تأسیسات ساختمانی

تأسیسات ساختمانی از نیازهای اساسی یک ساختمان می باشد که نقش پررنگی در ساخت ساختمان دارد. تأسیسات ساختمانی اجزای مهم از هر ساختمان را تشکیل می دهد که این اجزا مربوط به شرایط حرارتی، دیداری، شنیداری و بهداشتی و غیره که برای راحتی و آرامش ساکنان ساختمان لازم و ضروری می باشد را فراهم می کنند. هرکدام از این بخش ها اصولی برای طراحی و اجرا دارد که باید رعایت شود و درصورتی که این اصول و قوانین رعایت نشود نقش آن ها در ساختمان بسیار کم رنگ می شود.

تأسیسات ساختمان باید به خوبی طراحی و نصب شود تا به بهترین شکل کار کند. در نظر داشته باشید که عملکرد آن ها با طراحی و ساختار یک ساختمان در ارتباط است و این دو باید با یکدیگر هماهنگ باشند. هماهنگی آن ها وظیفه متخصصان و معماران است که باید این کار را به بهترین شکل انجام دهند. اگر این طراحی به درستی انجام نشود ممکن است که در عملکرد سازه اشکالاتی ایجاد شود که رفع آن ها در آینده بسیار دشوار خواهد بود.

در اکثر کشورها مهم ترین نکته برای ساخت ساختمان تأسیسات می باشد که بازرس ها بیشتر روی این موضوع تمرکز دارند. اگر تأسیسات ساختمانی شما به خوبی انتخاب شده باشد، به سادگی می توانید ازنظر بازرس موردقبول قرار بگیرید و به ادامه ساخت ساختمان بپردازید. اگر تأسیسات ساختمان طبق اصول و استانداردها طراحی شوند، از اتلاف انرژی ساختمان جلوگیری می کند.

چرا تأسیسات ساختمانی مهم هستند؟

وجود تأسیسات ساختمانی باعث می شود تا شرایط رفاهی برای ساکنین یک سازه فراهم شود. تأسیسات ساختمان در همه ساختمان ها باید به صورت اصولی و مهندسی شده، طبق نقشه و معماری ساختمان اجرا شود تا بهترین بازدهی را داشته باشند. اگر معماری و نقشه کشی به صورت اصولی انجام شود، می توان گفت که تأسیسات نیز در محل درست و به تعداد درست استفاده خواهند شد. شخصی که معماری ساختمان را انجام می دهد باید در کار خود حرفه ای باشد تا بهترین پلن و نقشه را برای تعبیه تأسیسات طراحی کند.

کیفیت تأسیسات ساختمانی نیز اهمیت بسیاری زیادی دارد و اگر تأسیساتی که قصد استفاده از آن را در ساختمان دارید، کیفیت مناسبی داشته باشند، در آینده نیازی به بازسازی زودهنگام ساختمان نیست؛ بنابراین بهتر است که هنگام ساخت و یا بازسازی در بخش تأسیسات زمان و هزینه موردنیاز صرف شود تا از هزینه های جانبی که ممکن است در آینده ایجاد شود، کاسته شود.

طراحی اصولی تأسیسات ساختمان در موارد زیر نقش مستقیم دارد.

• باعث افزایش طول عمر ساختمان و کمتر شدن استهلاک آن خواهد شد
• باعث کاهش اتلاف انرژی ساختمان خواهد شد
• باعث افزایش رفاه ساکنین و لذت بردن از سکونت در ساختمان می شود.
• عدم طراحی و اجرای صحیح تأسیسات ساختمانی باعث کاهش ایمنی ساختمان خواهد شد

با پیشرفت علم در سراسر دنیا، دستاوردهای زیادی نیز در حوزه هوشمندسازی سیستم های تأسیساتی به دست آمده است که در رفاه و زندگی انسان تأثیرات بسیار زیادی دارد. هوشمند کردن سیستم های تأسیساتی در زمینه های مختلفی مثل سیستم گرمایشی و سرمایشی، سیستم روشنایی، سیستم های بهداشتی و غیره اتفاق افتاده است و باعث افزایش بازده و کاهش اتلاف انرژی در ساختمان ها شده است. در ادامه مطلب، بیشتر با انواع تأسیسات ساختمان آشنا خواهیم شد.

انواع تأسیسات ساختمانی

اگر تابه حال اقدام به ساخت ساختمان کرده باشید، می دانید که انواع مختلفی از تأسیسات در ساختمان وجود دارد که هرکدام کاربرهای مخصوص به خود را دارند. اغلب این تأسیسات در اکثر ساختمان ها وجود دارند.

به طورکلی تأسیسات ساختمان به دو نوع مکانیکی و الکتریکی تقسیم می شود و هرکدام از این موارد از زیرمجموعه ها و تجهیزات خاصی تشکیل شده اند. امروزه در ساخت وساز ساختمان به ظاهر و نمای آن توجه بسیاری می شود، درصورتی که با توجه به محدودیت انرژی در کشور، طراحی و کاربرد صحیح تأسیسات مهم ترین بخش ساختمان است که نیاز به توجه دارد و کمتر کسی به آن توجه می کند.

تأسیسات مکانیکی

تأسیسات مکانیکی به تنهایی به دو دسته صنعتی و ساختمانی تقسیم می شود که بخش های صنعتی آن شامل قسمت انتقال آب و فاضلاب می شود که این قسمت نیز به انتقال انواع سیالات، تصفیه ی آب و فاضلاب، تولید انرژی از حرکت سیال و غیره تقسیم می شود. تأسیسات مکانیکی، از بخش هایی مانند انتقال آب، فاضلاب تشکیل می شوند که شامل بخش های مختلفی است که در ادامه با آن ها آشنا می شوید.

• تأسیسات گرمایشی و سرمایشی
• تأسیسات بهداشتی (آب و فاضلاب)
• تأسیسات گازرسانی
• تأسیسات آتش نشانی (اعلام حریق، اطفاء حریق)

تأسیسات گرمایشی و سرمایشی

امروزه سیستم های گرمایشی و سرمایشی تبدیل به تجهیزات ثابت و بخشی از زندگی روزمره ما شده اند و در هر مکانی استفاده از آن ها ممکن است. وجود این تأسیسات در ساختمان ها بسیار مهم است و نقش بسیار پررنگی در انتخاب ساختمان توسط ساکنین دارد.

تأسیسات گرمایشی عمده ای که در ساختمان ها استفاده می شوند، موارد زیادی را ازجمله سیستم شوفاژخانه در ساختمان های قدیمی و سیستم پکیج در ساختمان های جدید در برمی گیرند. پکیج هم آب گرم را تأمین کرده و هم باعث عملکرد رادیاتورها می شود. در یک سازه ممکن است از تأسیسات گرمایشی دیگری مثل انواع هیتر نیز استفاده شود.

در سیستم های گرمایشی جدیدی که در ساختمان ها طراحی می شود، سیستم گرمایش از کف بسیار پرکاربرد و کم مصرف است. در این سیستم با استفاده از لوله های گرماده، سطح زمین گرم شده و درنتیجه خانه نیز گرم می شود. در تأسیسات سرمایشی و گرمایشی جدید، سیستم کنترل هوا وجود دارد که هوای خانه را در آن دما که شما می خواهید تنظیم می کند.

تأسیسات سرمایشی متداول نیز به طورمعمول مواردی مثل کولرآبی معمولی یا هوشمند، انواع کولرگازی و اسپیلت هستند و در برخی ساختمان های بزرگ و اداری از مواردی مثل هواساز و فن هم استفاده می شود. اهمیت این تأسیسات در فصل تابستان مشخص می شود و بهتر است از برندهای معتبر دنیا باشند تا نیاز به تعمیرات و نگهداری از آن ها در طول بهره برداری از ساختمان کاهش پیدا کند.

تأسیسات آب و فاضلاب

در تأسیسات آب و فاضلاب پیچیدگی های بسیار زیادی وجود دارد که هرکسی نمی تواند آن را در تأسیسات ساختمانی پیاده سازی کند. در تأسیسات آب و فاضلاب یک شبکه از لوله های مخالف یکدیگر وجود دارد که موازی یکدیگر عمل می کنند. همان طور که می دانید، سیستم آب رسانی رو به بالا است و سیستم فاضلاب به سمت پایین حرکت می کند.

همین امر یک شبکه آب رسانی به همراه یک شبکه دفع آب را به وجود می آورد که ازیک طرف آب را تمیز به شما می رساند و از طرف دیگر آب آلوده را از شما دور کرده و به سمت فاضلاب هدایت می کند. در انجام این کار نیروی جاذبه تأثیر بسیار زیادی دارد و طراحی این سیستم باید با توجه به عملکرد نیروی جاذبه صورت بگیرد و نیازمند تخصص بالایی است.

حال نوبت به نوع آب می رسد که موضوع را کمی پیچیده تر می کند. آب سرد و گرم در خانه همه ما وجود دارد و شاید ندانید که لوله آب سرد و گرم از یکدیگر جدا هستند. بعدازآن باید به فاضلاب سرویس های بهداشتی اشاره کرد که به طورکلی از همه سیستم فاضلاب خانه جدا بوده و از لوله مخصوص به فاضلاب ریخته می شود. در سیستم فاضلاب سرویس های بهداشتی به دلیل تجزیه ضایعات در لوله ها، گازی به وجود می آید که برای جلوگیری از ورود آن به بخش های داخلی ساختمان باید از تله، سیفون یا آب بندهای مختلف در داخل اتصالات لوله ها استفاده شود.

تأسیسات گازرسانی

سیستم گازرسانی در ساختمان نقش بسیار زیادی در رفاه افرادی دارد که در یک ساختمان زندگی می کنند، دارد و باید بهترین تأسیسات برای این سیستم استفاده شود. لوله کشی گاز ساختمان باید طبق استاندارد شرکت ملی گاز ایران انجام شود تا همه اصول و قوانین کار رعایت شده و نتیجه خوبی داشته باشد. لوله های گاز برای مکان های مختلف متفاوت بوده و با توجه به تجاری و یا مسکونی بودن آن لوله کشی می شود.

برای مراکز تجاری و یا مسکونی کم جمعیت که مصرف گاز کم است، معمولاً از لوله هایی با شار ۱۷۸ میلی متر و ستون آب معادل ۲۵/۰ استفاده می شود؛ اما در ساختمان ها و مراکز تجاری که مصرف گاز زیاد است، از لوله های مصرف گاز تا ۱۲۰ مترمکعب در ساعت، فشار ۱۴/۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع که معادل (psi) 2 است و تأسیسات صنعتی با فشار تا ۲/۴ کیلوگرم بر سانتی متر مربع که معادل ۶۰ (psi) است، استفاده می شود.

تأسیسات آتش نشانی

امروزه این سیستم در اکثر ساختمان ها استفاده شده و از ایجاد حوادث زیادی جلوگیری کرده است. به این نوع تأسیسات، سیستم اطفای حریق نیز می گویند. زمانی که این سیستم به کار می افتد، ابتدا لوله های آب در ساختمان باز شده و سپس به صورت خودکار با مراکز آتش نشانی تماس گرفته می شود. لوله های تأسیسات آتش نشانی در اکثر نقاط ساختمان وجود دارد و آن نقطه ازنظر آتش نشان ها، یک نقطه امن است.

زمانی که سنسورهای این لوله ها علائم حریق را حس کردند و یا اینکه افراد به صورت دستی آن را راه اندازی کرد، این لوله ها پر از آب شده و به صورت قطره چکانی شروع به اطفای حریق می کند. لوله های این سیستم در دو نوع فلزی و پلاستیکی وجود دارد که معمولاً از نوع پلاستیکی آن ها در ساختمان استفاده می شود. برای از کار انداختن این فرایند پنل هایی در قسمت های مختلف ساختمان نصب شده که با آن می توانید این فرایند را متوقف کنید.

تأسیسات رفاهی

برخی ساختمان ها به غیراز تأسیسات اصلی دارای تأسیسات جانبی رفاهی مثل سونا، جکوزی یا سایر موارد مشابه هستند. ممکن است وسایل تفریحی نیز در محوطه یا پشت بام ساختمان کار شود. وجود چنین تأسیساتی سازه شما را به یک سازه برند و لوکس تبدیل می کند و ارزش آن را چند برابر خواهد کرد.

سخن پایانی

اگر از سازندگان و پیمانکاران ساختمان هستید، قطعاً می دانید اجرای درست تأسیسات ساختمان در افزایش طول عمر ساختمان و کاهش استهلاک آن تأثیر زیادی می گذارد و اجرای نادرست تأسیسات ساختمان، ایمنی و درنتیجه جان و مال ساکنین تهدید می کند و می تواند خسارت های جبران ناپذیری را به بار آورد. اگر تأسیساتی که قصد استفاده از آن را در ساختمان دارید از کیفیت خوبی برخوردار باشد، نیاز به بازسازی زودهنگام ساختمان پس از چند سال از ساخت آن نخواهد بود؛ بنابراین بهتر است در بخش تأسیسات زمان و هزینه لازم صرف شود تا از ایجاد هزینه های بالای جانبی در آینده پیشگیری شود.