گرچه قیمت مسکن در بسیاری از شهرهای کشور بالا رفته است، اما در برخی از کلانشهرها و شهرهای بزرگ، خرید خانه عملا تبدیل به رویایی دست نیافتنی شده است. شهر اراک به عنوان هفتمین شهر گران کشور از لحاظ مسکن، چنین وضعیتی دارد و حالا خیلی از جوانان آن، می دانند که دیگر قادر به خرید خانه نیستند.
به گزارش پرشین سازه، در سبد هزینه های خانوار، مدت هاست که سهم مسکن بسیار بالاست. خانواده ها ناچارند بخش زیادی از درآمد خود را صرف هزینه های مسکن کنند. این وضعیت هر روز بدتر می شود و دیگر به سادگی نمی توان آن را متوقف کرد. خرید خانه که روزگاری با اندکی تلاش میسر بود، حالا تبدیل به آرزویی محال برای جوانان شده است.
اما آن چه که منجر به بالا رفتن قیمت مسکن شد، در وهله ی اول تورم بود. نقدینگی رشد پیدا کرد و از سوی دیگر، ریسک دلالی و سوداگری در این بازار نیز کاهش یافت. قیمت زمین بالا رفت و هزینه های ساخت و ساز، افزایش پیدا کرد. تمام این مسائل در نهایت منجر به گرانی خانه شد و فشار اصلی را به دوش متقاضیان واقعی مسکن انداخت.
در دولت یازدهم و دوازدهم، تولید مسکن آن گونه که لازم بود مورد حمایت قرار نگرفت. اصلی ترین دلیل دولت هم شکست طرح مسکن مهر بود. گرچه وضعیت خانه های مسکن مهر اصلا جالب نیست اما این عدم حمایت دولت از خانه سازی، در نهایت توازن میان عرضه و تقاضا را به هم زد.
در سال ۹۶، قیمت مسکن ناگهان دچار جهش شدیدی شد و حدود ۷۲۲ درصد افزایش قیمت پیدا کرد. خانه ای که هشت برابر قیمت گرفته بود، طبیعتا در وهله ی اول به مستاجرین و اقشار نیازمند جامعه فشار وارد می کرد.
آمارهایی که از سوی مراجع رسمی منتشر شده نشان می دهد که در شدیدترین دوره ی تورم مسکن هستیم. به نحوی که در برخی از شهرهای کشور مثل اراک، قیمت مسکن سر به فلک می شود.
شهر اراک به دلیل صنعتی بودن و وجود کارخانه های فراوان در اطراف خود، یکی از شهرهای پرجمعیت کشور است. افزایش تقاضا برای خانه، در نهایت منجر به گرانی بیش از حد آن شده است.
بررسی آمارها نشان می دهد که قیمت مسکن در اراک، از سال ۸۴ تا بهار ۱۴۰۰، حدود ۳۹ برابر شروع شده است. به این ترتیب بعد از تهران و قم، رتبه ی سوم گرانی مسکن را به خود اختصاص می دهد.
به نظر می آید که اصلی ترین دلیل افزایش قیمت مسکن در این شهر، کمبود تولید مسکن است. در واقع، میزان تقاضا بالا رفته اما تولید مسکن همچنان پایین است و تناسبی با نیاز بازار ندارد.
زمین مناسب برای ساخت و ساز در اراک وجود ندارد
در این میان، خیلی از مسئولین مربوطه در شهر اراک، سخن از کمبود زمین می زنند. شهردار این شهر در مورد گرانی سرسام آور ملک چنین گفته است:
زمین کافی برای ساخت و ساز در اراک وجود ندارد. در حال حاضر به دلیل طرح جامع اراک، زمین محدود است. این موضوع هم بیشتر به خاطر جغرافیای طبیعی شهر و محصور بودن آن در میان کوه هاست. در جاهایی هم که کوه وجود ندارد، طرح جامع اجازه ی پیشروی نمی دهد.
علیرضا کریمی در ادامه تاکید داشت که افزایش قیمت مصالح ساختمانی نیز از دیگر دلایل گرانی مسکن است. به خصوص که در این سال ها، شاهد افزایش لجام گسیخته ی نهاده های ساختمانی بوده ایم.
از طرف دیگر، نقدینگی در کشور خیلی زیاد شده و همین موضوع تورم را افزایش می دهد. افرادی که تصمیم به خرید مسکن دارند، همیشه چند قدم از تورم عمومی جامعه عقب هستند. به نظر می آید جز دخالت و حمایت دولت هیچ راه دیگری برای افزایش ساخت و ساز وجود نداشته باشد. دولت می تواند زمین کافی در اختیار انبوه سازان قرار بدهد تا این معضل برطرف گردد.
توسعه ی افقی در اراک امکان پذیر نیست
شهر اراک به دلیل شرایط خاص جغرافیایی امکان توسعه ی افقی را ندارد. مدیر کل راه و شهرسازی استان مرکزی در خصوص این موضوع چنین گفته است:
۱۰ سال پیش، مطالعاتی در خصوص زمین های اراک صورت گرفت و مشخص شد که این شهر امکان توسعه ی افقی را ندارد.
به همین دلیل است که شهرهای جدیدی مثل مهاجران و امیرکبیر ساخته شد. اما به دلیل نبود زیرساخت های مناسب مثل حمل و نقل عمومی، مراکز تفریحی و رفاهی، این دو شهر نتوانسته اند جذابیت لازم را داشته باشند و از میزان جمعیت شهر اراک بکاهند.
تولید مسکن در شهر اراک
شرایط بغرنج شهر اراک باعث شده که خیلی از سازندگان مسکن به شهرهای دیگری مثل همدان یا قم بروند. به این ترتیب سرمایه های لازم برای ساخت خانه از استان خارج می شود و در نتیجه، کمبود مسکن پیش می آید.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک اراک گفت:
در شهر اراک، زمین کافی وجود دارد اما تصمیم گیری قاطع برای آن صورت نمی گیرد. می توان با یک برنامه ریزی درست، سرمایه گذاری در بخش مسکن را افزایش بدهیم. اما در حال حاضر حلقه ای به دور شهر اراک کشیده شده که امکان ساخت و ساز را نمی دهد.
این عضو اتحادیه در ادامه تاکید کرد که برای بهبود این وضعیت به مشارکت مردم نیاز است. باید تعاونی های مسکن راه اندازی شده و اولویت با مردمی باشد که فاقد خانه هستند. به این ترتیب می توان مشکلات زیادی را حل کرد و حتی به ایجاد اشتغال بیشتر نیز کمک کرد.
وی افزود:
از وقتی که تعاونی های مسکن در کشور نقش کمرنگی پیدا کردند، مشکلات بیشتر شد. همچنین باید کنترلی هم روی قیمت مصالح ساختمانی باشد. چرا که وقتی هزینه ی تمام شده ی مسکن بیشتر می شود، طبیعی است که قیمت آن نیز بالاتر می رود و گران می شود.
افزایش اجاره بها در شهر اراک
بهروز عسگری، رئیس اتحادیه مشاوران املاک شهر اراک در ادامه به معضل اجاره بها نیز اشاره کرد و تاکید نمود با شرایط کنونی باید انتظار افزایش اجاره بها را داشته باشیم. وی خاطرنشان ساخت که عملکرد دستگاه های نظارتی بسیار ضعیف است و هیچگونه کنترلی روی قیمت مصالح ندارند. مثلا قیمت یک مصالح با افزایش نرخ دلار، بالا می رود. اما زمانی که نرخ دلار کاهشی می شود، مصالح مربوطه، ارزان تر نمی شود. تمام این مسائل در نهایت منجر به افزایش قیمت مسکن می شوند.
وی مجددا به اهمیت مسکن در زندگی خانوار اشاره کرد و افزود:
مجوزهایی که برای ساخت و ساز مسکن در شهر اراک صادر شده، خیلی کم است. به نظر می آید که در اردیبهشت سال آینده دوباره شاهد بروز مشکلات و چالش های بزرگی در حوزه ی مسکن باشیم. به خصوص برای کسانی که به دنبال واحدهای زیر ۱۰۰ متر هستند.
خرید خانه برای جوانان اراکی رویا شده است
کافیست سری به آگهی های مسکن در شهر اراک بزنید تا متوجه شوید وضعیت چقدر آشفته است. قیمت بیشتر املاک آگهی شده، نجومی است و طبیعتا هیچ جوانی با کار و تلاش، نمی تواند آن ها را خریداری کند. از سوی دیگر، عملکرد مسئولین در این حوزه نیز قابل دفاع نیست و نتوانسته اند از گرانی قیمت، جلوگیری کنند. گرانی هایی که حتی به مناطق حاشیه ای شهر اراک نیز کشیده شده است.
در این میان، اصلی ترین امید ساکنین این شهر، طرح های دولتی مثل طرح نهضت ملی مسکن است. گرچه وضعیت این طرح نیز چندان جالب توجه نیست. با وجود اینکه حدود ۲ سال از آغاز این طرح گذشته، اما ۸۱۰۰ واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن که قرار بود در این شهر ساخته شوند، وضعیت جالب توجهی ندارند و نتوانسته اند که پیشرفت خوبی داشته باشند.
بنابراین به نظر می رسد که خیلی از خانوده های اراکی، دلخوشی چندانی حتی به این طرح نیز نمی توانند داشته باشند و باید به امید آینده و بهبود اوضاع بمانند.
