قانون جهش تولید مسکن برای جبران کمبود ساخت و ساز در ۱۰ سال اخیر، تصویب شد و از همان سال ۱۴۰۰، طرح نهضت ملی مسکن در راستای تحقق این قانون، آغاز به کار کرد. گرچه مدت هاست که از شروع این طرح می گذرد اما هنوز هم وضعیت آن مشخص و واضح نیست و خیلی از متقاضیان به همین دلیل، رغبت چندانی برای ثبت نام ندارند.
به گزارش پرشین سازه ، دولت سیزدهم در ابتدای کار خود وعده ی ساخت سالی یک میلیون مسکن در کل کشور را داد. گرچه همان موقع نیز این وعده بزرگ و بعید به نظر می رسید اما اقداماتی در راستای انجام آن در پیش گرفته شد. در همان مقطع نیز حدود ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر برای این طرح ثبت نام کردند که از این میان فقط نیمی از آن ها، واجد شرایط وزارت راه و شهرسازی شدند.
از همان گام های ابتدایی این طرح، خیلی از کارشناسان اعلام کردند که ساخت این تعداد خانه در طول یک سال، شدنی نیست و حالا که بیش از ۱ سال و چند ماه از آغاز این طرح گذشته است، می بینیم که حق با آن ها بوده است و پیشرفت چندانی در کار خانه سازی دولتی ایجاد نشده است.
بیشتر متولیان امر، تلاش کرده اند که این عدم تحقق وعده را به پای مشکلات فراوان این طرح بگذارند. مشکلاتی که از همان ابتدا نیز واضح و روشن بود.
تامین منابع مالی نهضت مسکن
اولین مشکلی که بر سر راه خانه سازی دولتی وجود دارد، تامین منابع مالی این طرح است. نهضت ملی مسکن نیازمند بودجه ی فراوانی است که به نظر، دولت توان تامین آن را ندارد. رستم قاسمی، وزیر سابق راه و شهرسازی اعلام کرده بود که در سال جاری می توان با فروش اموال و دارایی های مازاد دولت و وزارت راه، تا سقف ۳۰ هزار میلیارد تومان برای طرح نهضت ملی مسکن، بودجه تهیه کرد.
این وعده هم طبیعتا محقق نشد. اما خیلی از کارشناسان می گویند که حتی در صورت تحقق این وعده نیز، امکان ساخت یک میلیون مسکن در یک سال، وجود ندارد. چرا که مسئله، تنها به بودجه و منابع مالی محدود نمی شود و مشکلات دیگری نیز بر سر راه خانه سازی دولتی وجود دارد.
زمین کافی برای ساخت و ساز وجود ندارد
یکی دیگر از مشکلات بزرگ طرح نهضت ملی مسکن، بحث تامین زمین های لازم است. همینکه در ۱۴ استان کشور، امکان ثبت نام وجود ندارد و شهر و شهرک های جدید ساخته نمی شود، به خوبی نشان می دهد که این طرح با معضل کمبود زمین رو به روست.
در این میان، دولت و متولیان امر به تغییر کاربری اراضی مختلف روی آورده اند. در حقیقت همین خبرهایی که هر روز از کلنگ زنی پروژه های طرح نهضت ملی مسکن به گوش می رسد، در حقیقت زمین هایی هستند که خارج از حوزه ی شهری می باشند و اصلا امکانات لازم برای مسکونی سازی را ندارند.
در حقیقت، معاون مسکن شهری بنیاد مسکن اعلام کرده است که برای ۹ هزار متقاضی مسکن، زمین کافی برای ساخت و ساز وجود ندارد.
وی در ادامه گفته است: ۱۲۰ هزار پروژه تعریف شده که ۱۱۰ هزار واحد از این میان، بودجه ی خود را از متقاضیان آورده اند. حدود ۹ هزار واحد هم هست که زمین ندارند یا زمین هایشان با مشکل رو به روست.
حمیدرضا سهرابی در ادامه به مشکلات پیچیده ی زمین برای ساخت و ساز این طرح اشاره کرد و گفت: در خیلی از جاها با وجود اینکه زمین لازم وجود دارد و برنامه ریزی صورت گرفته است، اما زمین معارض دارد و دادگاه زمین را از وزارت راه و شهرسازی گرفته است. این ۹ هزار واحد که از سال ۹۹ تا ۱۴۰۰، تایید شده اند و صلاحیت متقاضیان آن ها نیز صورت گرفته، اما هنوز هم زمین برای ساختشان تامین نشده است.
زیرساخت مسکن و تامین برق
یکی از مهم ترین بخش های مسکن سازی به زیرساخت ها برمی گردد. بر اساس گفته های سخنگوی صنعت برق، آقای مصطفی رجبی مشهدی تامین برق برای این حجم از مسکن حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود که در این شرایط، باید بیش از ۵۰ درصد بودجه ی وزارت نیرو را به آن اختصاص داد. با توجه به اینکه در حال حاضر هم، وزارت نیرو به بخش خصوصی بدهکار است، انجام این کار بعید به نظر می رسد و باز هم مشکل لاینحل دیگری بر سر راه پروژه نهضت ملی مسکن به وجود می آید.
از سوی دیگر مشکل آب نیز خیلی از شهرها و استان های کشور را تهدید می کند. کم آبی منجر به فرونشست زمین شده است و در حال حاضر نیز بیش از ۳۰۰ شهر در مرحله ی تنش آبی قرار دارند. طبیعتا این حجم از مسکن نیازمند آب هستند و بدون آن، امکان ساخت این حجم از خانه وجود ندارد.
قیمت مصالح ساختمانی
طبیعتا با تورم عمومی زیادی که کشور را فرا گرفته است و افزایش هر روزه ی قیمت دلار، قیمت مصالح ساختمانی نیز بالاتر می رود. پیش از این، ایرج رهبر رئیس انجمن انبوه سازان تهران، هزینه ساخت هر متر مربع آپارتمان در حاشیه ی شهر را ۸ میلیون تومان برآورد کرده بود. اما به هیچ وجه نمی توان به این عدد اتکاء کرد چرا که هر روز با تورم افسارگسیخته رو به رو هستیم.
آمارهای مرکز آمار ایران نشان می دهد که در طول یک سال گذشته، قیمت نهاده های ساختمانی با رشد ۲۹ درصدی مواجه بوده است.
در صورت بررسی دقیق تر این آمارها می توان متوجه شد که قیمت سیمان ۲۱.۴ درصد، موزاییک، کاشی و سرامیک حدود ۳۶ درصد، گروه نقاشی ساختمان حدود ۵۶ درصد و گروه شیشه نیز با ۸۳.۳ درصد رشد رو به رو بوده اند.
این اعداد و ارقام به خوبی نشان می دهند که وضعیت بازار مسکن، هر روز وخیم تر خواهد شد. از سوی دیگر تولیدکنندگان مسکن نیز جرئت کافی برای ورود به این بازار نخواهند داشت چرا که حاشیه سود آن ها مدام کمتر خواهد شد.
با وجود افزایش قیمت روزانه ی مصالح ساختمانی نمی توان هزینه ی ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن را تخمین زد. بنابراین به نظر می آید که احداث مسکن ملی به طور گسترده قابل اجرا نیست و در سال جاری نیز، خبری از یک میلیون مسکنی که باید ساخته می شد، نیست.
در نهایت باید گفت که استقبال چندان خوبی هم از این طرح نشده است و تا کنون، حدود ۲۵ درصد از کل آورده از سوی متقاضیان تامین شده است.
