وعده ی ساخت ۴ میلیون مسکن در طی چهار سال، هنوز در گوش بسیاری از کسانی که امیدوار به ساخت این تعداد واحد مسکونی بودند، زنگ می خورد. اما بعد از گذشت مدت کوتاهی، دولت سیزدهم به خوبی متوجه شد که تحقق چنین وعده ای کار آسانی نیست و حالا دیگر بعید است که در طی ۴ سال، این حجم از خانه های مسکونی ساخته شود.
به گزارش پرشین سازه ، حالا که وضعیت ساخت و ساز پروژه های این طرح، جالب نیست، سوال اینجاست که چه چیزی جلوی اجرای آن را می گیرد؟
دلایل مختلفی باعث ناکامی در اجرای این طرح شده اند.
متقاضیانی که زورشان به سود تسهیلات نمی رسد
همان زمانی که خبر از شرایط دریافت تسهیلات و بازپرداخت آن منتشر شد، معلوم بود که بخش زیادی از متقاضیان از عهده ی پرداخت آن برنمی آیند.
اصلی ترین جامعه ی هدف طرح نهضت ملی مسکن ، اقشار کم درآمد و فرودست جامعه بود. اما سوال این جاست که با اقساط و نرخ سودی که برای این وام در نظر گرفته شده، کدام یک از خانوارهای این طبقات می توانند از عهده ی پرداخت آن برآیند؟
در حالی که وضع پرداخت وام و سود آن مورد انتقاد خیلی ها بود؛ همین چند روز پیش خبر رسید که مبلغ این وام به ۵۵۰ میلیون تومان رسیده و سود آن ۲۳ درصد شده است.
دوره ی بازپرداختی که برای این تسهیلات در نظر گرفته شده است، ۲۰ سال می باشد. مبلغ هر قسط آن نیز ۱۰ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان می باشد.
در حالیکه حقوق مصوب دولت، ۸ میلیون است، چه کسی می تواند اقساط ۱۰ میلیونی را پرداخت کند؟!
بیشتر متقاضیان مسکن ترجیح می دهند که به جای صرف پول خود برای پرداخت قسط های این وام، آن را برای اجاره پرداخت کنند. به خصوص با توجه به این نکته که اجاره بها در خیلی از شهرهای ایران، کمتر از این مبلغ است.
خانه ای که قیمتش معلوم نیست
در صورتی که تورم بر کشور حاکم نبود، شاید می توانستیم قیمت تمام شده ی واحدهای مسکونی را تخمین بزنیم. اما اگر تورم نبود، شاید اصلا هیچ یک از این مشکلات مربوط به تولید مسکن رخ نمی داد.
به هرحال، یکی دیگر از موانعی که طرح نهضت ملی را تا اینجا با شکست مواجه کرده، این است که قیمت تمام شده مشخص نیست. دولت اصرار دارد که قیمت را پایین نگه دارد اما واقعیت بازار چیز دیگری می گوید.
از همان روزهای اول که صحبت از اجرای چنین طرحی شد، مشخص نبود که قیمت تمام شده چقدر می شود و این موضوع تا به امروز با ابهامات فراوانی رو به روست.
دولت قیمت خاصی را مطرح کرد اما انبوه سازان می گویند که واقعیت های بازار چیز دیگری می گوید و این رقم، ناکافیست.
همین جاست که معضل رخ می دهد چرا که انبوه سازان با این رقم های غیرواقعی حاضر نمی شوند که در این پروژه، مشارکت داشته باشند. آن ها باید از جانب حاشیه سود خود مطمئن باشند تا پیش قدم شوند و انگیزه پیدا کنند.
هر یک از ساختمان سازانی که طرح نهضت ملی مسکن را با همین رقم شروع کنند، در نهایت به خاطر قیمت های بالا، ناچار می شوند پروژه را متوقف کنند.
تمام این دلایل باعث شده که دولت با کمبود انبوه ساز و پیمانکار برای آغاز پروژه های نهضت ملی مسکن رو به رو شود.
نظر انبوه سازان در باب هزینه ساخت
حرف و سخن انبوه سازان و ساختمان سازان نیز بیشتر از هر چیز دیگری؛ در خصوص هزینه های واقعی ساخت و ساز است. دولت اعلام کرده که هزینه ی ساخت هر متر مربع واحد مسکونی حدود ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می شود.
محمد مرتضوی، رئیس کانون سراسری انبوه سازان می گوید که تمام قراردادهایی که در سال جدید بسته شده با همین مبلغ است. در حالی که در این چند سال، قیمت نهاده های ساختمانی چند برابر شده است.
به نظر می آید که تولید مسکن با این رقم، بیشتر شبیه به یک شوخی تلخ می ماند.
البته دولت نیز تا حدی کوتاه آمده و خبرهایی از تعدیل قیمت شنیده می شود. آخرین خبرها نشان می داد که دولت برای هر متر مربع مسکن، مبلغ ۱۰ میلیون تومان را در نظر گرفته است. البته این مبلغ هنوز هم با آن چه که در واقعیت بازار می بینیم؛ فاصله ای زیاد دارد.
به طور کلی، دولت تلاش کرده است که فاصله را کمتر کند اما هنوز هم ساختمان سازان تمایلی برای ورود به این طرح ندارند چرا که حاشیه سودشان کمتر شده است.
رئیس انجمن انبوه سازان تهران نیز در خصوص یان موضوع گفته است:
در سال گذشته، رقم ساخت هر متر مربع مسکن دولتی، حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان تعیین شده بود. به همین دلیل خیلی از انبوه سازان به این طرح ورود نکردند.
ایرج رهبر خاطرنشان ساخت که در قرارداد اولیه، شروطی ذکر شده بود که بر طبق آن، قیمت های تعیین شده بر اساس تغییر قیمت میلگرد عوض شود و مابه‌التفاوت آن به انبوه سازان پرداخت گردد. همچنین در قرارداد قید شده بود که متناسب با افزایش طبقات، تعدیل متناسب نیز صورت بگیرد.
اما تا به امروز، خبری از پرداخت دولت نیست. این تجربه باعث شد که بسیاری از انبوه سازان، خود را از طرح های دولتی کنار بکشند.
ایرج رهبر ابراز امیدواری کرد که این رویه خیلی زود تغییر کند و دولت به تعهدات خود عمل نماید.
ساخت و ساز در برهوت
یکی دیگر از مشکلاتی که در مورد طرح نهضت ملی مسکن وجود دارد، این است که جانمایی پروژه ها درست نیست. به این معنی که اصلا مکان ساخت واحدهای مسکونی نهضت ملی، مناسب نیست.
بیشترین تقاضا برای مسکن، مربوط به شهرهای بزرگ و کلانشهرهاست. اما تمرکز دولت روی ساخت و ساز در حواشی شهرهاست. طبیعی است که وقتی فاصله ی میان خانه و محل کار متقاضیان زیاد باشد، ترجیح می دهند به اجاره نشینی خود ادامه دهند.
از سوی دیگر، خیلی از این شهرهای حاشیه ای، اصلا امکانات خدماتی و روبنایی خوبی ندارند. در نتیجه، سکونت در آن ها اصلا ساده نیست و متقاضی خاصی ندارد.
تکمیل زیرساخت های این شهرها نیز مدت زمان زیادی طول می کشد و خیلی ها ترجیح می دهند که اصلا سراغ چنین خانه هایی نروند.
قمیت مسکن دولتی
همان طور که اشاره کردیم، اصلا مشخص نیست که قیمت واحدهای مسکونی بلاخره چقدر می شود! بسیاری از متقاضیان نمی دانند که باید چقدر آورده ی مالی داشته باشند. هیچ نهادی هم پاسخگو نیست. در چنین شرایطی، مشخصا بسیاری از متقاضیان مسکن ترجیح می دهند که وارد چنین فضای پر ریسکی نشوند.
بررسی ها نشان می دهد که متقاضیان به طور میانگین باید ۳۰۰ میلیون تومان را به صورت نقدی پرداخت کنند. این مبلغ با توجه به مبلغ وام، هزینه های ساخت و ساز و …مشخص شده است. اما بیشتر خانواده های متقاضی مسکن دولتی، چنین پولی در اختیار ندارند.
تورم بخش زیادی از درآمد خانوار را می بلعد و طبیعی است که در این شرایط، خبری از پس انداز هم نخواهد بود. آن دسته از خانواده هایی که توانسته اند مبلغی پس انداز کنند، باید آن را به مالک بدهند و قرارداد اجاره شان را تمدید کنند.
از سوی دیگر، اصلا مشخص نیست که موعد پرداخت آورده ها چه موقع است. در نتیجه، متقاضیان نمی توانند برنامه ریزی درستی برای پرداخت اقساط خود داشته باشند.
در نهایت، تمام این دلایل باعث می شود که بیشتر متقاضیان، عطای مسکن دولتی را به لقایش ببخشند. می توان گفت که با توجه به شرایط کنونی، این طرح شکست خورده است.
