چوب و انواع آن در صنعت ساختمان

شاید به جرئت بتوان گفت که اگر چوب از زندگی بشر حذف می شد، به طورقطع بسیاری از علوم نمی توانستند تا به این حد به درجه کمال برسند؛ چراکه هر شاخه از دانش بشری به گونه ای به چوب و فرآورده های جانبی آن وابسته است. ازجمله غلوم به وابسته به چوب را می توان شامل: صنایع ساختمان – کاغذسازی – داروسازی (ساختن الکل) – مجسمه سازی – قالب سازی – ریخته گری – صنایع اتومبیل – لوازم خانگی – کشتی سازی – صنایع هواپیماسازی – صنایع بسته بندی – سازهای موسیقی و غیره دانست. به طور خلاصه در هر رشته از صنعت، چوب نقش کلیدی و بااهمیتی دارد. از طرفی امروزه به دلیل مشکلات ایجاد شده در اکوسیستم قطع درختان کمتر صورت می گیرد، بنابراین در حوزه ساخت وساز چوب به متریالی لوکس در ساختمان سازی تبدیل شده است. ساختمان هایی که در نمای خارجی و دکوراسیون داخلی آن ها چوب به کاررفته قیمت بالاتری دارند و زیبایی آن ها منحصربه فرد است. امروزه در بازار، چوب طبیعی در مقایسه با چوب مصنوعی بسیار گران تر به فروش می رسد.
همان طور که میدانید در حال حاضر تولید چوب های مصنوعی مانند MDF، پی وی سی، نئوپان و … بسیار رایج شده و قیمت ارزان آن ها باعث شده اکثر افراد این چوب ها را بیشتر از چوب طبیعی ترجیح دهند؛ بنابراین با توجه به این مسئله، خطر نابودی درختان و اکوسیستم نسبت به گذشته کمتر شده است. در این مقاله هدف ما آشنایی شما با انواع چوب و نقش آن در صنعت ساخت وساز است.

انواع چوب در صنعت ساخت وساز

مهندسین ساختمان، همواره به دنبال پیدا کردن مناسب ترین چوب برای پروژه در حال استارت هستند و در این راه انواع مختلف چوب تست و بررسی می شود. به طورکلی چوب هایی که در ساختمان سازی مورداستفاده قرار می گیرند معمولاً به دودسته تقسیم می شوند:
چوب درخت های سوزنی برگ و چوب درخت های پهن برگ. انواع درختان سوزنی برگ شامل: درخت سرو، کاج، سرخدار و نراد است. درختان پهن برگ نیز شامل بلوط، اقاقیا، افرا، ممرز، توسکا، راش، چنار، صنوبر و بید می شوند.

تفاوت های درختان سوزنی برگ و پهن برگ

از دیدهای مختلف این دو نوع درخت دارای تفاوت های گوناگون هستند. به عنوان مثال ازنظر یک جنگل دار درختان ازنظر، طریقه تکثیر، تعداد گونه های هر دسته (از سوزنی برگان در حدود ۵۰۰ گونه باقی مانده ولی از پهن برگان بیش از ۵۰۰۰ گونه شناخته شده است)، محل تکثیر، حساسیت به انواع آب وهوا، شکل هندسی درخت و شاخه های آن و سرعت رویش متفاوت اند؛ اما از دیدگاه مهندسین ساختمان تفاوت درختان سوزنی برگ و پهن برگ در موارد زیر است:

1. چوب سوزنی برگان دارای وزن کمتری است؛ درنتیجه سبک تر و نرم تر می باشد. لذا برای کارهای نجاری و قالب سازی آسان تر شکل گرفته و خوش رنده تر می باشند، ضمناً کار نجاری با آن ها نیز ارزان تر تمام می شود. البته از طرفی دیگر پروژه پیاده شده با چنین چوب هایی اغلب از مقاومت کافی برخوردار نیست.
2. چوب سوزنی برگان زودتر و بهتر از پهن برگان خشک می شود.
3. مصرف چوب درختان سوزنی برگ بیشتر از پهن برگان است. درواقع در صنایع کاغذسازی، قالب سازی، در صنایع ریخته گری، قالب سازی برای بتن، وسایل موسیقی و غیره از چوب سوزنی برگان استفاده می شود.
4. در صنایع ساختمان چه به طور مستقیم، مانند در و پنجره و کمد و چه به طور غیرمستقیم، مانند قالب بندی برای بتن و به صورت مبل و میز و صندلی، از چوب درختان سوزنی برگ که در ایران به نام کلی نراد معروف است، استفاده می گردد.
5. چوب درختان پهن برگ، دارای نقوش، رنگ های زیبا و تنوع هستند و نسبت به سوزنی برگان، بهتر لاک و الکل می گیرند.

مروری کلی بر معایب و مزایای چوب

مزایای استفاده از چوب شامل این موارد است که:

• عایق حرارتی و برودتی است.
•  مقاومت مکانیکی نسبتاً خوب و خاصیت ارتجاعی در مواقع ضربه دارد.
• قابلیت پرداخت سطحی، رنگ پذیری، کنده کاری و برش دارد.
• امکان تصحیح خواص (مواد ضد حریق، ضد رطوبت و ضد قارچ).
•  ارزان، باقابلیت در دسترس بودن و سهولت ساخت
• تجدید پذیری مجدد درخت بعد از برش وجود دارد.
•  دارای خاصیت آکوستیک است.

معایب استفاده از چوب طبیعی شامل:

• وزن سنگین نسبت به مواد مصنوعی
• مستعد بودن جهت حمله موجودات زنده (قارچ ها، جوندگان، حشرات)
• قابل اشتعال بودن
• عدم امکان استفاده مجدد به شکل اولیه
• ضعف اتصالات به وسیله چوب

انواع چوب و کاربردهای آن

۱. چوب راش

چوب این درخت به رنگ کرمی مایل به قرمز است و نوعی چوب نیمه سنگین به شمار می آید. بافت چوب راش همگن و متشکل از یکسری دوک است. این دوک ها که در سطح چوب وجود دارند زیبایی بی نظیری به آن بخشیده اند اما برای نجاران یک عیب به شمار می آیند زیرا آن ها هنگام رنگ آمیزی رنگ سیاه به خود می گیرند.
این چوب کاربرد ویژه ای در مبل سازی و ساخت درب و پنجره دارد. یکی از مزایای این چوب قطر آن است زیرا به دو متر نیز می رسد. این چوب ها را می توان به صورت یکسره در اختیار مبل ساز یا سازنده درب قرار داد تا محصول موردنظر را تولید کند. مراقبت از چوب راش عمر آن را طولانی می کند و آن را می توان سالیان سال حفظ نمود. مقاومت این چوب در برابر رشد قارچ و باکتری بالاست و به راحتی فرسوده نمی شود.

۲. چوب گردو

چوب گردو چوبی ریزبافت، نیمه سبک است که مقاوم و به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای تیره است. چوب گردو چوبی با مقبولیت جهانی است که رگه ها و نقش و نگار بسیار زیبا، صیقل پذیر و همگن می دارد. بافت چوب گردو به گونه ای است که می توان بر روی آن منبت کاری و کنده کاری انجام داد و آن را با انواع طرح ها تزئین نمود. مقاومت فشاری، خمشی و کششی این چوب بسیار بالاست و در مقایسه با سایر چوب ها در برابر نفوذ آب مقاوم تر است. این چوب سختی متوسطی دارد و  در برابر ضربه کمتر دچار آسیب می شود. قدمت این چوب باعث شده گزینه ای مناسب برای ساخت اجزاء معماری و مبلمان به شمار آید. قیمت چوب گردو به نسبت قیمت سایر چوب ها کمی بالاتر است.

۳. چوب بلوط

درخت بلوط عمر بسیار طولانی دارد و تا ۲۰۰۰ سال عمر می کند. امکان رشد قارچ و حشرات در این درخت وجود ندارد و استحکام و مقاومت چوب آن بی نظیر است. چوب درخت بلوط به در طیف های قهوه ای روشن تا تیره در طبیعت یافت می شود  بافت آن فشرده و درشت است. این چوب از مقاومت خوبی در برابر سائیدگی و جذب رطوبت برخوردار است و از آن در تولید مبلمان، کف پوش، کابینت، انواع قفسه و … استفاده می شود. پرداخت این چوب آسان است ازاین رو چوب ایده آلی برای استفاده طولانی مدت به شمار می آید.

۴. چوب ملچ

این نوع چوب ازجمله چوب های زیبا، خوش نقش و دکوراتیو در ایران محسوب می شود و در درجه اول مناسب برای صنایع روکش سازی می باشد. کاربرد این نوع از چوب معمولاً در تهیه و ساخت تخته چندلایه، درهای ماسیو (چوب خالص)، ادوات ورزشی و خراطی پایه ها و نرده ها است. ملچ چوبی جزو چوب های نیمه سنگین و نیمه سخت، راست تار و خوش کار با قابلیت تورق عالی است.

۵. چوب توسکا

چوب توسکا وزن بسیار سبکی دارد و مقاومت آن در برابر ضربه بالا نیست. رنگ بندی این چوب شامل رنگ های کرم تا صورتی و قرمز است و برای ساخت مبل و صندلی و ساخت کف پوش از آن استفاده می شود. بافت چوب درخت توسکا نرم است، ازاین رو از انعطاف پذیری بالایی برخوردار می باشد. توسکا در ساخت تخته چند لایی مخصوصاً لایه های وسطی، جعبه سازی، مدل سازی و اسکلت مبلمان کاربرد دارد. لازم به ذکر است که توسکا بیشترین میزان فروش را در بازار چوب فروشان پس از راش دارد.

۶. چوب افرا

درخت افرا دارای گونه های مختلفی است که می توان آن ها را در جنگل های شمال کشور یافت. چوب این درخت راست تار بوده و به دلیل سختی بالا برای مصارفی مانند ساخت کف پوش، دیوار پوش، تخته چندلایه، مبلمان و … گزینه ای مناسب محسوب می شود. رنگ افرا معمولاً سفید مایل به کرم یا صدفی رنگ است که زیبایی مخصوص به خود را دارد.

۷. چوب تبریزی

چوب تبریزی معمولاً به رنگ سفید تا کرم روشن است و اغلب لکه های سیاه رنگ و یا قهوه ای دارد. این چوب نسبتاً نرم و سبک است و کار با آن آسان است. از طرفی دوام زیادی ندارد. از چوب تبریزی برای کاغذسازی، کبریت سازی، جعبه سازی و ادوات کشاورزی استفاده می شود.
درباره کاربردهای مختلف این نوع از چوب می توان گفت که به عنوان تیرهای مخابراتی، تیر ساختمانی، کبریت سازی، ساخت وسایل کشاورزی، جعبه سازی و ساخت قفسه بندی کاربردی است. همچنین به جهت سنبه کاری نیز چوب تبریزی مناسب است.

۸. چوب روسی

معمولاً به چوب روسی در بازار چوب ایران به هر نوع چوب سفیدرنگ وارداتی از روسیه گفته می شود که شامل گونه هایی مانند نراد، نوئل و انواع کاج ها می شود. این چوب  به رنگ سفید مایل به قرمز، فاقد مجاری صمغی، راست تار، سبک و با قابلیت ترک خوردن کم هنگام خشک شدن است. چوب روسی قابلیت سنباده خوری، میخ خوری و پیچ خوری عالی دارد ولی باوجود تمام مزایا به راحتی در مقابل قارچ ها دچار مرض لکه آبی یا لکه قرمز می شود از استحکام آن می کاهد.
ازجمله کاربردهای این چوب با توجه به سبکی و ضریب الاستیته بالای آن در ساختن اسکلت ساختمان ها و مبلمان است. همچنین الیاف بلند و خمیر سفید آن در کاغذسازی مصرف فراوان دارد.

۹. چوب زبان گنجشک

این نوع چوب که با نام ون نیز معروف است در کشور به وفور یافت می شود. چوب زبان گنجشک دارای بافت سخت بوده و دارای رنگ سفید صدفی تا سفید مایل به زرد می باشد. این چوب زیبا دارای رگه های بسیار است و می تواند به ترمو بادوام همراه با مقاومت بالا تبدیل شود. این چوب پس از انجام فرایند ترمو ماشین کاری و پرداخت می شود و به دلیل تراکم و دانسیته بالا می توان اتصالات آن را با پیچ انجام داد. ترمووود ون گزینه ای بسیار مناسب برای تولید کف پوش در مکان های مختلف نظیر رستوران ها، بالکن ها، مراکز تجاری و … است زیرا زیبایی آن بی نظیر بوده و در اثر رفت وآمد دچار آسیب و خوردگی نخواهد شد.

۱۰. چوب ساج

این چوب در مناطقی مانند کشور هندوستان و اندونزی یافت می شود و به دلیل روغنی بودن به نسبت سایر چوب ها در برابر پوسیدگی و تجمع حشرات مقاوم تر می باشند. چوب ساج (تیک) زیبا و خوش تراش است به رنگ قهوه ای طلایی تا قهوه ای پنج پررنگ با خط هایی سیاه که بسیار سنگین و بادوام است. کاربرد این چوب در صنعت کشتی سازی، صنایع ظریف به خصوص خاتم کاری، ساخت ابزار آزمایشگاهی، روکش گیری و قسمت های بیرونی و داخلی ساختمان موارد مصرف دارد.

۱۱. چوب ممرز

این نوع چوب در ایران گستردگی زیادی دارد. ممرز ریزبافت و به رنگ سفید تا سفید مایل به کرم بوده و جزو چوب های سخت و نیمه سنگین است. ممرز مقاوم همراه با قابلیت مقاومت نسبت به سایش است. ازجمله کاربردهای این چوب در کاغذسازی، تولید تخته خرده چوب ، تخته فیبر، واگن سازی، دسته ابزار و ساخت چوب های تونلی است.

۱۲. چوب اکومه

درخت اکومه در کشور گابن و هندوستان رشد می کند و رنگ بافت درون آن صورتی تا قهوه ای روشن است. این چوب به دلیل زیبایی منحصربه فرد در ساخت پلی وود، کابینت سازی، دکوراسیون داخلی و ساخت درب و پنجره مورداستفاده قرار می گیرد. وزن اکومه کم است اما مقاومت بالای آن باعث شده برای مصارف مختلف مورد استقبال قرار گیرد. بافت این چوب به هم پیوسته است و ازجمله چوب های راست تار به شمار می آید.

سخن پایانی

همان طور که مطالعه نمودید، چوب و فراورده های چوبی ازجمله بااهمیت ترین متریال در تاریخ زندگی بشر از گذشته تا به امروز بوده است. در این مقاله ما سعی کردیم این اهمیت را یادآور و در راستای شناخت کامل انواع چوب ها به شما کمک کنیم. امیدواریم که مطالب ذکرشده کمکی هرچند کوچک درزمینهٔ افزایش آگاهی شما کرده باشد.