بیش از چند دهه است که مسئولین دولتی به شکل مستقیم و بر اساس قانون، اقدام به تولید مسکن برای اقشار مختلف جامعه کرده اند و طرح های متنوعی مثل مسکن مهر مهر، اقدام ملی و نهضت ملی مسکن را پیش برده اند اما به نظر می آید که یکی از اصلی ترین بندهای دستورالعمل ساخت مسکن را فراموش کرده و توجهی به نحوه سکونت گروه های جمعیتی در واحدهای حمایتی ندارند.
به گزارش پرشین سازه ، یک دستورالعمل ۵ بندی، دولت ها را موظف می کند که مسکن حمایتی برای اقشار مختلف جامعه بسازند. یک بند طلایی در این دستورالعمل وجود دارد که گویی عامدانه نادیده گرفته می شود. این بند به پرهیز از فقیرنشینی در یک محله و سکونت جداگانه گروه های کم درآمد در خانه های دولتی تاکید دارد. به این معنی که در یک شهرک که با کمک دولت ساخته شده، نباید فقط خانوارهای کم درآمد را جای دارد و باید زمینه اختلاط جمعیتی را فراهم نمود. به این ترتیب، گروه هایی که درآمدهای متفاوتی دارند، در یک محله گرد هم آمده و سکونت خواهند داشت.
این وظیفه به عهده دولت گذاشته شده که ضمن ساخت مسکن حمایتی برای اقشار کم درآمد جامعه، این واحدها را به نحوی بسازند که برای اقشار دیگر هم جالب و جذاب باشد. به این ترتیب، خانواده هایی با سطح درآمد متوسط و بالا نیز به این نواحی جذب شده و اختلاط جمعیتی به وجود بیاید.
نکته اینجاست که با دستور و دستورالعمل، نمی توان این موضوع را محقق ساخت.البته پیش از این نیز، نمونه های موفقی از اختلاط جمعیتی در کشور اجرا شده بود. در دهه ۶۰، شهرک غرب توسط تعاونی های مسکن برای اقشار کم درآمد ساخته شد اما به مرور، این شهرک مورد توجه دیگران نیز قرار گرفت و حالا به یکی از نمونه های عالی برای اختلاط جمعیتی تبدیل شده است. سوال اینجاست که آیا می توان این نمونه موفق را مجدداً تکرار کرد؟
مصوبه اختلاط جمعیتی اولین بار از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور تصویب شده و برای اجرا به مسئولان ساخت و ساز ابلاغ شد اما در کنار این دستور، بسیاری از مسئولینی که در طی این سال ها، مشغول تولید مسکن بوده اند نیز بر اعمال این اختلاط جمعیتی تاکید داشته اند.
با وجود این حجم از تاکید روی این موضوع، باز هم می بینیم که نتیجه موردنظر به دست نیامده و شهرها و شهرک هایی که در طی این طرح ها ساخته شده اند، عملاً به محل زندگی اقشار کم درآمد تبدیل شده اند.
اصلی ترین نقصی که در رابطه با این موضوع می توان یافت، دیرکرد ابلاغ دستورالعمل مزبور است. دستور مربوط به اختلاط جمعیتی توسط شورای عالی شهرسازی و معماری در اسفند ماه سال گذشته تصویب شد اما دستور اجرایی آن در ابتدای خرداد ماه ابلاغ گردید. یک مصوبه چرا باید از زمین تصویب تا ابلاغ، سه ماه زمان ببرد؟
این موضوع زمانی اهمیت مضاعف پیدا می کند که ایران در میانه روند ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن است و مسئولین دولت، به چنین مصوباتی نیاز دارند. گرچه وزیر راه و شهرسازی می گوید که نزدیک به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در مراحل مختلف ساخت هستند اما نکته ی مهم اینجاست که نزدیک به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد قرار است بدون اصلاحات این مصوبه ساخته شوند. این در حالیست که اگر انقدر فاصله از تصویب تا ابلاغ ایجاد نمی شد، احتمالاً واحدهای مزبور با اصلاحاتی که در طی این دستورالعمل آمده، ساخته می شدند.
نکته اینجاست که هیچ دستوری قادر به اختلاط جمعیتی نیست و این موضوع، معمولاً به شکل طبیعی رخ خواهد داد. همان طور که در نمونه شهرک غرب مشاهد شد! مسکن های تعاونی ساز در ابتدای دهه ۶۰ دست به کار شده و واحدهایی در این محل ساختند. پیش از این که مسکن های تعاونی ساز در این شهرک غرب ساخته شوند، این محله متعلق به خانواده های پردرآمد و طبقات بالای جامعه بود که باغ ویلاهای متعددی در این محله داشتند. همین موضوع سبب شد که اختلاط جمعیتی در این محله صورت بگیرد.
این در حالیست که حالاً دقیقاً نسخه برعکس اجرا می شود. به این معنی که مسکن مهر با اجاره زمین ۹۹ ساله در مناطق پرت و دورافتاده ساخته شد که اصلاً، هیچ جمعیتی در آن سکونت نداشت. علاوه بر این، امکانات خاصی برای این شهرها در نظر گرفته نشد تا اقشار مختلف را به خود جلب کند. در چنین شرایطی، می توان نتیجه گرفت که انتظار اختلاط جمعیتی کاملا غیرممکن است. مگر اینکه رویکرد مسئولین مربوط به ساخت و ساز مسکن، در خصوص انتخاب لوکیشن ساخت، تغییر کند.
Why the housing of Mehr and National Movement turned into the slums
One of the main clauses of the guidelines for the construction of supported housing is to avoid poverty-stricken neighborhoods and the separate residence of low-income groups in government-built houses. However, it seems that this clause has been ignored in the Mehr Housing and National Housing Movement plans.
The guidelines for the construction of supported housing emphasize avoiding poverty-stricken neighborhoods and the separate residence of low-income groups in government-built houses.
This has been ignored in the Mehr Housing and National Housing Movement plans, and these neighborhoods have become de facto homes for low-income groups.
The main reason for this is the delay in the issuance of the guidelines on population mixing.
To solve this problem, the approach of housing construction officials in selecting construction locations needs to change.
