نازک کاری و نحوه اجرای آن در ساختمان

یکی از اصلی ترین بخش‌های طراحی داخلی ساختمان، نازک کاری است. در صورتی که نازک کاری را به خوبی انجام ندهید، نمی توانید انتظار داشته باشید طراحی داخلی ساختمان شما مطابق میلتان انجام شود. پس از سفت کاری، که در آن از استحکام و مقاومت کلی ساختمان اطمینان حاصل می‌کنیم، نوبت به نازک کاری می‌رسد. در واقع به تمامی کارهایی که در راستای محافظت از ساختمان اجرا شده و زیبایی بخشیدن و قابل سکونت شدن آن انجام می‌شود، نازک کاری می‌گویند. در ادامه پس از تعریف کلیِ نازک کاری و بیان تفاوت‌های نازک کاری و سفت کاری، مراحل مختلف آن را شرح داده و شما را بیش از پیش با این مرحله از عملیات ساخت و ساز آشنا می‌کنیم.

تعریف نازک کاری

قرار گرفتن پوشش نهایی بر روی ساختار زیرین و سفت کاریِ ساختمان، و در واقع آخرین کارهای انجام شده در داخل ساختمان که در مقابل چشم هر بیننده قرار می‌گیرد، نازک کاری نامیده می‌شود. مصالح به کار گرفته شده در نازک کاری، مصالحی هستند که دیوارها، سقف‌ها و کف‌ها را می‌پوشانند.
نازک کاری، مرحله‌ای است که پس از سفت کاری ساختمان انجام می‌شود و به پوشش ظاهری ساختمان مربوط می‌شود. این مرحله شامل مراحلی نظیر عایق کاری، سنگ کاری، هرگونه اندودکاری و نقاشی می‌باشد. در برخی از منابع، دیوارکشی را به عنوان بخشی از نازک کاری محسوب می‌کنند، در حالی که بهتر است این مرحله به عنوان بخشی از سفت کاری در نظر گرفته شود.

تفاوت نازک کاری و سفت کاری

عملیات ساختمان سازی را می‌توان به دو قسمت سفت کاری و نازک کاری تقسیم کرد. سفت کاری، ساختن اسکلت اصلی ساختمان و برخی از اجزای غیر سازه‌ای نظیر فونداسیون، ستون، دیوارهای پارتیشن، تیر و غیره را شامل می‌شود. در حالی که نازک کاری عملیاتی است که به منظور پوشاندن اجزای ذکر شده در مرحله سفت کاری انجام می‌شود. برخی از فعالیت‌های انجام شده در نازک کاری عبارتند از: نقاشی دیوارها، عایق کاری، سرامیک کاریِ کف، نصب کلید و پریزها، سنگ کاری، برق کاری، نصب درها و پنجره‌ها و اتصال تأسیسات. در برخی منابع نصب و اجرای تأسیسات ساختمان به عنوان یک مرحله مجزا از سفت کاری و نازک کاری در نظر گرفته شده است، اما در این جا آن را بخشی از نازک کاری در نظر گرفته‌ایم.
با توجه به این که مراحل انجام نازک کاری در اتاق‌ها، اندکی با مراحل انجام این کار در سرویس‌ها و آشپزخانه متفاوت است، در این‌جا به صورت جداگانه به هرکدام خواهیم پرداخت و مراحل مختلف آن را شرح می‌دهیم.

اجرای نازک کاری در اتاق‌ها

ابتدا مراحل مختلف انجام نازک کاری در اتاق‌ها را بیان می‌کنیم و پس از آن به نازک کاری در سرویس و آشپزخانه می‌پردازیم. در ادامه این مراحل را به ترتیب توضیح می‌دهیم.

قیر و گونی کشیدن بر روی کف (ایزوگام کف)

این اقدام در طبقه همکف انجام می‌گیرد تا بدین وسیله از نفوذ رطوبت زمین به درون نازک کاری کف جلوگیری شود. اگر خاک اطراف رطوبت داشته باشد، بر روی کف سیمانی، قیر و گونی به صورت سه لایه اجرا می‌شود. در صورتی که خاک رطوبت طبیعی داشته باشد، انجام یک لایه کافی خواهد بود. در انجام این مرحله از نازک کاری باید توجه داشته باشیم که هیچ گونه منفذی بر روی کف باقی نماند.

شمشه گیری

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های نازک کاری، مرحله شمشه گیری است که بر روی دیوارها انجام می‌شود. دلیل انجام شمشه گیری این است که باید دیوارها مسطح شوند و نباید اعوجاج، باد کردگی یا هم سطح نبودن در آن ها دیده شود.
به منظور انجام این مرحله، نقطه ای را در بالای یک گوشه از هر قسمت ساختمان در نظر می‌گیریم. سپس با استفاده از گچ و ماله یک نقطه صاف در آن قسمت از ساختمان به وجود می‌آوریم. پس از آن با استفاده از شاقول نقطه ی گفته شده را به پایین دیوار ارتباط می‌دهیم.
سپس گوشه دیگری از دیوار را در نظر می‌گیریم و یک نقطه را در آن انتخاب می‌کنیم. پس از آن یک بار دیگر با استفاده از گچ و خاک یک نقطه صاف در آن به وجود می‌آوریم. پس از انجام این کار، ریسمانی بین این دو نقطه می‌کشیم و سپس در فواصل یک متری یا حتی کمتر از یک متر، در زیر ریسمان با استفاده از گچ و سیمان نقاط مسطحی ایجاد می‌کنیم. در مرحله بعد با استفاده از شاقول، نقطه‌های گفته شده را به قسمت پایین دیوار انتقال می‌دهیم. در بخش پایانیِ این قسمت، با به کارگیری یک شمشه صاف، قسمت پشت دو نقطه هم سطحِ گفته شده را با ماسه و سیمان و یا گچ و خاک پر می‌کنیم.

اجرای ملات گچ و خاک

می دانیم که در گچ کاری دیوار، تنها باید لایه روییِ دیوار سفید باشد، چرا که جلوه بیرونی و زیبایی دیوار تنها به لایه بیرونی مربوط است؛ بنابراین به جای این که در لایه های زیرین دیوار از گچ خالص استفاده شود، می‌توانیم از ترکیب گچ و خاک در این قسمت ها استفاده کنیم. با انجام این کار نه تنها هزینه صرف شده برای دیوار کمتر می‌شود، بلکه ملات به کار رفته در آن نیز دیرگیرتر می‌شود. بنابراین قبل از گرفتن ملات، فرصت کافی برای پوشاندن دیوارها در اختیار خواهیم داشت.
برای ساختن ملات مورد استفاده در این قسمت، به خاک رس نیاز داریم. پس از الک کردن خاک رس، با نسبت ۵۰ به ۵۰، آن را با گچ مخلوط می‌کنیم. پس از انجام این کار، آب را به آن‌ها اضافه می‌کنیم و ملات مورد نیاز را می‌سازیم.

سفیدکاری

در انجام این مرحله از ملاتی متفاوت با مرحله قبل استفاده می‌کنیم. ملات این مرحله از گچ خالص درست می‌شود. برای درست کردن این ملات باید پس از الک کردن گچ روی آن آب پاشیده شود تا نرسیدن آب به گچ باعث به وجود آمدن کلوخه در آن نشود. با توجه به اینکه گچ خالص بسیار زودگیرتر از ترکیب گچ و خاک است، ملات لازم برای این مرحله را پس از مخلوط کردن با مقدار کمی آب، به صورت سریع و بدون وقفه بر روی دیوار اجرا می‌کنند. پس از کشیدن این ملات بر روی لایه قبلی، با استفاده از ماله سطح دیوار صاف می‌شود.

کشته کشی

این امکان وجود دارد که قبل از پرداخت سطح به طور کامل، ملات گچ سفت شود و نتوانیم سطح را آن طور که می‌خواهیم صاف کنیم. برای پرداخت کامل، از لایه ای گچ استفاده می‌شود که پس از خشک شدن نیز سخت نمی‌شود؛ این لایه با نام «کشته» شناخته می‌شود. لایه کشته هم از گچ خالص درست می‌شود و به نوعی آخرین لایه گچی است. گچبری و نقاشی بر روی این لایه انجام می‌شود.

رنگ آمیزی یا استفاده از دیوارپوش ها

پس از انجام نازک کاری‌های گفته شده، می‌توانیم دیوار را رنگ کنیم و یا از دیوارپوش‌های متنوع بر روی آن استفاده کنیم.

اجرای موزاییک یا سنگ در کف

موزاییک معمولاً آخرین بخش از نازک کاری کف می‌باشد؛ مگر اینکه بخواهیم بر روی آن از پارکت استفاده کنیم که در این صورت می‌توان از موزاییک ارزان قیمت تر و یا حتی کاشی‌های معمولی و ساده استفاده کرد؛ چرا که پارکت بر روی آن قرار می گیرد و لایه زیرین دیده نمی‌شود.

اجرای قرنیز

قرنیز را می توان بسته به سلیقه، به صورت هم سطح با دیوار و یا بیرون از آن اجرا کرد. از جنس‌های به کار گرفته شده به عنوان قرنیز می‌توان به چوب، ام دی اف، پلاستیک و یا سنگ اشاره کرد. جدا از زیبایی بخشیدن به دیوار، عبور دادن تأسیسات باریک از میان قرنیز و همچنین جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار نیز برخی دیگر از مزایای قرنیز هستند.

اجرای سقف کاذب

یکی دیگر از مراحل نازک کاری در ساختمان، سقف کاذب است. سقف کاذب در واقع سقف معلقی است که به سقف اصلی آویزان می‌شود و می‌توان تأسیسات را از میان آن عبور داد. در صورت انجام این کار و پس از نصب سقف کاذب، به راحتی می‌توان به تأسیسات عبور داده شده از میان آن، نظیر داکت‌ها و سیم‌ها، دسترسی یافت.

انجام نازک کاری در آشپزخانه و سرویس‌ها

به دلیل اینکه در فضای آشپزخانه، دستشویی و حمام رطوبت بیشتری نسبت به سایر قسمت‌های خانه وجود دارد، انجام نازک کاری در این قسمت‌ها متفاوت از بقیه ساختمان است. به همین دلیل در این قسمت‌ها باید شیب بندی کف و همچنین قیرگونی در دیوارها انجام شود. لایه‌های دیوار سرویس و لایه‌های کف آن، متفاوت از این لایه‌ها در پذیرایی و اتاق‌ها است. در ادامه برخی از مراحل نازک کاری در این قسمت‌ها را بیان می‌کنیم.

قیر و گونی

معمولاً ابتدا کاشی کاری بر روی دیوار انجام شده و سپس کاشی کاریِ کف انجام می‌گیرد. به همین دلیل اگر قیر و گونی کف و دیوار به صورت همزمان انجام شود، با رفت و آمد کارگران در حین انجام کاشی کاری دیوار، به لایه قیر و گونی کف آسیب می‌رسد. به همین دلیل باید دقت شود که ابتدا قیر و گونی و کاشی کاری دیوار انجام شده و پس از آن این مراحل برای کف انجام شود.

کاشی کاری دیوار

برای انجام کاشی کاری، ابتدا یک لایه ماسه یا گچ بر روی کف اجرا می‌شود و پس از تراز کردن، کاشی را با استفاده از تراز و شاقول بر روی آن قرار می‌دهند و به صورت موقت با استفاده از گچ سفت یا یک تکه گل رس، تعادل کاشی را در آن وضعیت حفظ می‌کنند. سپس در چند مرحله و به صورت آرام و آهسته، دوغاب سیمان همراه با ماسه نرم بر روی آن ریخته می‌شود. در مرحله بعد، بندکشی انجام می‌شود که برای زیبا از آب درآمدن کار باید در این مرحله دقت و ظرافت به خرج داده شود.

پوشاندن کف با سرامیک، موزاییک، سنگ یا کاشی

اولین نکته‌ای که برای انتخاب کفپوش در این قسمت‌ها باید در نظر گرفته شود، لیز نبودن آن است. همچنین برای انتخاب سایز این کفپوش‌ها، باید ابعاد و شیب محل نصب در نظر گرفته شود؛ چرا که اگر کفپوش بزرگ و نامناسب را برای مکان‌های شیب دار نظیر آشپزخانه یا سرویس انتخاب کنید، شیب مورد نظر به خوبی اجرا نمی‌شود و قطعات کفپوش کج نصب می‌شوند.

سخن پایانی

اولین چیزی که در هنگام ورود به یک ساختمان جلب توجه می‌کند، نازک کاری انجام شده و دقت و ظرافت به کار برده شده در آن است. بنابراین نازک کاری در زیبایی فضای داخلی ساختمان نقش اساسی دارد و به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردارد است. در این مطلب سعی شده است ضمن معرفی نازک کاری، مراحل انجام آن در اتاق‌ها و سرویس و آشپزخانه شرح داده شده است تا بسیاری از اطلاعات کاربردی در این زمینه در اختیار شما قرار بگیرد.