خاک‌برداری چیست؟

خاک برداری، چندین کاربرد مهم ازجمله در اکتشاف، احیای محیط زیست، معدن و ساخت وساز دارد که از این میان، ساخت وساز یکی از متداول ترین کاربردهای خاک برداری است. خاک برداری در ساخت وسازها، معمولا برای ایجاد پایه یا زیربنای ساختمان، حفر آب انبار و جاده سازی استفاده می شود.

برخی از فرآیندهای مختلف مورداستفاده در خاک برداری شامل گودبرداری، حفاری، لایروبی و توسعه زمین می باشند که هر یک از این فرآیندها، برای درست انجام شدن به تکنیک ها، ابزارها و ماشین آلات منحصربه فرد خود نیاز دارند. فرآیندهای مورداستفاده، بستگی به ساختار حاصل از فرآیند ساخت دارند.

فرآیند خاک برداری چگونه انجام می شود؟

قبل از شروع فرآیند خاک برداری، محل ساخت باید با دقت موردبررسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که زیستگاه طبیعی و آثار باستانی اطراف آن در طول خاک برداری آسیب نمی بینند. در مرحله بعد، نقشه هایی برای اندازه و عمق خاک برداری طراحی می شود که شرکت حفاری طبق آن نقشه ها، به طور مشخص مرزهای محل حفاری را مشخص می کند. پس از اتمام این دو مرحله مهم، کار خاک برداری می تواند آغاز شود.

کل فرایند خاک برداری شامل موارد زیر است:

• تعیین گوشه ها در نقشه برداری
• بررسی شیب و سطح زمین
• حفاری تا عمق تأییدشده
• دیواره کشی خاک اطراف
• تراز کردن سطح
• ساخت چاه های آبکشی و سنگرهای به هم پیوسته
• ساختن مرزهای ساختمان
• ساختن خاک ریزهای محافظ و زهکشی

چگونه یک شرکت خاک برداری مناسب انتخاب کنیم؟

خاک برداری های ساختمانی، به تجربه، مهارت و توجه دقیق به جزئیات نیاز دارند؛ زیرا این کار با سازه های بزرگ سروکار دارد و پایه و اساس کل پروژه را می سازد. پیمانکاران صنایع سنگین، از تکنیک های پیشرفته، ابزارها و ماشین آلات سنگین استفاده می کنند تا مطمئن شوند کار به درستی انجام شده است. استخدام چنین پیمانکاری برای انجام پروژه های بزرگ حفاری بهترین نتیجه را خواهد داد.

پروژه خود را با در نظر گرفتن پیمانکاران صنایع سنگینی که در منطقه شما فعالیت می کنند، شروع کنید. شما می توانید از اعتبار و سوابق کاری آن ها در مورد ایمنی ساختمان یک فهرست تهیه کنید. برای این کار کافی است، آدرس سایت های صنایع مربوط را در گوگل جستجو کرده و اطلاعات مربوط به پیمانکاران را در آن ها مطالعه کنید.

انتخاب یک پیمان کار صنعتی که برای ایمنی ارزش قائل است، به کیفیت در کار مشهور است و تجربه در ساخت حفاری دارد، بهترین نتایج را برای پروژه خاک برداری شما به همراه خواهد داشت.

ارزیابی کتبی – نقشه ساخت

در مورد خاک برداری در عمق بیش از ۵ متر (خصوصاً کار خطرناک)، کارفرما باید پیش از شروع کار، ارزیابی کتبی ارائه دهد. در صورت لزوم، این ارزیابی باید شامل تمهیدات خاصی برای پیشگیری از خطرات احتمالی باشد.

اگر بیش از یک کارفرما وجود داشته باشد، سازنده باید یک برنامه بهداشت و ایمنی را نیز ارائه دهد. همه مراحل کار ازجمله ارگونومیک (ساخت بهینه ابزارآلات) و مسئولیت های محول شده باید به درستی انجام شوند.

امکانات اضطراری در خاک برداری

هنگام برنامه ریزی برای خاک برداری، شرایط خاصی که ممکن است نیاز به امکانات اضطراری داشته باشند، نیز باید لحاظ شوند. تجهیزات لازم در صورت مواجهه با خطرات احتمالی، شامل پمپ ها، نردبان ها، مواد تقویت کننده اضافی، لوازم تنفسی و لباس مخصوص کار می باشند.

ایمنی در حین خاک برداری

در هنگام خاک برداری از نور کافی (در اوقات تاریک سال از چراغ) استفاده کنید. توجه به باران، برف، یخبندان، ذوب و تاریکی، از موارد مهم ایمنی در حین کار حفاری محسوب می شود.

رگه های ماسه ای، لایه های آب خیز و گودبرداری های قبلی با خاک ریزهای ناایمن، ازجمله مواردی هستند که خطر سقوط را در هنگام کار افزایش می دهند. به عنوان مثال باید توجه ویژه ای به ماسه، باتلاق، مرداب، رگ های آب یا فراز آب در حفاری داشته باشید.

همچنین به ساختم آن ها، بناها، لوله ها و درختان نزدیک محل ساخت توجه کنید.

شما همچنین باید به عواملی مانند ترافیک سنگین که شامل اتوبوس ها و کامیون ها، یا شمع کوبی و زبره پاشی که ممکن است بر پایداری خاک تأثیر بگذارند، توجه داشته باشید.

خاک برداری در نزدیکی جاده

اگر قرار باشد کار حفاری در نزدیکی جاده های با ترافیک سنگین انجام شود، باید یک نقشه معماری مطابق با مقررات تهیه کنید که به تأیید مسئولان محلی راه سازی برسد.

فاصله بین محل کار و جاده مهم است؛ زیرا لرزش از ترافیک عبوری ممکن است باعث ایجاد مشکل در فرآیند خاک برداری شود.

خاک برداری بدون آرماتوربندی

مهم است که اطمینان حاصل شود که در صورت حفاری بدون آرماتوربندی، طرفین خاک دچار لغزش نمی شوند.

می توانید با استفاده از موارد زیر از این مهم اطمینان حاصل کنید:

• ایجاد تسهیلات
• دیوارکشی طرفین و دور کردن سنگ های بزرگ از محیط و
• تخلیه خاک برداری شده تا فشار از روی لبه های گود برداشته شود و خاک دوباره به سمت گودال حفرشده سرازیر نشود.

برای محافظت در برابر سقوط، می توانید یک شیب ایجاد کنید که طرفین آن، با نسبت ۲ به ۱ به سطح قرار گیرند. در صورت عمق خاک برداری بیش از ۵ متر، نسبت شیب به سطح باید ۱ به ۱ باشد.

در شرایط استثنایی، کار کردن در حفاری های بدون تأسیسات در عمق ۱.۷ متر، اگر زمین پایدار باشد، ممکن است قابل توجیه باشد. بااین حال، به طور طبیعی لازم است در هنگام کار بر روی خاک برداری های کوچک که کارمندان روی زانو کار انجام می دهند، سیستم حفاظ در برابر سقوط به طور کامل رعایت شود.

در مورد گودبرداری در نزدیکی راه های جاده ای، فاصله از لبه خاک برداری تا جاده باید حداقل برابر عمق خاک برداری باشد.

حفاری با آرماتوربندی

شما باید گودبرداری رازمانی آرماتوربندی کنید که امکان ایجاد شیب وجود ندارد. روش های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد:

اگر در حداکثر عمق ۲.۲۵ متر از خاک حفاری می کنید، از بست استفاده کنید. در پشت بست ها باید ورق های تخته سه لا به صورت عمودی وجود داشته باشد که ۰.۱۵ متر از لبه بیرون زده باشد.

در صورت حفاری در اعماق بیشتر از ۲.۲۵ متر، از الوارهای توسعه پذیر استفاده کنید.

از جعبه خاک برداری استفاده کنید که وقتی در عمق گود قرارگرفته اید، حداقل ۰.۱۵ متر از لبه بیرون زده باشد. جعبه خاک برداری باید تا انتهای گودال حفرشده برسد.

هنگام استفاده از جعبه خاک برداری، شما فقط باید در منطقه ای باشید که توسط جعبه خاک برداری محافظت می شود. همچنین می توان با استفاده از نردبان از جعبه خاک برداری خارج شد.

همین مورد برای اجرای آرماتوربندی ها با استفاده از بست و یا الوارهای توسعه پذیر نیز قابل استفاده است. در اینجا، باید اقدامات لازم پیش از آرماتوربندی پی، به طور کامل انجام شود. پس ازاین مرحله، آرماتور به طور مداوم از روی زمین و از قسمت تقویت شده خاک برداری نصب می شود.

اگر قرار باشد نرده هایی در امتداد لبه های خاک برداری در سطح زمین وجود داشته باشد، می توانند به عنوان بخشی از آرماتوربندی نصب شوند.

در صورت عمق خاک برداری های بیشتر، ممکن است نیاز به نصب لایه حفاظ وجود داشته باشد.

خاک برداری برای نصب تأسیسات لوله کشی و برق کشی

در صورت وجود لوله ها و یا کابل ها در زمین یا در سقف در مکان هایی که می خواهید خاک برداری کنید، این موارد را باید در برنامه ریزی کار حفاری در نظر بگیرید. مطمئن شوید که:

• شما اطلاعات مربوط به همه لوله ها و کابل ها را در عمق ۱۰ متر از محل حفاری دارید.
• تأسیسات در زمین به وضوح مشخص شده اند.
• کابل های سقفی، جاده ها و مسیرهای دوچرخه به وضوح روی نقشه ها و خطوط مشابه علامت گذاری شده اند.

حداقل مسافت های نشان داده شده بین کابل های سقفی باید رعایت شوند.

فاصله ایمن در مورد کابل های سقفی ولتاژ کم، ۱.۵ متر در شعاع نقطه تعلیق کابل به علاوه ۳ متر از سطح زمین و تا این نقطه می باشد.

اتصال کابل های سقفی و زمینی

اگر بیل مکانیکی به کابل سقفی و یا زمینی برخورد کند، راننده باید به شرح زیر عمل کند:

• تا زمانی که برق خاموش نشده است در دستگاه بمانید.
• همه را از دستگاه دورنگه دارید – بافاصله ایمن از وضعیت دیدن کنید.
• به شرکت تامین برق محلی اطلاع دهید و در صورت لزوم با خدمات اضطراری (۱۱۲) تماس بگیرید.

مسیرهای دسترسی و فرار در گودبرداری

کلیه حفاری ها باید از مسیرهای دسترسی و فرار مناسب برخوردار باشند.

برای حفاری های کوچک، باید نردبان در نزدیکی محل کار وجود داشته باشد.

چاله های ساختمانی

خطر زمین لغزش به ویژه هنگام کار در یک گودال ساختمانی بسیار زیاد است؛ زیرا طرف دیوارکشی شده در اثر باد و تغییرات آب و هوایی، با توجه به زمان طولانی مدت ساخت، ممکن است آسیب ببیند.

بنابراین، هنگام کار بین فونداسیون و نما، باید آرماتوربندی به طور کامل انجام شود و یا شیب نصب شود.

ناحیه کار باید حداقل ۱ متر عرض داشته باشد (در ارتفاع زانوی کارگر در حال کار). کف گودال ساختمانی باید صاف و مسطح باشد تا کارگران بتوانند به درستی در آنجا کار کنند. در صورت لزوم، یک لایه از شن ساخت وساز جاده را کنار بگذارید.

پله ها، باید امکان دسترسی به داخل و خارج از چاله را فراهم کنند. پله ها باید دارای دو نرده در هر دو سمت برای دست و زانو باشند. در صورت انتقال ابزار با استفاده از این پلکان، پله ها باید حداقل ۰.۸ متر عرض نیز داشته باشند.

پله ها، باید مطابق فرمول گرادیان، ۰.۶۰ تا ۰.۶۳ متر شیب و حداکثر ۰.۲ متر ارتفاع داشته باشند.

در چاله های ساختمانی متصل، یک برج پله دار و یا یک آسانسور به عنوان یک مسیر دسترسی باید نصب شود.

در ضمن همیشه باید یک نردبان، نزدیک به محل خاک برداری به عنوان یک مسیر فرار بین فونداسیون و نما وجود داشته باشد.

به هیچ وجه نباید امکان سقوط مردم به داخل گودال وجود داشته باشد. علائم هشدار را در ۲ متری لبه گودال و یا نرده قرار دهید. نرده ها فقط باید با پله ها باز باشند.