وضعیت تبدیل شدن بسیاری از کالاهای مصرفی به کالای سرمایه ای در کشور، بسیار بغرنج شده است. در این میان یکی از کارشناسان اقتصادی در استان چهار محال و بختیاری در خصوص این موضوع چنین گفته است: در تمام دنیا، مردم خودرو و مسکن می خرند تا از آن ها استفاده کنند. اما در کشور ما، خرید این دو کالا برای حفظ سرمایه است.
به گزارش پرشین سازه ، این کارشناس اقتصادی در خصوص طرح هایی مثل فروش متری مسکن در بورس یا فروش خودرو چنین گفت: بنا بر دلایلی، در کشور ما خودرو و مسکن ماهیت مصرفی خود را از دست داده اند و به صورت سرمایه درآمده اند. به این معنی که در تمام دنیا، مردم این دو کالا را می خرند تا استفاده کنند. اما در کشور ما، اقدام به خرید خودرو و مسکن جهت جلوگیری از نابودی سرمایه است. در واقع شخصی یک خودرو را می خرد تا بعدا آن را به قیمت بالاتر بفروشد.
بهمن قدمی دمابی در ادامه گفت: زمانی که کالاهای مصرفی ماهیت خود را از دست می دهند به کالای سرمایه ای تبدیل می شوند، لازم است که حساسیت بیشتری نسبت به آن ها صورت بگیرد. مثلا برای این که بتوانیم بازار خودرو را کنترل و مهار کنیم، باید توجهمان به برخی مولفه ها باشد. به این معنی که فقط در نظر گرفتن فرآیند عرضه و تقاضا، بازار و سلیقه ی افراد اثرگذار نیست.
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: زمانی که خودرو به یک کالای سرمایه ای تبدیل شود، دیگر نمی توان فقط بر اساس نیاز بازار و تقاضای افراد وارد عمل شد. لازم است که فضایی فراهم شود تا افراد بتوانند برای سرمایه گذاری به بازارهای دیگر هم ورود کنند. اما به دلیل اینکه اقتصاد، توان و زیرساخت لازم را ندارد که در دیگر حوزه ها سرمایه های خرد و کلان افراد را جذب کند، طبیعی است که مردم در نهایت جذب بازارهای کاذب می شوند.
قدمی دمابی خاطرنشان کرد: مثلا در حال حاضر، قانونگذار تلاش می کند که خودرو را از حالت سرمایه ای خارج کند و در نهایت آن را به دست مصرف کننده ی واقعی برساند. به همین دلیل است که آن را وارد بورس کالا می کند تا افراد بتوانند از این طریق، خودروی مورد نیاز خود را تهیه کنند.
وی در ادامه توضیح داد که طرح فروش خودرو از طریق بورس کالا، از سال ۱۳۹۶ مطرح شده است اما به تازگی شکل اجرایی به خود گرفته. قدمی افزود: در صورتی که این روند ادامه دار باشد، می تواند مزایای مختلفی داشته باشد. اما اگر تداوم لازم را نداشته باشد، ممکن است شوک های بزرگ تری به بازار وارد کند.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: حتی فروش سکه نیز زمانی از طریق بورس کالا صورت می گرفت اما شاهد بودیم که در یک بازه ی زمانی، این فروش متوقف شد که همین مسئله، شوک شدیدی به بازار وارد کرد و طلا دچار افزایش قیمت شد. به همین دلیل است که اگر روند عرضه ی خودرو از طریق بورس کالا، مستمر نباشد ممکن است شاهد افزایش قیمت خودرو باشیم که این موضوع در نهایت تنها به ضرر مصرف کنندگان واقعی خواهد بود.
قدمی افزود: در صورتی که خودرو به صورت مستمر و دائمی در بورس کالا عرضه شود، تقاضای کاذب در این بازار از بین می رود. منظور از تقاضای کاذب افرادی هستند که صرفا به دلیل سرمایه گذاری می خواهند اقدام به خرید خودرو کنند. از سوی دیگر با انجام این کار، نقدینگی موجود در بازار نیز به صورت هدفمند، هدایت می شود.
وی در ادامه به رانت هایی که در بازار خودرو وجود دارد اشاره کرد. یک خودرو که با قیمت کارخانه ۲۰۰ میلیون تومان است، در بازار نزدیک به ۴۰۰ میلیون تومان فروخته می شود. این تفاوت قیمت درب کارخانه و بازار، سودهای هنگفتی را به جیب عده ای سرازیر می کند. اما بازار سرمایه و بورس باعث می شود که دست واسطه گران و رانت هایی که در اختیار دارند نیز از بین برود.
این کارشناس اقتصادی همچنین به امکان رصد لحظه ای قیمت خودرو در بورس کالا اشاره کرد و گفت: خودروسازان می توانند به طور لحظه ای، از قیمت خودرو در بورس کالا مطلع باشند. همچنین می توانند میزان تقاضا و نیاز مصرف کنندگان را بدانند و در نتیجه، فرآیند تولید خود را بر همین اساس تنظیم کنند.
قدمی همچنین در خصوص قیمت گذاری دستوری نیز انتقاداتی مطرح نمود و گفت: تعیین قیمت باعث متضرر شدن طرفین می شود. مثلا زمانی که یک خودرو توسط شورای رقابتی تعیین قیمت می شود، خودروسازان دچار زیان می شوند. از سوی دیگر، مصرف کنندگان نیز قادر به تامین نیاز خود نخواهند بود. اما اصلی ترین مزیت فروش خودرو در بازار بورس این است که قیمت ها از حالت دستوری خارج می شوند و قیمتشان بر اساس فرآیند عرضه و تقاضا تعیین می شود.
وی همچنین یادآور شد که ارائه ی خودرو در بورس کالا منجر به قانونمند شدن معاملات می شود. چرا که هر دو طرف معامله کاملا مشخص هستند و دولت نیز می تواند بر این فرآیند نظارت دقیق تری داشته باشد. به این ترتیب رانت هایی که در این بازار وجود دارد، به حداقل می رسد. علاوه بر این دولت قادر است که مالیات دریافت کند. البته تمام این مزیت ها مشروط به تداوم عرضه در بورس کالا است.
این کارشناس مسکن همچنین در خصوص فروش متری مسکن در بورس نیز توضیحاتی ارائه کرد و گفت: اصلی ترین و بزرگ ترین مزیت این اقدام، جذب سرمایه های خرد و کلان موجود در جامعه و هدایت آن هاست. علاوه بر این، افراد می توانند سرمایه های اندک خود را پس انداز کرده و از تورم در امان بمانند.
قدمی در ادامه به ذکر یک مثال در این موضوع پرداخت و گفت: مثلا ممکن است فردی تصمیم به خرید یک آپارتمان داشته باشد اما سرمایه ی کافی برای چنین کاری ندارد. در صورتی که این فرد وارد بورس کالا شود، می تواند در ابتدا یک متر از این مسکن را بخرد. سپس بعد از مدتی، پنج متر دیگر بخرد و به این ترتیب پول خود را در برابر تورم ایمن کند. در نهایت و در طی یک بازه ی زمانی مناسب، می تواند به صورت واقعی و در فضای عینی اقدام به خرید یک آپارتمان نماید.
این کارشناس مسکن در ادامه اذعان کرد: به همین دلیل است که می گوییم اصلی ترین مزیت فروش متری مسکن جذب سرمایه های خرد و کلان افراد و نقدینگی های موجود است. از سوی دیگر انبوه سازان نیز می توانند این سرمایه ها را جمع آوری کرده و مسکن تولید کنند. به این ترتیب، افراد سرمایه ی خود را در برابر تورم ایمن می کنند و قدرت خرید خود را در بلندمدت حفظ می نمایند.
وی در نهایت یادآور شد: البته در نهایت باید تکرار کنیم که دستیابی به این مزایا صرفاً زمانی ممکن است که چنین طرحی تداوم داشته باشد. همچنین اعمال قانون دقیق، شفاف و واضح وجود داشته باشد.
