آهنگری چیست؟

آهنگر که در زبان انگلیسی Blacksmith نامیده می شود، فردی است که با گرم و سرد کردن بر روی یک سندان، اجسام مختلفی را از آهن می سازد. پیشه آهنگر، آهنگری است. درگذشته به آهنگرانی که نعل اسب می ساختند، دوربان می گفتند. درواقع اصطلاح آهنگر از آهن گرفته می شود که در ادوار گذشته به آن فلز سیاه می گفتند.

ابزار موردنیاز در آهنگری

آهن برای استفاده در ابزارهای مختلف و سلاح ها در اواخر هزاره ۱ و ۲ میلادی جایگزین برنز شد و از آن زمان تا انقلاب صنعتی، آهنگران، بیشتر اجسام مورداستفاده در جهان را با دست می ساختند.

تجهیزات موردنیاز آهنگری از یک کوره تشکیل شده است که آهن در آن گرم و سپس ذوب می شود تا به راحتی شکل بگیرد و یک سندان، یک بلوک سنگین محکم با سطح فولادی که روی آن قطعه آهن کار شده است. انبر برای نگه داشتن آهن بر روی سندان و چکش و وسایل دیگری برای برش، شکل دادن، صاف کردن و یا جوش دادن آهن از دیگر ابزار موردنیاز آهنگر هستند.

تولید لوازم روزمره زندگی با دستان هنرمند آهنگران

چگونگی ساخت نعل اسب در آهنگری

درگذشته شایع ترین شغل یک آهنگر علاوه برساخت لوازم آهنی، مزرعه داری بود و بیشترین تولیدش در آهنگری، نعل اسب بود. برای ساخت نعل اسب، آهنگر ابتدا کف پا و لبه ساق اسب را با تیز باده و چاقو تمیز کرده و شکل می دهد. این فرایند به دلیل ویژگی سخت و بی حس بودن سُم، برای حیوان بدون درد است.

سپس او یک کفش آهنی U شکل به اندازه مناسب از انبار خود انتخاب کرده و با گرم کردن سریع آن در یک فورج، شکل آن را متناسب با سم اصلاح می کند، آن را برای خنک کردن در آب سرد فرومی کند و سپس به سُم می چسباند.

زوال آهنگری در دنیای صنعتی

در قدیم، در اکثر شهرها و روستاها مغازه آهنگری وجود داشت که در آنجا اسباب بازی و ابزارآلات، وسایل مزرعه و واگن ها و کالسکه ها تعمیر می شدند.

همه گیر بودن این حرفه را می توان از گستردگی نام خانوادگی اسمیت» در جهان انگلیسی زبان متوجه شد. آهنگران همچنین در قرن نوزدهم تعمیرکننده تجهیزات عمومی مزرعه و سایر ماشین آلات بودند. بااین حال، از آن زمان به بعد آهنگری کم کم روبه زوال رفت.

هرچه بیشتر محصولات فلزی که قبلاً با دست ساخته می شدند در کارخانه ها توسط ماشین شکل گرفته یا توسط فرایندهای ریخته گری ارزان ساخته شدند، آهنگری کم رنگ تر می شد.

در دنیای صنعتی، حتی پشتوانه یک آهنگر که مزرعه داری بود نیز با ناپدید شدن اسب ها برای استفاده در کشاورزی و حمل ونقل، بسیار کاهش یافت.

۱۵۰ سال پیش تقریباً هر چیز ساخته شده از فلز، توسط آهنگر تهیه می شد. یک جعبه میخ که امروز می توانیم بی خیال و راحت و بدون دردسر آن را از فروشگاه آهن آلات تهیه کنیم، درگذشته کالای ارزشمندی بود که هر میخ آن با دست ساخته می شد، پس جای تعجب نیست اگر بگوییم که در آن زمان تا حدود ۲۰٪ از جمعیت مردان، آهنگری می کردند، اما باید به موضوع توجه کرد که این شغل فقط به معنای ساخت قلاب و قابلمه آشپزخانه و دربازکن های بطری تزئینی نیست!

چیزهای زیادی وجود دارد که آهنگر می تواند برای استفاده در خانه و محل کار و کل جامعه تهیه کند که این روزها به راحتی نمی توانید آن ها را بخرید.

آهنگری هنری شبیه به سفالگری

می توان گفت، وقتی گرمابه فلز وارد می شود، آهن نرم می شود و می توان تقریباً به همان روشی که یک سفالگر، خاک رس را شکل می دهد با آن کارکرد. هنر اصلی در انتخاب مکان استفاده از گرما و نحوه شکل دادن آن قطعه است.

مثلاً؛ برای تهیه یک تکه فلز بلند و نازک از یک قطعه کوتاه و چاق، نباید انتهای آن را بگیرید و بکشید. با زدن مکرر به اطراف آن در جهت های مختلف، در حال چرخش، می توان با باریک کردن آرام، فلز را به یک قطعه نازک و بلند تبدیل کرد.

فلز باید جایی برود و شما می توانید عرض را به طول تبدیل کنید یا برعکس و این کار فقط با دانستن محل درست برخورد ممکن است.

گام به گام تا آهنگر شدن

برای انجام این کار و تبدیل شدن به یک آهنگر، شما باید از هماهنگی و قدرت بدنی و همچنین مهارت های عملی خوبی برخوردار باشید. اگر از کار با ابزار و ماشین آلات لذت می برید و دوست دارید که کارهای خلاقانه انجام بدهید، این شغل می تواند برای شما یک پیشه ایدئال باشد.

شما می توانید با یادگیری این هنر و مهارت از یک آهنگر باتجربه که مایل به ارائه آموزش در محل کارش است، تبدیل به یک آهنگر حرفه ای شوید. همچنین می توانید با گذراندن دوره های کارآموزی تمام وقت برخی از مهارت های موردنیاز این حرفه را بیاموزید.

به این نکته نیز توجه کنید؛ کارآموزی در رشته مهندسی، ترکیب آموزش NVQ در ساخت و جوشکاری و کار در یک آهنگری یا یک شرکت متخصص در این زمینه، می تواند یک مسیر درست برای آموختن این هنر ارزشمند باشد. روش دیگر این است که می توانید برخی از مهارت های موردنیاز را با گذراندن یک دوره تمام وقت مهارت های سنتی فرابگیرید.

شما باید بررسی کنید که کدام یک از این طرح ها و مسیرها در منطقه محل زندگی شما وجود دارد و همان روش را انتخاب کنید. توجه به این نکته ضروری است که آهنگران از گذشته تاکنون در اغلب موارد، خوداشتغالی دارند و یا در یک تجارت کوچک کار می کنند، بنابراین ساعات کاری آن ها در شبانه روز به حجم کارشان بستگی دارد و شاید بتوان گفت این موضوع یکی از مزیت های انتخاب شغل آهنگری است.

این هنر در دنیای امروز، در صنعت ساختمان کاربرد زیادی دارد؛ چراکه از پی ساختمان که در ساختمان سازی بسیار بااهمیت است تا حفاظ های در و پنجره و نرده راه پله و میل گرد و … همگی توسط آهنگر و یا جوشکار انجام می شود و کسب مهارت در این زمینه می تواند کار در صنعت ساختمان را هم برای علاقه مندان مهیا کند.

نکات قابل تأمل در آهنگری

برای شروع و ادامه کار آهنگری باید به نکات مختلفی توجه کرد و تجهیزات ایمن و باکیفیتی در اختیار داشت. این نکات شامل مواردی است که در ادامه به آن ها می پردازیم.

استفاده از جعل (نوعی کوره) مناسب

اصول آهنگری شامل حرارت دادن فلز تا دمای بالا، حدود ۱۴۰۰ درجه و سپس کوبیدن دقیق شکل آن است. ازنظر تاریخی، آهنگران اغلب از جعل های زغال سنگ برای تولید گرمای زیاد استفاده می کردند، اما زغال سنگ می تواند محیط را کثیف کند و به طور بالقوه خطرناک باشد.

به طور خلاصه، جعل، جعبه ای مقاوم در برابر حرارت است که با آجرنسوز پوشانده شده و به وسیله نوعی منبع خروجی گرمای زیاد تأمین می شود. این روزها جعل های ساخته شده با پروپان استاندارد برای ایمنی بیشتر کارایی بهتر ساخته می شوند و در دسترس هستند. جعلی کوچک برای سرگرمی و کارهای کوچک و استفاده در خانه ساخته می شود و می توان آن راحتی به صورت آنلاین نیز خریداری کرد.

استفاده از مشعل استیلن

آهنگری ذاتاً یک هنر است. یادگیری اصابت دقیق فلز و حرارت دادن آن در مکان های مناسب بسیار زمان بر است. یک مشعل استیلن ممکن است ازنظر تاریخی چندان پیشینه ای نداشته باشد، اما یک روش عالی برای گرم کردن دقیق فلزات بدون نیاز به استخدام تیمی از دستیارها یا کارآموزانی است که آهنگران به روش قدیمی در اختیاردارند.

انبر مناسب استفاده کنید

آهنگرها دائماً در حال گرم کردن، نگه داشتن و ضربه زدن هستند. شما باید بتوانید یک قطعه فلز ۱۴۰۰ درجه ای را برای مدت طولانی نگه دارید؛ بنابراین بسیاری از ابزارهای شما انواع انبر و گیره خواهند بود.

اندازه انبر در قطعه مهم است تا آن را رها نکنید و به راحتی قطعه خود را از بین ببرید یا به خود آسیب برسانید. تعدادی سبک مختلف وجود دارد برای استفاده از انبرها وجود دارد.

چکش و سندان ابزار حیاتی آهنگری

یک آهنگر باید به صورت مداوم و بسیار زیاد به چیزهایی ضربه بزند. یک چکش آهنگری ضد لرزش، شانه شمارا پس از چند ساعت کار از آسیب دیده نجات می دهد.

درحالی که برای شکل دادن به قطعه خود ضربه می زنید، به سکویی احتیاج خواهید داشت که معمولاً به آن سندان می گویند. شکل یک سندان به طور خاص طراحی شده است که به شما امکان می دهد قطعه خود را در اطراف قسمت های مختلف آن، چه منحنی، چه خمیده و چه مستقیم، شکل دهید.

انتخاب محل مناسب برای آهنگری

بسیار بااهمیت است که وقتی قرار است با حرارت و گرمای زیاد کارکنید، خطر آتش سوزی و سوزاندن را تا جایی که ممکن است به حداقل برسانید. بسیاری از آهنگران مدرن در یک سازه فلزی یا کانتینر حمل ونقل ایدئال با کف بتونی یا سنگریزه، کار می کنند.

خطر سوختن مغازه آهنگر بسیار جدی است و نباید آن را دست کم گرفت. در صورت امکان، مغازه خود را از خانه و اماکن مسکونی دور کنید و از هر چیز قابل اشتعال مانند جنگل ها یا زمین های چمن خشک فاصله بگیرید.

ایمنی را جدی بگیرید

برای ایمنی خودتان، پیش بند آهنگری چرمی برای پوشاندن قسمت جلویی بدن و همچنین دستکش های مسلح بلند برای دستان شما ضروری است.

به دنبال ابزارهایی باشید که برای استفاده در حین جوشکاری دارای برچسب اطمینان باشند، زیرا آن ها برای محافظت از حرارت بالا طراحی شده اند. برای چشم شما، عینک ایمنی اجباری است. ازدست رفتن بینایی در مدت زمان خیلی کم به کار آهنگری شما خاتمه می دهد! برای آسیب ندیدن شنوایی به هنگام استفاده از چکش یا صدای چرخ، محافظت از گوش نیز ایده خوبی است.

بدون استرس کارکنید؛ فلز قالب پذیر است!

هنگامی که با چوب کار می کنید، اگر آن را بیشتر ازآنچه که باید کوتاه کنید، بیشتر اوقات باید چوب مذکور را دور بیندازید چراکه دیگر قابل استفاده نیست، اما فلز، قالب پذیر است و بسیاری از اشتباهات در آهنگری قابل ترمیم است.

این برای کارآموز اولیه کار با فلز عالی است. با فلز ارزان قیمت شروع کنید و تمرین کنید. با هر برخورد و ضربه، نحوه تغییر کار خود را مشاهده کنید. هر ضربه فرصتی برای یادگیری چیز جدید است.

یادگیری هنر شکل دادن به زمان، تجربه و مطالعه زیاد نیاز دارد. قبل از اینکه بخواهید یک مربی برای آهنگری پیدا کنید یا یک محیط مناسب انتخاب کنید و یا تجهیزات کار با فلز را تهیه کنید، پیشنهاد می کنیم در این زمینه به اندازه کافی مطالعه کنید.

با خواندن زیاد، می توانید زودتر از موعد، به مربی خود نشان دهید که مایلید وقت خود را تمام کمال برای کار خود بگذارید. مطالعه به شما کمک می کند هوشمندانه صحبت کنید تا نیازی نباشد مربی شما در توضیح اصول اولیه وقت خودش و شمارا تلف کند. اگر مربی ندارید که دیگر جای بحثی باقی نمی ماند. در این زمان کتاب ها برای شما از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، زیرا همه آن چیزی هستند که برای یادگیری در اختیاردارید.

به طورکلی می توان گفت که آهنگران فلزات را شکل می دهند و از آن ها وسیله ها و ابزارآلات کاربردی مانند درهای آهنی، نرده، مبلمان، میز و صندلی، نعل اسب و … می سازند.

این کار با حرارت دادن فلز در یک جعل تا زمانی که نرم و قابل انعطاف باشد انجام می شود. آهن نرم شده از حرارت زیاد، چکش می خورد، خم می شود و قبل از سرد شدن با دستان توانمند آهنگر به شکل دلخواه درمی آید.

آهنگری مدرن و سنتی بسته به نوع محصولاتی که ساخته می شود و ابزاری که در آن استفاده می شود متفاوت خواهد بود. کار با یک جعل یا کوره و استفاده از ابزاردستی سنتی، مانند چکش، انبر و سندان آهنگری مرسوم است که از ادوار گذشته تاکنون وجود داشته و استفاده از ابزارهای برقی، مانند چکش برقی، مته، آسیاب، اسکنه های هوا و پرس هیدرولیک و به کارگیری ماشین آلات مهندسی، مانند مته ستون، تراش میانی، ماشین فرز و تجهیزات جوشکاری، مختص آهنگران امروزی است.

برای انجام درست این کار باید به نکات مختلفی توجه کرد و تجهیزات ایمن و باکیفیتی در اختیار داشت. نکاتی که قابل اهمیت است از ابتدای آموزش کار با فلزات تا روزی که تصمیم دارید این کار را ادامه بدهید، باید که موردتوجه قرار گیرد و شامل موارد زیر است:

• استفاده از جعل (نوعی کوره) مناسب

• استفاده از مشعل استیلن

• انبر مناسب استفاده کنید

• چکش و سندان ابزار حیاتی آهنگری

• انتخاب محل مناسب برای آهنگری

• ایمنی را جدی بگیرید

• بدون استرس کارکنید؛ فلز قالب پذیر است!