تصور کنید دیوارهای خانهتان همانند درختان نفس بکشند و هوای شهر را تصفیه کنند. این دیگر یک رویای علمی-تخیلی نیست؛ بلکه آغاز عصر ساختمان کربن منفی است. در حالی که صنعت ساختوساز سنتی به عنوان یکی از بزرگترین متهمان گرمایش زمین (با سهم ۴۰ درصدی در انتشار گازهای گلخانهای) شناخته میشود، یک دانشمند ایرانی در آمریکا با ابداع مادهای هوشمند، قواعد بازی را تغییر داده است. آیا زمان خداحافظی با سیمان و بتنهای آلاینده فرا رسیده است؟
معماری کربن-منفی؛ فراتر از پایداری
جهان در حال گذار از «ساختمانهای سبز» به سمت سازههای «مولد» است. ساختمان کربن منفی (Carbon Negative) فراتر از سازههایی با مصرف انرژی صفر است؛ این ساختمانها عملاً بیش از آنکه کربن تولید کنند، آن را از جو جذب و ذخیره میکنند. این رویکرد بر سه اصل استوار است:
- طراحی غیرفعال (Passive): کاهش نیاز به انرژی با عایقبندی هوشمند.
- تولید انرژی پاک: استفاده از نمای ساختمان به عنوان نیروگاه خورشیدی (BIPV).
- ذخیره کربن: استفاده از مصالح ساختمانی نوین که کربن را در بافت خود حبس میکنند.
شاهکار مهندسی؛ مصالحی که CO2 میخورند!
در قلب این تحول بزرگ، نام یک محقق ایرانی میدرخشد. پژوهشگران «مؤسسه پلیتکنیک ووستر» (WPI) به سرپرستی دکتر نیما رهبر، موفق به ساخت مادهای انقلابی به نام ECM (مصالح ساختمانی آنزیمی) شدهاند. این ماده برخلاف بتن که تولیدش منجر به انتشار حجم عظیمی از آلایندهها میشود، فعالانه دیاکسید کربن هوا را جذب کرده و به سنگ معدنی سخت تبدیل میکند.
برای درک اهمیت این اختراع در صنعت ساختمان، کافی است به این آمار تکاندهنده توجه کنید:
«تولید هر متر مکعب بتن معمولی حدود ۳۳۰ کیلوگرم دیاکسید کربن وارد جو میکند، در حالی که هر متر مکعب از ماده ESM دکتر رهبر، قادر است ۶ کیلوگرم کربن را از هوا جذب و حذف کند.»
این ماده نه تنها دوستدار محیطزیست است، بلکه سرعت عملآوری آن حیرتانگیز است. در حالی که بتن برای رسیدن به استحکام نهایی به روزها زمان نیاز دارد، ECM ظرف چند ساعت آماده استفاده میشود. این ویژگی آن را به گزینهای ایدهآل برای بازسازی سریع مناطق سانحهدیده و پروژههای انبوهسازی تبدیل کرده است.
چرا آینده متعلق به ساختمانهای کربن منفی است؟
حرکت به سمت ساختمان کربن منفی دیگر یک انتخاب لوکس نیست، بلکه یک ضرورت اقتصادی و زیستمحیطی برای دهههای ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ است. استفاده از فناوریهایی نظیر ECM و چوبهای مهندسیشده (CLT)، علاوه بر کاهش هزینههای انرژی، ارزش افزوده ملک را بالا میبرد.
امروزه سرمایهگذاران هوشمند به دنبال پروژههایی هستند که با استانداردهای Net Zero مطابقت داشته باشند. اگر به دنبال آگاهی از جدیدترین تکنولوژیها و روندهای بازار هستید، پیشنهاد میکنیم بخش اخبار تکنولوژی ساختمان در پرشین سازه را دنبال کنید.
نتیجهگیری: ادغام علم و طبیعت
ابداع دکتر رهبر نشان داد که میتوان با الهام از طبیعت (Bio-mimicry)، مصالحی ساخت که همزمان مقاوم، ارزان و شفابخشِ زمین باشند. ساختمان کربن منفی نقطه تلاقی معماری مدرن و مسئولیت اجتماعی است؛ جایی که خانههای ما به ریههای تنفسی شهر تبدیل میشوند.
