداستفاده در ساخت نیروگاه های اتمی و پروژه های مشابه آن بسیار استفاده می شود، زیرا سنگ دانه های سنگین باعث مقاومت سازه در برابر اشعه ها می شود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ مورد از مزایای استفاده از بتن
۸. بتن هوادهی شده
در این بتن ۳ تا ۶ درصد هوا در مخلوط بتن وارد می شود. حباب های هوا با استفاده از اضافه کردن گاز یا کف یا مواد گاز و کف زا مانند رزین ها و الکل ها و اسیدهای چرب، وارد بتن می شوند.
۹. بتن آماده مخلوط
بتنی که در کارگاه اختلاط اصلی مخلوط می شود بتن ” آماده مخلوط ” می باشد. این بتن با استفاده از کامیون های دارای میکسر به محل آورده می شود و می تواند به سرعت و بدون هیچ کار دیگری مورداستفاده قرار بگیرد. این بتن بسیار حساس و دقیق بوده و با توجه به مورداستفاده و خصوصیات آن می تواند با بهترین کیفیت تهیه شود. برای تولید این بتن به یک کارگاه مرکزی اختلاط نیاز است. این کارگاه باید در یک فاصله ی مناسب نسبت به محل ساخت وساز قرار بگیرد. اگر این محل دور باشد تأخیر و زمانی صورت بگیرد، در زمان اجرا و گیرش بتن مشکلاتی به وجود خواهد آمد.
۱۰. بتن پلیمری
در مقایسه با بتن معمولی در بتن پلیمری سنگ دانه ها با استفاده از پلیمرها به جای سیمان پیوند می شوند. تولید بتن پلیمری به کاهش فضای خالی بین سنگ دانه ها کمک می کند. درنتیجه میزان پلیمر لازم برای پیوند دادن سنگ دانه ها کاهش میابد؛ بنابراین سنگ دانه ها طبقه بندی و سپس مخلوط می شوند تا کمترین میزان فضای خالی و بیشترین دانسیته به دست بیاید. این بتن داری سه نوع زیر می باشد:
- بتن اشباع از پلیمر
- بتن سیمان پلیمری
- بتن اشباع جزئی
۱۱. بتن مقاومت بالا
بتن دارای مقاومت ۴۰ مگا پاسکال می تواند به عنوان بتن مقاومت بالا در نظر گرفته شود. این مقاومت بالا با کاهش نسبت آب به سیمان حتی پایین تر از میزان ۰.۳۵ به دست آمده است. تولید کریستال های کلسیم هیدروکسید که خطرناک ترین ماده در هنگام هیدراتاسیون برای شاخص های مقاومت است با استفاده از سیلیکا فوم کاهش داده می شود. این بتن دارای دوام کم می باشد که در استفاده از آن، مشکلاتی ایجاد می نماید.
۱۲. بتن دوام بالا
این بتن با استانداردهای خاصی مطابق می شود که تنها به مقاومت بتن محدود نیست. شایان ذکر است که بتن مقاومت بالا می تواند دوام بالا داشته باشد اما لزوماً بتن دوام بالا نمی تواند مقاومت بالایی داشته باشد. استانداردهای مطابق با بتن دوام بالا در ذیل آمده است:
- مقاومت سال های اولیه
- جاگذاری و اجرای آسان بتن
- نفوذپذیری و دانسیته
- گرمای هیدارتاسیون
- دوام و عمر بالا
- سختی و خصوصیات مکانیکی
- مشکلات زیست محیطی
۱۳. بتن خودتحکیم
مخلوط بتن پس از اجرا خودبه خود و با وزن خود تحکیم شده و به عنوان بتن خود تحکیم شناخته می شود. در این هنگام هیچ گونه لرزش و ویبراسیونی در اجرای بتن موردنیاز نیست. این بتن استفاده ه ی راحتی دارد و دارای اندازه ی اسلامپ ۶۵۰ تا ۷۵۰ می باشد. به خاطر استفاده راحت این بتن به آن ” بتن جاری ” نیز گفته می شود. اگر درجایی از مسلح کننده های ضخیم و قطور استفاده شود، این بتن کارایی مناسبی خواهد داشت.
۱۴. بتن شاتکریت
این بتن با توجه به محل استفاده و روش استفاده، دارای انواع مختلفی است. این بتن به قاب ها و قالب ها با استفاده از یکسری نازل پاشیده می شود. هنگامی که بتن با فشار زیاد روی سطح پاشیده می شود هم زمان روند تحکیم نیز انجام می گیرد.
۱۵. بتن متخلخل
بتن متخلخل یا نفوذپذیر، بتنی است که به منظور عبور دادن آب طراحی شده است. در این بتن ۱۵ تا ۲۰ درصد حجم بتن فضای خالی می باشد. این بتن با روند اختلاط و اجرا و روش های پیاده سازی بخصوص، ساخته می شود. این بتن در ساخت پیاده روها و سواره روهایی که در معرض سیلاب ها قرار می گیرند کاربرد دارد، زیرا سیلاب از سوراخ های بتن عبور کرده و به آب زیرزمینی می رسد بنابراین بخشی از مشکل زهکشی نیز حل می شود.
۱۶. بتن وکیوم
بتنی که میزان آب در آن بیشتر از حد موردنیاز بوده و زمانی که در محل موردنظر ریخته می شود آب اضافی آن توسط وکیوم مکیده می شود؛ بنابراین نسبت به اجرای نرمال بتن، در این حالت اجرا، بتن زودتر به مرحله بهره برداری می رسد. این نوع بتن طی ده روز به مقاومت فشاری ۲۸ روزه ی خود می رسد و مقاومت خورد شدگی آن ۲۵ درصد بیشتر از مقاومت بتن ها در حالت اجرای نرمال است.
۱۷. بتن پمپ شده
یکی از اصلی ترین خصوصیات بتن مورداستفاده در ابر سازه ها، بخصوص سازه های بلندمرتبه، رسیدن بتن به ارتفاعات است؛ بنابراین نیاز به پمپاژ آسان بتن باعث تولید بتن قابل پمپ شدن می شود. این بتن که برای پمپ شدن مورداستفاده قرار می گیرد باید دارای کارایی زیاد باشد تا به راحتی در لوله ها حرکت نماید. این لوله نیز یک لوله ی صلب یا انعطاف پذیر است که بتن را در محل موردنظر تخلیه می نماید. همان طور که میدانید بتن در حالت طبیعی، سیال می باشد و دارای ذرات ریز زیاد و آب زیادی می باشد تا فضاهای خالی مخلوط بتن پر شود؛ اما اگر مصالح ریز بیشتری در ترکیب بتن استفاده شود کنترل بیشتری در هنگام اختلاط داریم. درجه بندی درشت دانه ها نیز باید به صورت طبیعی و پیوسته باشد.
۱۸. بتن چاپی
بتن چاپی در معماری بسیار مورداستفاده قرار می گیرد. چاپ این بتن ها آن ها را به بافت سنگ ها و گرانیت ها و کاشی ها نزدیک می نماید. این طرح ها با استفاده از پدهای چاپی حرفه ای به دست می آید. چاپ روی بتن وقتی که بتن در حالت پلاستیک خود قرار دارد انجام می شود. بافت و رنگ های متنوع به بتن ظاهری همانند سنگ های تزیینی طبیعی می دهد. با استفاده از چاپ می توان یک ظاهر زیبا و همچنین اقتصادی به بتن بخشید. این بتن در ساخت سواره روها و خیابان ها و کف ساختمان ها و ایوان و پاسیوها بسیار مورداستفاده قرار می گیرد.
۱۹. بتن آهکی
نوعی بتن است که در آن آهک جایگزین سیمان شده است. استفاده اصلی از این بتن در کف ها و گنبدها و مغازه ها است. برخلاف بتن سیمانی این نوع بتن فواید سلامتی و زیست محیطی فراروانی دارد. این بتن ها تجدید پذیر و به راحتی قابل تمیز کردن هستند.
۲۰. بتن آسفالتی
این بتن یک ماده ترکیبی و مخلوطی از سنگ دانه ها و آسفالت می باشد و بیشتر در سطوح راه ها و پارکینگ ها و فرودگاه ها و هسته ی سدها استفاده می شود.بتن آسفالتی به عنوان آسفالت، روکش سیاه یا روکش پیاده رو و همچنین به عنوان آسفالت سنگفرشی، قیر سنگ فرشی یا آسفالت غلتکی شناخته می شود.
۲۱. بتن غلتکی
این بتن با استفاده از ابزارآلات خاکی مانند غلتک ها پس از اجرا متراکم می شوند. از این بتن در خالی و پر کردن سطوح استفاده می شود. این بتن نسبت به بتن نرمال سیمان کمتری دارد و تنها استفاده ی آن برای پر کردن محل های خالی ست. بعد از تراکم این بتن دانسیته ی بالایی داشته و به یک بلوک یکپارچه محکم تبدیل می شود.
۲۲. بتن زود گیر
همان طور که از اسم این بتن پیداست این بتن ها پس از تولید در مدت زمان کمی مقاومت بالایی به دست می آورد؛ بنابراین جداسازی قالب از کار راحت تر شده و درنتیجه سرعت ساخت وساز افزایش می یابد. کاربرد این بتن در تعمیرات راه هاست به این علت که در زمان کمی می تواند به بهره برداری برسد.
۲۳. بتن شیشه ای
شیشه ی بازیافت شده می تواند به عنوان سنگ دانه در بتن بکار گرفته شود. در این صورت یک نوع بتن مدرن به نام بتن شیشه ای به دست می آید. این بتن ظاهر زیبایی دارد و مقاومت درازمدت بالایی به دست می دهد و همچنین عایق حرارتی بسیار خوبی می باشد.
