تیرچه کرومیت

خیلی زود با رواج سقف های تیرچه بلوک برخی از مشکلات طاق ضربی رفع شد؛ اما سقف تیرچه خیلی ایده آل نبود و ایراداتی داشت. عمده ترین ایراد این نوع بلوک این بود که سقف نیاز به شمع بندی داشت و خب، شمع بندی کار چندان راحتی نیست، چون دست وپا گیره و هزینه زیادی رو تحمیل می کنه؛ بنابراین مردم به سمت سقف های کرومیت رفتند که به خاطر خود ایستا بودن نیازی به شمع بندی ندارن برای همین نسبت به سقف تیرچه بلوک از سرعت اجرایی بالاتری برخوردارن.

تیرچه کرومیت چیست؟

شمع بندی علاوه بر اینکه فضای زیادی را اشغال می کنه هزینه بر هم هست؛ بنابراین سقف کرومیت گزینه مناسبیه، چراکه خودش می تونه وزنش خودش رو همراه با سایر متعلقاتش تحمل کنه و دیگه نیازی هم به شمع بندی وجود نداره. همین مسئله باعث میشه که سقف کرومیت نسبت به سقف تیرچه بلوک سرعت اجرایی بالاتری داشته باشه.

مزایای استفاده از سقف تیرچه کرومیت

1. با استفاده از سقف تیرچه کرومیت دیگه نیازی به شمع بندی سقف نیست.
2. وقتی به شمع بندی نیازی نباشه، طبیعتاً سرعت اجرای بسیار بالایی داره.
3. روی هر نوع ساختمانی، چه از نوع بنایی، چه فولادی و چه بتنی قابل اعماله.
4. صرفه جویی در وقت و هزینه
5. قابلیت تحمل بار روی این سقف ها بالاتره، درواقع نوعی سقف مقاوم اند
6. میشه خیلی راحت بتن ریزی یک مرحله ای روی چند سقف انجام داد.
7. تعداد تیرچه های استفاده شده ی سقف ها به دلیل فاصله ی ۷۰ سانتی متری شان از هم کمتره
8. هرچه تیرچه و بتن کمتری مصرف بشه، طبیعتاً سازه سبک تری داریم
9. خیلی راحت میشه این نوع سقف رو اجرا کرد، البته که حمل و عبور تأسیسات تو چنین فضایی راحت تره.

نکته: معمولاً توصیه می شود برای دهانه های بیش از شش متر به علّت وجود لرزش حین اجرا و عدم گیرش بتن از یک ردیف شمع در وسط تیرچه استفاده بشود.

چالش های پیش رو

از چالش های اجرای سقف تیرچه کرومیت، نیاز به وجود نیروی ماهر و مجربه. تیرچه ها حتماً باید ازنظر کیفی کنترل بشن و استانداردهای لازم رو داشته باشن. بدونید که سقف تیرچه کرومیت، مشابه سقف طاق ضربی بعد از گذشت زمان کم کم تیرچه هاش از زیر گچ مشخص میشه که خب ازنظر زیبایی شناسی چندان قابل قبول نیست.

تیرچه بلوکی رو چطور اعمال کنیم؟

در این قسمت قصد دارم شما را با مراحل اجرای سقف تیرچه بلوکی بیشتر آشنا کنم.

۱. کار گذاشتن تیرچه ها

در این مرحله تیرچه ها باید در فواصل مشخص و از پیش تعیین شده (معمولاً پنجاه سانتی متر) در کنار هم قرار بگیرند.
در ساختمان هایی که اسکلت فلزی دارن، نشیمن تیرچه ها یا روی بال تیرهای اصلی قرار می گیره و یا این که روی نبشی هایی که به تیرک جوش خورده گذاشته میشه. یادتون باشه، برای سفارش تیرچه در ساختمان های فلزی همیشه سعی کنید طول دهانه رو پنج سانتی متر اضافی در نظر بگیرید و بعدش در محل کارگاه برش بدید. خب، چرا این کار رو می کنیم؟ چون ستون ها نا شاقول اند و تعیین دقیق فاصله ها اهمیت خیلی زیادی داره.
یادتون باشه اگه بخواین از سقف تیرچه بلوک در ساختمان های بنایی استفاده کنید، باید حتماً روی دیوار باربر شناژ افقی اجرا کنید. پهنای این شناژ مساوی پهنای دیوار و بلندی آن چیزی در حدود ۳۵ تا ۴۰ سانتی متره و باید حداقل به ۴ میلگرد با اندازه های ۱۲ تا ۱۴ مجهز بشه.
برای اعمال سقف تیرچه بلوک در ساختمان های بتنی بهتره، اختلاف ارتفاع را در کنار پل به وسیله ی بتن با زاویه ی ۴۵ درجه پرکنیم و بقیه سطح را با بتن سبک یا پوکه هم سطح کنیم. ازآنجاکه ممکنه ارتفاع پلی که سقف به آن منتهی میشه بلندتر از سقف باشه بهتره طول این کنسول بتنی ۱ بر ۴ طولِ سقفی باشه. همچنین سر تیرچه های کنسول باید حدود چند سانتی متر بالاتر رگلاژ باشه.
دقت کنید که آهن ممان منفی در روی کنسول حتماً باید به وسیله ی  مهندس محاسب تعیین بشه. چراکه کلیه بار کنسول به وسیله همین آهن ها تحمل میشه و باید در حدود ۵/۲ تا ۳ برابر طولِ کنسول در سقف ریشه داشته باشه. این قضیه اهمیت زیادی داره.
زمانی که رگلاژ تیرچه رو انجام می دید باید کمر تیرچه ها رو حدود ۲ تا ۳ سانتی متر از ۲ سر آن بلندتر در نظر بگیرید تا بعد از بتن ریزی و قالب برداری، اگر قراره افت کنه و سطحش پایین بره، کارتون مسطح در بیاد.

۲. تکیه گاه های موقت یا شمع ها

تا زمانی که بتن رویه سفت نشده حتماً باید سقف تیرچه بلوک به وسیله ی شمع های چوبی و یا فلزی نگه داری بشه.
البته که شمع های چوبی مزایا و معایبی دارن که عبارت است از اینکه

• شمع های چوبی ارزونن و قیمت پایینی دارن
• تنها برای ارتفاع مشخصی کاربرد دارن

از طرفی شمع های فلزی هم مزایا و معایبی دارن که شامل این میشه که:

• قیمتشون نسبت به شمع  چوبی بیشتره.
• برای ارتفاع های گوناگون کاربرد داره.
• به صورت مستمر قابل استفاده است.

۳. کار گذاشتن سقف کاذب

درصورتی که سقف تیرچه بلوک دارای سقف کاذب باشه بایستی قبل از بتن ریزی میلگردهایی به شکل L به عنوان آویز از سوراخ بلوک ها عبور داده بشه. همچنین توصیه می کنیم برای سقف کاذب از میلگرد شاخه ای استفاده کنید.

۴. کار گذاشتن میلگرد کلاف

برای اینکه در دهانه های بزرگ تیرچه به صورت تکی عمل نکنه و همچنین یکپارچگی سقف از کلاف عرضی حفظ بشه، از میلگرد کلاف استفاده می کنیم.

۵. کار گذاشتن میلگرد منفی

در طراحی تیرچه ها باید به دو نکته توجه کرد، اولاً اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی مفصلی در نظر گرفته بشه و دوما اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی گیردار باشه.
اگر هم اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی مفصلی باشه آرماتور به عنوان آرماتور دوخت حساب میشه و میلگرد ۸ الی ۱۲ کافیه. یادتون باشه درصورتی که تیرچه به مقدار ۱۵ سانتی متر در داخل تیر بتنی قرار بگیره، آرماتور دوخت لازم رو نداره؛ بنابراین بااتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی گیردار نیاز به طراحی آرماتور ممان منفی است.
نکته: حداقل طول آرماتور ممان منفی برابر ۱/۵ طول دهانه است.

۶. کار گذاشتن میلگردهای افت حرارت و توزیع بار

سقف های تیرچه بلوک به مرورزمان ضعیف میشن و معمولاً ترک هایی رو در سقف خواهیم دید. برای کاهش این مشکل با آماده شدن سقف پیش از بتن ریزی از آرماتورهایی به قطر ۶ یا حداقل ۸ سانتی متر در امتداد طول تیرچه به فاصله مرکز بلوک ها ۵۰ سانتی متر و در جهت عمود بر تیرچه ها به فاصله ۳۰ سانتی متر آرماتورهایی به عنوان آرماتورهای افت و حرارت نصب میشه.

نگاهی به اجزای مختلف سقف تیرچه کرومیت

۱. تیرچه فولادی با جان باز

تیرچه فولادی با جان باز وسیله ی پیش ساخته ای که به صورت خرپاهای ویژه در دو سر سازه ایجاد میشه و در دو مرحله ، یکی زمان اجرای تیرچه قبل از گرفتن بتن و دیگری پس از گرفتن بتن، اعمال میشه. یک تیرچه فولادی از بال تحتانی (وسیله ای که از تسمه ساخته شده و یک جور عضو کششی خرپاست)، اعضای قطری (یک عضو مورب در خرپا که ایستایی لازم رو برای بارهای وارده تأمین می کنه) و بال فوقانی تشکیل شده.

۲. میلگردهای حرارتی

افت و تغییرات دائمی دما، میتونه یک سازه رو دچار تنش و خرابی کنه، بنابراین برای جلوگیری از چنین اتفاقی یکسری میلگرد حرارتی رو در جهت عمود بر تیرچه ها در قسمت بالای سقف نصب می کنن تا از این مشکل جلوگیری کنن.

۳. بلوک پرکننده با توجه به نوع سقف انتخابی

استفاده از بلوک ها در سقف کرومیت عموماً نقش پرکننده داره و در استحکام و مقاومت چندان تأثیری نداره. جنس بلوک ها در سقف کرومیت عموماً یکی از مواد زیره:

• بلوک های سیمانی

این نوع بلوک نسبت به سایر انواع بلوک سنگین تره و وزنش چیزی در حول وحوش ۱۵ الی ۲۰ کیلوگرمه. طبیعتاً چ.ن سنگینه چندان طرفدار نداره. البته برای کار کردن با نوع سبکش می تونید از پوکه معدنی در طرح اختلاط بلوک استفاده کنید.

• بلوک های سفال

بلوک سفالی رو از رس می سازن که بعد از ساخت در کوره پخته میشن. این بلوک ها نسبت به بلوک های سیمانی سبک تر هستن، درواقع وزنشون در حد ۷ الی ۱۰ کیلوگرمه. بلوک های سفالی خوب بلوکیه که از ترک و دانه های خالی باشه و یکنواخت پخته شده باشه. سطوح بلوک سفالی باید صاف و بدون انحناء با لبه های تیز و مستقیم باشه. یک کلام، بلوک سفالی ای خوبه که بافت ریز و متراکم داشته باشه.

• بلوک های پلی استایرن

این نوع از بلوک ها خیلی سبک اند، درواقع وزن سقف در حد صد کیلوگرم بر مترمربع کم میشه. سرعت اجرا بالا می ره؛ و در مقابل آتش سوزی به خاطر وجود یونولیت مقاومت بالایی نشون می ده.

۴. کلاف عرضی

وجود کلاف عرضی در سقف کرومیت از الزاماته. عرض حداقلی این کلاف ها ۱۰ سانتیمتر و حداقل شامل دو میلگرد به قطر حدوداً ۱۲ میلی متره. همچنین در دهانه های کوچک تر از ۵/۵ متر اعمال حداقل یک کلاف عرضی لازمه. این مورد در دهانه های بزرگ تر متفاوته و در نظر گرفتن فاصله کلا ف ها باید طوری باشه که فاصله دو کلاف عرضی از ۲/۵ متر بیشتر نشه. در دهانه های کوچک تر از ۳ متر نصب میلگرد و جوش دادن آن به تیرچه ها کفایت می کنه و نیازی به ایجاد فاصله بین بلو ک ها برای نفوذ بتن نیست.
متأسفانه در سقف های کرومیت کامپوزیت به سبب گیرکردن قالب ها و تکه دار شدن آن ها معمولاً می بینیم که کلاف عرضی حذف شده و یا به شکل غلطی، کلاف عرضی صرفاً با میلگرد اجرا می شود که خب، چندان بهینه نیست.

۵. بتن رویه

بتن رویه یک بخشی از تیر مرکبه که بعد از جاگذاری تیرچه ها و بلوک ها بتن ریزی میشه. در چنین حالتی بتن رویه بعدازاینکه به مقاومت موردنیاز رسید به کمک تیرچه فولادی، بار رو بر سقف را تحمل می کنه. مقاومت بتن رویه رو معمولاً بر اساس دو فاکتور طراحی می کنن.
این دو فاکتور عبارت اند از: طول دهانه و بار وارده بر سقف که نقش خیلی مهمی در تشخیص مقاومت بتن رویه داره.

مشخصات مکانیکی سقف تیرچه کرومیت

فولاد مصرفی برای تیرچه ها باید یکسری مشخصات داشته باشه

• میلگردهای فولادی که استفاده میشه باید علاوه بر دارا بودن قابلیت ارتجاعی کافی، جوش پذیر و شکل پذیری، حداقل مجاز تغییر طول نسبی در مرحله گسیختگی رو دارا باشه. شما می تونید این میلگردها رو از نوع ساده یا آج دار انتخاب کنید به طوری که باید از جنس فولاد نرم (AI) یا فولاد نیمه سخت (AII) باشه. لازم به ذکره که سایر قطعات مثل ورق ها، نبشی ها و ناودانی ها باید از نوع فولاد ساختمانی باقابلیت شکل پذیری و جوش پذیری مناسب باشند.
• فولاد مصرفی در تولید این نوع تیرچه ها باید با استاندارد ملی به شماره ۱۶۰۰ ایران، مطابقت کامل داشته باشه.
• جنس کلاف عرضی باید از فولاد سخت باشه، چراکه این طوری امکان جوشکاری به تیرچه ها در میلگردهای افت حرارت وجود داره.
•  جنس بلوک ها باید از مصالحی نظیر سفال، بتن یا مصالح سبک دیگه باشه و مواد تشکیل دهنده آن ها نباید اثر شیمیایی مخربی روی بتن و فولاد داشته باشه.

تیرچه

تیرچه یک جور خرپای فولادی و پاشنه بتنی است. اجزاء تشکیل دهنده خرپای تیرچه معمولاً شامل میلگرد بالا، میلگرد مارپیچ یا عرضی و میلگرد های کششی پاشنه میشه.
میلگردهای بالا، عضو بالای خرپااند و قطر اون ها نباید کمتر از ۶ میلی متر و یا بیشتر از ۱۲ میلی متر باشه. عموماً هم توصیه می شه که برای این کار از میلگردهای ۱۰ یا ۱۲ آجدار استفاده شود.
میلگرد عرضی عضو مورب خرپا را تشکیل می ده و نیروهای برشی سقف را تحمل می کنه. قطر میلگرد های عرضی باید ۵ تا ۱۰ میلی متری باشه و حداکثر فاصله میلگرد ها از همدیگه باید ۲۰ سانتیمتر باشه. میلگرد های کششی پایینی هم وزن وسط دهانه را تحمل می کنن. در نظر داشته باشید که اگه ضخامت بین پاشنه تیرچه ۵/۵ سانتیمتر یا بیشتر باشه، می تونید از میلگردهای نمره ۱۸ و ۲۰ هم استفاده کنید. لازم به ذکره درصورتی که در محاسباتی که کردید بر اساس بارهای وارده و طول تیرچه نیاز به فولاد بیشتری در پاشنه باشه، می تونید تعداد میلگردهای پاشنه را اضافه کنید. یادتون باشه، کار از محکم کاری عیب نمی کنه.
حداقل فاصله میلگردهای کششی از همدیگه باید ۵ میلی متر بیشتر از قطر بزرگ ترین دانه بتن باشه و برای اینکه چسبندگی بهتری بین بتن و فولاد ایجاد بشه، باید تمام میلگردها رو به صورت آجدار استفاده کنید.
تیرچه هایی که عموماً در سقف تیرچه بلوک استفاده میشن شامل:

• تیرچه های بدون فندوله
• تیرچه های فندوله دار

تیرچه های فندوله دار همراه با قالب پاشنه که به صورت سفالیه مصرف میشن. این تیرچه ها در مواردی که هوا سرد باشه به قالب پاشنه می چسبند و مورداستفاده قرار می گیرن. درحالی که در تیرچه های بدون فندوله پاشنه تیرچه در یک قالب فلزی (ناودانی نمره ۱۴) ریخته میشه. برای تأمین تکیه گاه بلوک، بتن پاشنه باید صاف ریخته بشه. حداقل پهنای بتن پاشنه ۱۰ سانتیمتر و حداکثر اون ۱۶ سانتیمتره. معمولاً ضخامت بتن پاشنه ۵/۴ تا ۵/۵ سانتیمتره و اندازه اون باید طوری باشه که کلیه میلگردهای کششی در بتن اون غوطه ور بشن. در کل بتن پاشنه باید ریزدانه باشه و عیار آن ۴۰۰ الی ۵۰۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن است.

جمع بندی

در این مقاله سعی کردیم خیلی ساده و روان از سقف تیرچه کرومیت صحبت کنیم و فهمیدیم که تفاوت سقف تیرچه کرومیت با تیرچه بلوک در نوع تیرچه است، درواقع در تیرچه کرومیت دیگر نیازی به شمع بندی نداشتیم. ممنونیم که وقت گذاشتید و از اینکه همیشه به دنبال یادگیری هستید خوشحالیم. امیدوارم این مقاله کمک کننده بوده باشه.