طرح نهضت ملی مسکن مدت هاست که با چالش هزینه و منابع مالی رو به روست. دولت برای اجرای این طرح دست به اقدامات مختلفی زده است اما به نظر می آید که تا اینجا، هیچ یک از این اقدامات به اندازه ی کافی موثر نبوده است. حتی در خصوص پیشنهاد انبوه سازان مبنی بر کاهش آورده ی متقاضیان نیز ابهاماتی وجود دارد.
به گزارش پرشین سازه، وضعیت نامناسب این طرح باعث شده که انبوه سازان دوباره پیشنهاد مسکن مشارکتی را مطرح کنند. این طرح که به توافق ضمنی وزارت راه و شهرسازی نیز رسیده بود، مورد ابهام قرار گرفت چرا که این نگرانی وجود داشت که مبادا این طرح ها نیمه کاره باقی بمانند. این معضل می تواند منجر کاهش اثر طرح نهضت ملی شود.
برخی از انبوه سازان اعلام کرده اند که حتی آورده ی ۴۰ میلیون تومانی نیز برای بسیاری از متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن، سنگین و دشوار است. بنابراین بهتر است که بخش خصوصی به این طرح ورود کرده و با پرداخت مبالغ هنگفتی از آورده ی متقاضیان، پروژه های نهضت ملی مسکن را پیش ببرد.
اما در این میان، خیلی از کارشناسان نسبت به این موضوع بدبین هستند. در واقع هنوز مشخص نیست هدف انبوه سازان از طرح پیشنهاد پرداخت آورده های متقاضیان چیست. البته به نظر می رسد که مسکن مشارکتی، هدف اصلی انبوه سازان باشد.
البته در سال های گذشته نیز چنین طرح هایی پیشنهاد شده اما تنها آورده ای که داشته است، انبوهی از طرح های نیمه کاره و واحدهای نیمه ساخته است که روی دست دولت مانده اند.
سود انبوه سازان از مسکن مشارکتی
بارهاست که از سوی سازندگان و انبوه سازان پیشنهاد مسکن مشارکتی مطرح می شود. در طول دوره های پیشین مسکن سازی دولتی نیز، طرح های این چنینی مطرح شده بود.
در طرح اقدام ملی مسکن نیز چنین صحبت هایی شنیده می شد. وقتی که قرار بود ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در دولت دوازدهم ساخته شود، رئیس انجمن انبوه سازان اعلام کرد که زمین در تهران گران شده و به همین دلیل بیش از ۴۰ درصد هزینه ها به مسکن اختصاص داده می شود. در صورتی که زمین های ارزان قیمت اطراف تهران برای ساخت شهرک های مدرن و به روز، استفاده شود می توان تقاضای مصرفی موجود را به این سمت هدایت کرد.
وی در آن زمان گفته بود که تنها کار دولت، صدور مجوز احداث این شهرک هاست. همچنین بانک ها نیز باید تسهیلات مورد نظر را با نرخ مشارکتی در اختیار انبوه سازان قرار بدهد. هزینه ی خرید زمین این شهرک ها را نیز انبوه سازان پرداخت می کنند. از آن جایی که تعداد شهرک ها زیاد هستند، فضا رقابتی می شود و عوامل ساخت و ساز، تلاش می کنند که با امکانات و تجهیزات بیشتر و قیمت پایین تر، مشتری ها را به سمت خود جذب کنند.
به این ترتیب، فضا برای دولت آماده شد که به انبوه سازان اعتماد کند و تقریبا نیمی از این ۴۰۰ هزار واحد مسکونی را به صورت مسکن مشارکتی پیش برد. از همان زمان بود که مشخص شد این طرح به نتیجه نمی رسد. در نهایت، تنها چیزی که از این طرح باقی ماند، ساخت کمتر از ۱۰۰ واحد مسکونی بود.
مسکن مشارکتی چیست؟
سوالی که در این میان مطرح می شود این است که اساسا مسکن مشارکتی چیست؟! در طرح مسکن مشارکتی قرار بود که وزارت راه و شهرسازی با بخش خصوصی همکاری کند و انبوه سازی را پیش ببرد. البته که طبیعتا چنین طرح هایی بیش از هر چیزی به نفع انبوه سازان است.
در این شکل از مشارکت، اصلی ترین آورده ی دولت، زمین و پروانه ساخت است. از طرفی دیگر، انبوه سازان نیز مسئولیت ساخت را به عهده می گیرند. بعد از این که واحدها تکمیل شده و به فروش می رسند نیز، سهم هر یک از دو طرف مشخص می شود.
در این میان خیلی از کارشناسان می گویند که چنین طرح هایی می تواند مسکن سازی دولتی را دچار مشکل کرده و عملاً آن را بی تاثیر کند.
دولتی ها نباید به سمت مسکن مشارکتی بروند!
امیدواری چندانی به طرح مسکن مشارکتی وجود ندارد. این موضوع به خصوص از سوی کارشناسان مسکن و اقتصاد تاکید می شود. یکی از این کارشناسان، آقای محمدهادی محمدی می گوید: گرچه وزارت راه و شهرسازی می خواهد با تولید انبوه مسکن، میزان عرضه و تقاضا در بازار را تنظیم کند اما از آن جایی که واحدهای ساخته شده توسط انبوه سازان در نهایت به قیمت روز فروخته می شوند، اساساً هیچ تغییری در وضعیت بازار به وجود نمی آید.
این کارشناس مسکن خاطرنشان ساخت که در چنین طرح هایی، خانه های خالی بیشتر می شوند. چرا که انبوه سازان شروع به احتکار واحدهای نوساز می کنند. وقتی که قیمت پایین می آید یا ثابت می شود، واحدهای خود را عرضه نمی کنند تا قیمت ها بیشتر شود. بنابراین به نظر می آید که اساسا چنین طرح هایی، می تواند دست دلالان و سوداگران را باز گذاشته و به جولان بیشتر آن ها در بازار مسکن کمک کند.
محمدی می گوید: زمانی که در این مدل از ساخت و ساز، پروژه ها به تاخیر می افتد، انبوه سازان هیچ ضرری نمی کنند بلکه سودشان هم بیشتر می شود.
وی در ادامه یادآور شد که قیمت زمین، به مرور زمان بیشتر از هزینه ی ساخت مسکن می شود. بنابراین هرچقدر که ساخت پروژه طول بکشد، هزینه ی ساخت نسبت به قیمت زمین کمتر شده و در نتیجه سود بیشتری عاید انبوه سازان می کند. ضررکنندگان اصلی چنین طرح هایی نیز دولت و متقاضیان خواهند بود.
حالا که طرح خانه سازی دولتی در قالب نهضت ملی مسکن جدی تر شده است، انبوه سازان نیز تلاش می کنند که از این سفره ی بزرگ، سهمی داشته باشند. نکته این جاست که مطرح کردن چنین طرح های شکست خورده ای، اساساً اشتباه است و یادآور تجارب قبلی می باشد. سوال این است که آیا دولت دوباره در دام مسکن مشارکتی خواهد افتاد یا به فکر تامین مالی طرح نهضت ملی مسکن از منابع دیگری خواهد بود؟!
