در فرآیند ساخت ساختمان‌های دو طبقه، اسکلت فلزی به‌دلیل سرعت اجرا، مقاومت بالا و انعطاف در طراحی، یکی از گزینه‌های پرکاربرد محسوب می‌شود. اما تصمیم‌گیری درباره استفاده از این نوع سازه نیازمند برآورد دقیق هزینه‌هاست؛ چرا که عوامل متعددی مثل قیمت روز آهن‌آلات، نوع اتصالات، شرایط زمین، و دستمزد اجرا، روی هزینه نهایی تأثیر مستقیم دارند. در این مقاله، هزینه اجرای اسکلت فلزی برای ساختمان دو طبقه را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم: از قیمت مصالح گرفته تا هزینه اجرا، مقایسه با اسکلت بتنی، و نمونه‌های عددی واقعی. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا درک دقیقی از هزینه‌های ساخت اسکلت فلزی داشته باشید و بتوانید بر اساس شرایط پروژه خود تصمیم بگیرید.
اجزای اصلی و مصالح مورد استفاده در اسکلت فلزی ساختمان دو طبقه
در ساخت اسکلت فلزی ساختمان دو طبقه، چند نوع مصالح پایه و حیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند که هرکدام نقش مشخصی در استحکام و اتصال اجزای سازه دارند:
- تیرآهن (IPE یا H-beam): اصلی‌ترین عضو باربر افقی و عمودی سازه است که برای ستون‌ها، تیر‌های اصلی و فرعی به کار می‌رود. تیرآهن‌ها معمولاً در سایز‌های ۱۴، ۱۶، ۱۸ یا ۲۰ سانتی‌متری بسته به طرح سازه استفاده می‌شوند.
- نبشی و ناودانی: برای ساخت اتصالات، خرپا‌ها، مهاربند‌ها و نگهداری صفحات تقویتی به کار می‌روند. نبشی‌ها بیشتر در محل اتصال تیر به ستون یا مهار انتهایی تیرک‌ها استفاده می‌شوند.
- ورق فولادی: برای ساخت صفحات اتصال (زیرسری، روسری، کف‌ستون و …) مورد استفاده قرار می‌گیرد. ضخامت ورق‌ها بسته به نیاز بین ۸ تا ۲۰ میلی‌متر متغیر است.
- میلگرد: گرچه اسکلت فلزی بار اصلی را تحمل می‌کند، اما برای اجرای سقف‌های کامپوزیت یا تیرچه‌بلوک، و همچنین دیوار‌های برشی (در صورت وجود)، میلگرد نقش مهمی دارد.
- پیچ و مهره: در سازه‌های با اتصالات پیچ‌ومهره‌ای استفاده می‌شود. پیچ‌های پرمقاومت با سایز و گرید خاص، بسته به محل اتصال و طراحی، جایگزین جوشکاری شده و اجرای سریع‌تر و باکیفیت‌تری فراهم می‌کنند.
قیمت روز آهن‌آلات و برآورد هزینه مصالح مصرفی اسکلت ساختمان دو طبقه
قیمت مصالح فلزی به صورت روزانه تحت تأثیر بازار جهانی آهن و نرخ ارز تغییر می‌کند. در سال ۱۴۰۳، محدوده قیمت برخی مصالح اصلی به شرح زیر است:
| نوع مصالح | میانگین قیمت (تومان/کیلوگرم) | مصرف تقریبی (کیلو/مترمربع زیربنا) | هزینه تقریبی (تومان/مترمربع) |
| تیرآهن IPE | ۳۴٬۰۰۰ | ۳۰ تا ۴۰ | ۱٬۰۲۰٬۰۰۰ تا ۱٬۳۶۰٬۰۰۰ |
| نبشی/ناودانی | ۳۳٬۰۰۰ | ۵ تا ۸ | ۱۶۵٬۰۰۰ تا ۲۶۴٬۰۰۰ |
| ورق فولادی | ۴۵٬۰۰۰ تا ۵۵٬۰۰۰ | ۵ تا ۱۰ | ۲۲۵٬۰۰۰ تا ۵۵۰٬۰۰۰ |
| میلگرد | ۲۸٬۰۰۰ | ۱۰ تا ۱۵ (در صورت نیاز سقف/دیوار) | ۲۸۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ |
| پیچ و مهره | ۶۰٬۰۰۰ تا ۹۰٬۰۰۰ | ۱ تا ۳ | ۶۰٬۰۰۰ تا ۲۷۰٬۰۰۰ |
جمع تقریبی هزینه مصالح: با در نظر گرفتن ترکیب بالا، هزینه کل مصالح مصرفی برای هر مترمربع زیربنا در اسکلت فلزی دو طبقه، بین ۱٫۷ تا ۲٫۶ میلیون تومان تخمین‌زده می‌شود.
برآورد دستمزد اجرای اسکلت فلزی ساختمان دو طبقه
دستمزد اجرای اسکلت فلزی یکی از مهم‌ترین بخش‌های هزینه‌های یک ساختمان است و معمولاً پس از قیمت مصالح، بیشترین سهم را در بودجه ساخت به خود اختصاص می‌دهد. دستمزد بسته به نوع اتصال (جوشی یا پیچ‌ومهره‌ای)، میزان پیچیدگی سازه، محل اجرای پروژه، و سیستم سقف و دیوار‌ها متغیر است. در ادامه جزئیات این هزینه‌ها را بررسی می‌کنیم:
روش‌های رایج محاسبه دستمزد
دستمزد اجرای اسکلت فلزی معمولاً به یکی از دو روش زیر محاسبه می‌شود:
- بر اساس وزن اسکلت (تومان به ازای هر کیلوگرم):
- رایج‌ترین روش، به‌ویژه برای پیمانکاران جز، محاسبه دستمزد به ازای هر کیلوگرم فولاد نصب‌شده است. این روش دقیق‌تر است چون به‌طور مستقیم با حجم کار مرتبط است. برای مثال اگر اسکلت ساختمان دو طبقه ۹ تن وزن داشته باشد و نرخ اجرا ۱۰٬۰۰۰ تومان/کیلوگرم باشد، کل دستمزد ۹۰ میلیون تومان خواهد شد.
- بر اساس زیربنای سازه (تومان به ازای هر مترمربع):
- این روش بیشتر در قرارداد‌های کلان یا پروژه‌های شهری استفاده می‌شود و به پیمانکار اجازه می‌دهد هزینه‌ها را راحت‌تر پیش‌بینی کند. برای اسکلت‌های معمولی، حدود ۲۸۰٬۰۰۰ تا ۳۲۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر مترمربع زیربنا رایج است.
دستمزد اجرای اسکلت جوشی
اسکلت جوشی رایج‌ترین نوع اسکلت فلزی در ساختمان‌های دو طبقه است، به دلیل هزینه کمتر نسبت به نوع پیچ‌ومهره‌ای. در این سیستم، تمام اتصالات در محل پروژه به‌صورت جوشی اجرا می‌شود.
- محدوده دستمزد: حدود ۸٬۰۰۰ تا ۱۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم فولاد یا ۲۸۰٬۰۰۰ تا ۳۵۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر مترمربع زیربنا.
- عوامل تأثیرگذار: نوع جوش (ساده یا نفوذی)، مهارت جوشکار، ناظر پروژه و محل اجرا (شهر‌های بزرگ گران‌تر).
دستمزد اجرای اسکلت پیچ و مهره‌ای
در این سیستم، اتصالات در کارگاه یا کارخانه با دقت بالا آماده شده و در محل با پیچ و مهره بسته می‌شوند. این روش اجرای سریع‌تر و کیفیت بالاتری دارد اما دستمزد و دقت بیشتری می‌طلبد.
- محدوده دستمزد: حدود ۱۰٬۰۰۰ تا ۱۲٬۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم فولاد یا ۳۵۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر مترمربع زیربنا.
- عوامل تأثیرگذار: کیفیت ساخت قطعات در کارخانه، نیاز به ابزار دقیق، کارگران متخصص برای نصب.
دستمزد اجرای سقف
در سازه‌های فلزی، معمول‌ترین سقف‌ها عبارت‌اند از:
- سقف کامپوزیت (تیرآهن + ورق + بتن): رایج‌ترین گزینه، مقاوم در برابر زلزله.
- سقف تیرچه‌بلوک: سبک‌تر و اقتصادی‌تر برای دهانه‌های کوتاه.
محدوده دستمزد اجرای سقف:
- سقف کامپوزیت: حدود ۶۰٬۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر مترمربع
- سقف تیرچه‌بلوک: حدود ۵۰٬۰۰۰ تا ۸۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر مترمربع
هزینه‌های بالا شامل قالب‌بندی، نصب ورق، آرماتوربندی، و بتن‌ریزی است ولی بدون احتساب مصالح.
دستمزد اجرای دیوار برشی (در صورت نیاز)
اگر سیستم سازه‌ای به دیوار برشی نیاز داشته باشد (مثلاً برای مقابله با زلزله)، باید قالب‌بندی، آرماتورگذاری و بتن‌ریزی انجام شود. حجم این کار بستگی به طراحی سازه دارد.
- محدوده دستمزد: حدود ۲۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰۰٬۰۰۰ تومان به ازای هر مترمربع زیربنای کل ساختمان (نه فقط سطح دیوار).
- شامل: دستمزد قالب‌بندی، آرماتوربندی، بتن‌ریزی، و پرداخت سطح.
هزینه‌های جانبی اجرای اسکلت فلزی
برخی هزینه‌های مرتبط ولی اغلب نادیده گرفته‌شده، به شرح زیر هستند:
| نوع هزینه | توضیح | محدوده قیمت (تومان/مترمربع زیربنا) |
| جرثقیل و بالابر | برای نصب ستون‌ها و تیر‌های سنگین | ۳۰٬۰۰۰ – ۶۰٬۰۰۰ |
| رنگ‌آمیزی ضدزنگ | برای جلوگیری از خوردگی اسکلت (با ضدزنگ یا اپوکسی) | ۴۰٬۰۰۰ – ۸۰٬۰۰۰ |
| نظارت جوش | بازبینی فنی و تست جوش‌ها در پروژه‌های حساس | ۱۰٬۰۰۰ – ۳۰٬۰۰۰ |
| تجهیز کارگاه | تهیه ابزار، برق، انبار و امکانات رفاهی اولیه | ۵۰٬۰۰۰ – ۱۰۰٬۰۰۰ |
جدول خلاصه هزینه‌های اجرای اسکلت فلزی (بر اساس مترمربع زیربنای ساختمان)
| نوع عملیات | محدوده قیمت (تومان) |
| اجرای اسکلت جوشی | ۲۸۰٬۰۰۰ تا ۳۵۰٬۰۰۰ |
| اجرای اسکلت پیچ‌ومهره‌ای | ۳۵۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ |
| اجرای سقف کامپوزیت | ۶۰٬۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰ |
| اجرای سقف تیرچه‌بلوک | ۵۰٬۰۰۰ تا ۸۰٬۰۰۰ |
| اجرای دیوار برشی (در صورت نیاز) | ۲۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰۰٬۰۰۰ |
| هزینه جرثقیل و نصب قطعات | ۳۰٬۰۰۰ تا ۶۰٬۰۰۰ |
| رنگ‌آمیزی ضدزنگ اسکلت | ۴۰٬۰۰۰ تا ۸۰٬۰۰۰ |
| نظارت فنی و تست جوش (اختیاری) | ۱۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ |
| تجهیز کارگاه و آماده‌سازی اولیه | ۵۰٬۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰ |
عوامل مؤثر بر هزینه نهایی
هزینه نهایی اجرای اسکلت فلزی تحت تأثیر چند عامل مهم قرار دارد. طراحی مهندسی و وزن سازه تعیین می‌کند چه مقدار فولاد مصرف خواهد شد؛ به‌طور معمول هر چه دهانه‌ها بزرگ‌تر و طبقات بازتر باشد، وزن اسکلت بیشتر و هزینه بالاتر می‌رود. محل پروژه نیز نقش کلیدی دارد: در شهر‌های بزرگ یا مناطق دور از منابع فولاد، دستمزد‌ها و هزینه حمل افزایش می‌یابد. نوع اتصال هم مؤثر است؛ اسکلت‌های پیچ‌ومهره‌ای به‌دلیل نیاز به ساخت دقیق و قطعات خاص، گران‌تر از نوع جوشی هستند. شرایط زمین در طراحی پی تأثیر دارد؛ خاک ضعیف‌تر یعنی فونداسیون عمیق‌تر و پرهزینه‌تر. در نهایت عواملی مانند اقلیم منطقه (لزوم ضدزنگ یا پوشش ضدحریق)، تجهیزات اجرایی مورد نیاز، و الزامات فنی و نظارتی نیز می‌توانند هزینه را بالا ببرند.
مقایسه اسکلت فلزی با اسکلت بتنی
در مقایسه با اسکلت بتنی، اسکلت فلزی هزینه اولیه بیشتری دارد اما مزایایی از جمله سرعت اجرای بالاتر و کیفیت یکنواخت‌تر ارائه می‌دهد. در حالی‌که هزینه تمام‌شده هر مترمربع اسکلت بتنی در سال‌های اخیر حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان است، اسکلت فلزی بین ۳ تا ۴ میلیون تومان تمام می‌شود. اسکلت بتنی به‌دلیل مصالح ارزان‌تر و نیروی کار فراوان‌تر اقتصادی‌تر است، اما اجرای آن زمان‌بر بوده و وابسته به شرایط جوی و کیفیت بتن‌ریزی در محل است. در پروژه‌های کوتاه‌مرتبه، اسکلت بتنی مقرون‌به‌صرفه‌تر است، اما در سازه‌های بزرگ، فلزی به‌دلیل سرعت اجرا می‌تواند برتری داشته باشد.
نتیجه‌گیری و توصیه نهایی
اسکلت فلزی، انتخابی سریع‌تر، مقاوم‌تر و حرفه‌ای‌تر برای ساخت ساختمان‌های دو طبقه است، ولی هزینه اولیه بالاتر و نیاز به کنترل کیفی دقیق‌تری دارد. در پروژه‌هایی که زمان اجرا و دقت بالا اولویت دارد یا در مناطق با نیروی کار محدود، اسکلت فلزی گزینه بهتری است. اما در ساختمان‌هایی با بودجه محدود، یا در مناطقی که مصالح بتن در دسترس و ارزان است، اسکلت بتنی می‌تواند انتخاب به‌صرفه‌تری باشد. در نهایت توصیه می‌شود تصمیم نهایی با مشورت مهندس سازه و براساس شرایط پروژه، قیمت‌های روز و زمان‌بندی ساخت از بهترین شرکت های ساخت اسکلت فلزی گرفته شود.
تاورلند یکی از شرکت‌های فعال در حوزه طراحی، ساخت و اجرای اسکلت فلزی در ایران است که با بهره‌گیری از تیم فنی مجرب و تجهیزات به‌روز، پروژه‌های صنعتی، تجاری و مسکونی را با دقت و کیفیت بالا اجرا می‌کند. این مجموعه خدماتی از قبیل ساخت اسکلت جوشی و پیچ‌ومهره‌ای، برش و مونتاژ در کارخانه، نصب در محل، و پوشش‌های ضدزنگ و ضدحریق ارائه می‌دهد.
