مناقصات و مزایدات

می‌دونیم که مناقصه فرآیندی دو سر سود برای طرفین می‌باشد، که در اون ‌هم خریدار و هم فروشنده به بهترین گزینه‌ها دست پیدا می‌کنن و هم‌چنین اصل برابری افراد در این نوع از قراردادها رعایت می‌شه. بانک اطلاعات ساختمان پرشین سازه اطلاعات مناقصات و مزایدات صنعت ساختمان در سطح کشور رو رایگان و روزانه به‌صورت جامع و کامل در اختیار کاربران گرامی خود فرار می‌دهد تا با استفاده از فضای رقابتی موجود در این بازار، کالا و خدماتشان رو درزمانی معین با هزینه مناسب ارائه کنن.

مناقصات ساختمانی

به فرایندی رقابتی می‌گویند جهت تأمین کالا یا کیفیت موردنظر که در اسناد مناقصه موجود است که در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می‌شود.

مناقصه درواقع ایجاد رقابت بین تأمین‌کننده‌ها برای ایجاد و پیشنهاد پایین‌ترین قیمت به سازمان‌های درخواست دهنده یا مناقصه گزار است. بدین‌صورت که در مناقصه، خریدار با کمترین قیمت پیشنهادی وارد معامله می‌شود.

طبقه‌بندی مناقصات

مناقصه‌ها را می‌توان با توجه به قیمت و هزینه‌های موجود در آن به ۳ دسته تقسیم کرد

• معاملات کوچک (محدود)
• معاملات متوسط
• معاملات عمومی (بزرگ-عمده)

معاملات کوچک

در این نوع از مناقصه به‌صورت فاکتوری که کارپرداز به‌منظور خرید یا تعهد انجام می‌دهد و بدون اینکه آگهی و مکاتبه‌ای در روزنامه‌ها درج شود، مکاتبه بین شرکت‌های محدودتر مثلاً ۶ شرکت یا پیمانکار انجام می‌گیرد. معاملاتی هستند که مبلغ معامله تا سقف مبلغ دویست و پنجاه میلیون (۲۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد.

معاملات متوسط

حداقل متقاضیان شرکت‌کننده در این مناقصه باید سه نفر باشد تا برگه باز شود و در آن سه استعلام صورت می‌گیرد که کارپرداز مناسب‌ترین قیمت را مدنظر قرار می‌دهد که تعیین سقف مناقصه از طریق استعلام بها توسط مأمور خرید انجام خواهد شد. معاملاتی که مبلغ معامله بیشتر از سقف معاملات کوچک بوده و از مبلغ دو میلیارد و پانصد میلیون (۲.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تجاوز نکند.

معاملات عمومی

مناقصه‌ای است که در آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی و روزنامه‌ها به اطلاع مناقصه گران می‌رسد. شرایط درخواست آن، مانند مناقصه متوسط می‌باشد تنها فرقشان در ردیف اعتبار آن است. این نوع از معاملات، معاملاتی هستند که مبلغ برآورد اولیه آن‌ها بیش از مبلغ دو میلیارد و پانصد میلیون (۲.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد.

انواع معاملات عمومی

• داخلی
• بین‌المللی

در مناقصاتی که در سطح داخلی انجام می‌شود اطلاع‌رسانی فقط در سطح روزنامه‌های کثیرالانتشار داخلی انجام می‌گیرد و تنها شرکت‌های داخل کشور امکان شرکت در مناقصه را دارند ولی در مناقصات بین‌المللی اطلاع‌رسانی در سطح مطبوعات بین‌المللی انجام می‌گیرد و شرکت‌های خارج از کشور هم می‌توانند در آن شرکت کنند. معمولاً برگزاری این نوع معاملات برای سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی دارای مزایای بسیاری است.

انواع مناقصات

• مناقصه یک مرحله‌ای: مناقصه‌ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نباشد، در این مناقصه پاکت‌های پیشنهاد مناقصه گران در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین می‌شود.
• مناقصه دومرحله‌ای: مناقصه‌ای است که به تشخیص مناقصه گزار، لازم به بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها باشد. در این مناقصه، کمیته فنی بازرگانی تشکیل می‌شود و نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه گزارش می‌کند که پس از بررسی کمیته فنی بازرگانی، پاکت‌های قیمت پیشنهاددهندگانی که امتیاز فنی بازرگانی لازم را احراز کرده‌اند، مشهود می‌شود و پس از ارزیابی مالی برنده مناقصه تعیین می‌گردد.

طرفین مناقصه

در مناقصات ۲ طرف وجود دارد که به آن‌ها مناقصه گر و مناقصه گزار میگویند

مناقصه گر: شخصی است حقیقی یا حقوقی که با دریافت اسناد مناقصه در آن شرکت می‌کند.

مناقصه گزار: دستگاه یا ارگانی است که مناقصه را برگزار می‌کند که می‌تواند شامل وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و ادارات دولتی، بانک‌ها، مؤسسات عمومی، شرکت‌های بیمه دولتی، مؤسسات و نهادهای غیردولتی و … باشد.

برنامه زمانی مناقصه

سندی است که در آن، زمان و مهلت برگزاری مراحل مختلف مناقصه، مدت اعتبار پیشنهادها و زمان انعقاد قرارداد مشخص می‌شود.

اجزای اسناد مناقصه

اسناد مناقصه شامل اجزای زیر می‌باشد

• نامه دعوت به ارائه پیشنهاد (دعوت‌نامه)
• دستورالعمل شرکت در مناقصه (متن حاضر و کاربرگ مناقصه)، همراه با کاربرگ‌های ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه و ضمانت‌نامه انجام تعهدات (کاربرگ یا فرم: نوعی صفحه کاغذی یا الکترونیکی مورداستفاده در تنظیم اسناد و اطلاعات قابل ذخیره است که در روی آن، فضاهایی برای واردکردن اطلاعات و مشخصات در نظر گرفته‌شده باشد)
• برگ پیشنهاد مناقصه
• موافقت‌نامه پیمان و شرایط پیمان، شامل شرایط عمومی و خصوصی
• نقشه‌ها و مشخصات فنی
• جدول‌ها (در صورت وجود)، ازجمله جدول پرداخت‌ها، جدول زمانی کارها، جدول تضمین‌ها یا شاخص‌های عملکردی، جدول داده‌ها و جدول (فهرست) مقادیر و قیمت‌ها
• فرم‌ها، گواهی‌نامه‌ها، تأییدیه‌ها و مدارک دیگر (در صورت وجود)
• الحاقیه‌های صادره بعدی از سوی مناقصه گزار، در طول برگزاری مناقصه

دغدغه‌های موجود برای شرکت در مناقصه

معمولاً برای شرکت در مناقصات دغدغه‌هایی برای شرکت‌ها و ارگان‌های شرکت‌کننده پیش روست که شامل موارد زیر می‌باشد

• اطمینان از عدم وجود رانت
• میزان ثبات شرایط اقتصادی جهت انجام موضوع معامله
• اطمینان از سودآوری معامله
• اطمینان از ارائه‌ی بهترین قیمت

مواردی که در حیطه توجه مناقصه گر قرار می‌گیرد بیشتر مربوط به موارد سوم و چهارم است که باید در ابتدا ورود به مناقصه ازلحاظ امکان تأمین مستندات فنی، تخصصی و مالی ارزیابی گردد و همچنین شرکت در مناقصه باعث ارتقا رزومه شرکت و سودآوری مجموعه شود.

پیروزی در مناقصه

برای پیمانکاران، برنده شدن در مناقصات دولتی و خصوصی، همیشه نگرانی‌ مهمی بوده است؛ اما همین موضوع باعث می‌شود تا مناقصه گر شرایط واقعی اجرای قرارداد را نادیده بگیرد یا به آن‌ها توجه نکند و قیمت‌های پایینی را برای پیروزی در مناقصات پیشنهاد کند. از طرفی روش‌های بسیاری در دنیای تجارت برای پیروزی در انواع مناقصات وجود دارد، اما بهتر است مناقصه گر ابتدا تا انتهای مسیر خود را ارزیابی کند، چراکه ناتوانی در انجام پروژه یا ارائه‌ی خدمات و کالاها به مناقصه گزار، کارنامه‌ی بدی را برای مناقصه گر باقی می‌گذارد و ضمناً اغلب اوقات موجب ورشکستگی او خواهد شد.

فرآیند برگزاری مناقصه

• تأمین منابع مالی
• تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ (یک یا دومرحله‌ای، عمومی یا محدود)
• تهیه اسناد مناقصه
• ارزیابی کیفی مناقصه گران در صورت لزوم
• فراخوان مناقصه
• ارزیابی پیشنهادها
• تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد

رسیدگی به شکایات بین مناقصه گر و مناقصه گزار

به‌منظور رسیدگی به دعاوی بین مناقصه گر و مناقصه گزار، هیأت رسیدگی تشکیل می‌گردد. اساسنامه هیأت رسیدگی به شکایات به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.

وظایف هیأت رسیدگی به شکایات به شرح زیر است

• رسیدگی به اعتراضات مربوط به اجرا نشدن هر یک از مواد این قانون
• صدور رأی تجدید یا لغو مناقصه

در موارد زیر رسیدگی به شکایات از سوی هیأت رسیدگی صورت نمی‌گیرد

• معیارها و روش‌های ارزیابی پیشنهادها
• ترجیح پیشنهاددهندگان داخلی
• اعتراضاتی که یک ماه پس از اعتبار پیشنهادها ارسال‌شده باشد
• شکایت برندگان مناقصات پس از انعقاد قرارداد

مزایده

مزایده یکی از روش‌های پیش‌بینی‌شده در قانون محاسبات عمومی، برای انعقاد پیمان‌های عمومی بر پایه رقابت است که در فرهنگ لغت معین چنین معنا گرفته: در معرض فروش گذاشتن چیزی به‌نحوی‌که هر خریداری که قیمت بیشتر پیشنهاد کرد، به وی فروخته شود.

مزایده نقطه مقابل مناقصه است، اگر در مناقصه، کمترین قیمت ارائه‌شده ملاک است، مزایده یعنی فروختن به بالاترین قیمت

در اصطلاح حقوقی مزایده به فرآیندی از فروش اطلاق می‌شود که طی آن، فروش مالی منقول یا غیرمنقول، متعلق به عام (بیتالمال) یا متعلق به بخش خصوصی و یا شخصیت حقوقی یا حقیقی را از طریق اجرای احکام حقوقی و شرایطی مطابق قانون به مرحله اجرا می‌رسد. با این اوصاف اهمیت ویژه تشریفات قانونی و رعایت سازوکار حقوقی در خصوص اجرای مزایده نمایان می‌گردد و مزایده‌ای که در این ساختار نگنجند، فاقد ارزش وجاهت قانونی می‌باشند.

به زبان ساده‌تر مزایده امری است که در آن، امورات فروش کالا و خدمات را به رقابت عمومی می‌گذارند و قرارداد را با برنده مزایده (شخصی که بیشترین بها را پیشنهاد کرده) منعقد می‌سازند.

شایان‌ذکر است که امروزه تعریف رایج مزایده به‌نوعی خاصی از آن‌که به نوع انگلیسی یا استاندارد معروف می‌باشد برمی‌گردد. باید توجه داشت که انواع دیگری از مزایده نیز وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

نحوه‌ی اجرای مزایده

مزایده زمانی برگزار می‌گردد که تقاضا برای کالا و خدماتی بیش از عرضه آن باشد.

قبل از اجرای مزایده، بها و قیمت پایه مزایده توسط کارشناس رسمی منتخب دادگستری، ارزیابی و تعین می‌گردد. به‌این‌ترتیب، پیشنهاددهندگان قیمت‌های پیشنهادی خود را بر پایه بهای اولیه بیان کرده و درنهایت مال مورد مزایده به پیشنهادی که بالاترین قیمت را دارد، تعلق می‌گیرد.

دعوت به مزایده عمومی از طریق چسباندن آگهی در معابر دولتی و عمومی مانند ادارات، خیابان‌ها و کوچه‌ها، توسط کلانتری محل و یا درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و یا روزنامه رسمی کشور صورت می‌پذیرد.

هر مزایده سه عنصر مزایده گزار، کالا یا خدمات و پیشنهاددهندگان را دارا می‌باشد و در هر معامله به این روش، تلاش مناقصه گزار بر آن است که محصول خود را با بالاترین قیمت به فروش برساند و پیشنهاددهندگان برای به دست آوردن کالا با یکدیگر به رقابت می‌پردازند.

انواع مزایده

مزایده سربسته (خصوصی)

در این نوع از مزایده، مشخصات پیشنهاددهندگان در معرض عموم گذاشتن نخواهد شد و سایر پیشنهاددهندگان نمی‌توانند سایر پیشنهاددهندگان و برنده مزایده را شناسایی کنند. این نوع از مزایده معمولاً زمانی برگزار می‌گردد که به لحاظ امنیتی باید نام و مشخصات خریدار مخفی گردد. به‌عنوان‌مثال درفروش عتیقه‌جات یا تابلوهای هنری گران‌قیمت.

مزایده سرباز (عمومی)

این نوع مزایده در مقابل نوع سربسته قرار دارد، هر شخصی قادر به شرکت در آن است و مشخصات پیشنهاددهندگان برای عموم قابل دسترسی می‌باشد.

مزایده حضوری

مزایده کتبی

این روش با تشریفاتی خاص و کتباً انجام می‌پذیرد و در معاملات مهم، مزایده و نتایج آن، همراه با درج و انتشار آگهی و تشکیل کمیسیون، اعلام می‌گردد.

مزایده مبادله ای

شرکا که شامل تعدادی از خریداران اصلی و حرفه‌ای هستند بر کار مزایده نظارت می‌کنند تا کسی تخلف نکند.

مزایده فروشی

برای اقلام هنری و کالاهایی به کار می‌رود و تنها یک نوع از آن‌ها وجود دارد.

مزایده دلالی

برای اشیاء خاص جهت کلکسیون، ماشین یا ماشین‌آلات به کار می‌رود.

مزایده استاندار یا انگلیسی

این روش همان روش مرسوم امروزی است که قیمت پایه مشخص می‌گردد و پیشنهادها اعلام‌شده تا بالاترین قیمت مطرح گردد و معامله صورت پذیرد.

مزایده هلندی یا چینی

در این روش بالاترین قیمت مطرح می‌شود و به‌تدریج از قیمت کاسته می‌شود تا  تائید خریداری اعلام شود. این روش زمانی کاربرد دارد که زمان و سرعت فروش اهمیت دارد.

مزایده چندگانه

در این روش چندین کالا برای فروش مدنظر مزایده گزار است و هر پیشنهاددهنده می‌تواند برای کالای موردنظر خود رقابت کند. این بدان معناست که لزومی نیست تمامی کالاها به یک نفر فروخته شود، لیستی از کالا و لیستی از پیشنهاد ایجاد می‌گردد.

مزایده اولین قیمت مخفی

در این شیوه تمامی پیشنهادها در لحظه و بدون اعلام عمومی مطرح می‌شود. درواقع پیشنهاددهندگان از قیمت‌های یکدیگر بی‌اطلاع هستند.

مزایده دومین قیمت مخفی

این شیوه نیز مانند روش قبلی است با این تفاوت که برنده مزایده قیمت پیشنهادی قبل از خود را واریز می‌کند. این روش بدین منظور است که هر پیشنهاددهنده قیمت واقعی خود را بیان کند. علاوه بر موارد ذکرشده انواع دیگری موجود است که به ذکر نام آن‌ها اکتفا می‌کنیم.

• مزایده ترکیبی
• مزایده در زمان محدود
• مزایده با سرویس پیشنهادی استاندارد
• مزایده همزمان یا مزایده ژاپنی
• مزایده با پیشنهاد قابل‌مشاهده
• مزایده با مبلغ واحد
• مزایده هنر دیجیتال
• مزایده پیشنهاد منحصربه‌فرد
• مزایده باقیمت مشخص
• مزایده سریع
• مزایده معاوضهای
• مزایده سوئیسی
• مزایده دوطرفه