مستاجران هر روز تحت فشار بیشتری قرار می گیرند و ناچارند سهم بیشتری از هزینه های معیشت خود را صرف این شاخص کنند اما سوال اینجاست که در کدام یک از استان های کشور، تعداد مستاجران بیشتر است و برای رفع این مشکل، چه اقدامی باید انجام شود؟ همچنین سوال اینجاست که روند رشد تعداد خانوارهای مستاجر در دهه های اخیر، چقدر بوده است؟
به گزارش پرشین سازه ، بیش از شش سال است که نرخ تورم با سرعت زیادی رشد می کند و فرصت تقویت درآمد به مستاجران نمی دهد. به همین دلیل است که در طی سال های گذشته، اجاره بها به بخش مهمی از هزینه های معیشت تبدیل شده و در برخی از شهرهای کشور تا ۶۰ درصد درآمد خانوار را می بلعد. اختصاص بخش زیادی از هزینه های خانوار به مسکن، باعث شده که مستاجران ناچاراً از دیگر هزینه های خود بکاهند و کیفیت زندگی خود را پایین آورند تا حداقل سرپناه خود را از دست ندهند.
بر اساس گزارش هایی که در خصوص تعداد مستاجران ایرانی وجود دارد، می توان گفت که در طی سال های اخیر، تعداد این مستاجران بیشتر شده و حالا به ۸ میلیون خانوار مستاجر در کشور رسیده است. آخرین باری که آماری در این خصوص منتشر شد به سال ۱۴۰۰ برمی گردد که در طی آن، بیش از ۵۵ درصد خانوارهای شهری و ۲۵ درصد خانواده های روستایی، مستاجر هستند. بنابراین می توان گفت که به شکل میانگین، ۳۱ درصد کل جمعیت کشور مستاجر هستند و هشت درصد هم در خانه های سازمانی زندگی می کنند. الباقی جمعیت کشور، مالک و صاحبخانه می باشند. البته این آمار در برخی از شهرهای کشور ممکن است متفاوت باشد. مثلا بر اساس آمارهای سال ۱۴۰۰، ۵۱ درصد جمعیت تهران مستاجر هستند؛ این در حالیست که آمارهای سال ۹۸ نشان می دهد که تعداد این مستاجران، ۴۳ درصد بوده است. در طی دو سال، این عدد با رشد ۸ درصدی مواجه شد.
بر اساس آمارهای منتشر شده، بیشترین تعداد مستاجر به استان تهران، خراسان رضوی و فارس تعلق دارد. تکلیف تهران و شهرهای اطراف آن که کاملا مشخص است اما سوال اینجاست که چرا استانی مثل استان فارس در این فهرست آمده؟ در طی سال های اخیر، شهرهای این استان از جمله شیراز، مرودشت، کازرون و…با رشد جمعیت مواجه شده اند و همین موضوع، تعداد مستاجران را افزایش داد.
واقعیت اینجاست که افزایش تعداد مستاجران و رشد اجاره بهای مسکن باعث شده که پدیده ای به نام حاشیه نشینی در اطراف شهرهای بزرگ رخ دهد. خیلی از مستاجرانی که پیش از این در مراکز شهر زندگی می کردند، حالا به دلیل افزایش اجاره بها ناچار شده اند به حواشی شهر نقل مکان کنند. این پدیده در شهرهایی مثل تهران، بیشتر دیده می شود. به نحوی که در حال حاضر، قیمت حواشی شهر تهران نیز بسیار بالا رفته؛ چرا که متقاضیان خانه در این نواحی افزایش یافته اند. در کنار تمام پدیده های ناگواری مثل حاشیه نشینی، اقامت در سکونتگاه های غیررسمی و قدیمی نیز افزایش یافته است. بسیاری از مستاجرانی که ناچار هستند به هر قیمتی در شهرها سکونت داشته باشند، مجبورند به سراغ اجاره این واحدهای غیراستاندارد و عملاً غیرقابل سکونت بروند.
بررسی آمارهای اجاره نشینی
اگر تعداد مستاجران را از سال ۱۳۳۵ بررسی کنیم، می بینیم که تعداد این خانواده ها بسیار کم بوده است. به نحوی که فقط ۷۵۰ هزار و ۱۱۰ خانواده مستاجر در کشور وجود داشته اند. از سوی دیگر تعداد افرادی که صاحبخانه بوده اند، ۲ میلیون و ۴۱۷ هزار نفر بوده! به این ترتیب می توان گفت که نسبت مالکان به مستاجران ۳.۲ برابر بوده است. این نسبت در سال ۱۳۴۵ افزایش یافت و تعداد مالکان ۳.۶ برابر مستاجران شد.
روند صعودی نسبت مالکان به مستاجران در سال های بعد نیز ادامه پیدا کرد. به نحوی که در سال ۵۵، چهار میلیون و ۷۰۹ هزار و ۸۸۸ خانوار مالک داشتیم و از سوی دیگر، تعداد مستاجران نیز ۱ میلیون و چهار هزار و ۱۲۲ خانواده بود. در نتیجه، نسبت مالکیت به اجاره، ۴.۶ برابر شد. حتی در دوران جنگ و در میانه سال ۶۵ نیز، رشد مالکیت محسوس بود و نسبت مالکان به مستاجران به عدد جالب توجه ۵.۹ برابر رسید.
در نیمه دهه ۷۰، برای اولین بار بود که روند رو به رشد نسبت مالکیت به اجاره، کاهشی شد. به نحوی که تعداد مالکان به مستاجران، ۴.۴ برابر شد که نشان از کاهش داشت. بعد از آن، همواره وضعیت بدتر شد و هرسال به تعداد مستاجران افزوده شد. به نحوی که در سال ۸۵، نسبت مالکان به مستاجران به عدد غیرقابل قبول ۲.۷ برابر ریزش کرد.
از آن زمان تا به امروز، تعداد مستاجران رو به افزایش است و تقریباً نیمی از جمعیت شهرهای بزرگ را همین قشر تشکیل می دهند. بر اساس آخرین آمارها در ابتدای دهه ۹۰، تعداد مالکان فقط ۲.۱ برابر مستاجران بود که همین موضوع نشان از وخامت اوضاع می دهد.
