نقدینگی در زنجیره تولید رم کرده است؛ اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) راهی است که وعده می‌دهد بخشی از این قفل را بشکند و جریان تولید را روان کند.
۱. اوراق گام چیست و چگونه کار می‌کند؟
اوراق گام یا «گواهی اعتبار مولد»، ابزاری مالی اسلامی است که به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد بدون مالکیت نقدی، با تکیه بر اعتبار بانک، خرید مواد اولیه انجام دهند. پس از معرفی فروشنده و تأیید اعتبار بنگاه متعهد، بانک عامل اوراق را صادر می‌کند و تأمین‌کننده می‌تواند آن را نگه دارد یا در بازار معامله کند.
این اوراق بر پایه دستورالعمل مصوب شورای پول و اعتبار در سال ۱۳۹۸ پایه‌گذاری شد و نقش ضمانت بانک در آن کلیدی است.
۲. مزایا و محدودیت‌های اوراق گام
الف. مزایا
- تأمین سریع سرمایه در گردش برای تأمین‌کنندگان و تولیدکنندگان
- کاهش نیاز به وثایق سنگین برای فروشنده، با اتکا به ضمانت بانک
- کاهش ریسک نکول با تضمین پرداخت بانک
- کاهش فشار بر نظام بانکی؛ حرکت از تسهیلات سنتی به بازار بدهی
- قابلیت معامله و تنزیل در بازار پول و سرمایه
- بهبود هماهنگی و اعتماد در زنجیره تأمین صنعت ساختمان
ب. محدودیت‌ها
- نیاز به وثایق و اعتبارسنجی بنگاه متعهد
- محدودیت سقف انتشار بر اساس فروش سال قبل
- پیچیدگی فرایند صدور و لزوم داشتن کد بورسی برای انتقال در بازار سرمایه
- ریسک کاهش ارزش واقعی در اقتصاد تورمی
- محروم شدن بنگاه از استفاده مجدد در صورت نکول
۳. کاربرد اوراق گام در صنعت ساختمان
این ابزار برای فعالان حوزه ساخت‌وساز نقشی حیاتی دارد؛ تأمین‌کنندگان مصالح، پیمانکاران و انبوه‌سازان می‌توانند با استفاده از اوراق گام، نقدینگی مورد نیاز خود را برای خرید مصالح و پیشبرد پروژه‌ها تأمین کنند بدون مراجعه مستقیم به تسهیلات بانکی.
بانک مسکن نیز در این میان فرآیند اعتبارسنجی خریدار نهایی را به عهده می‌گیرد تا ضمانت انتشار اوراق امکان‌پذیر شود.
۴. نظرات مسئولان و آینده اوراق گام
به گزارش پرشین سازه، معاون وزیر راه و شهرسازی معتقد است اوراق گام می‌تواند «قفل تأمین مالی انبوه‌سازان» را باز کند و اجرای درست آن، یکی از محورهای طرح جامع مسکن خواهد بود. این ابزار در حالی شناخته شده است که پیش‌تر به دلیل نارسایی‌های اجرایی، استقبال گسترده‌ای نیافته بود.
از سوی دیگر، آیین‌نامه اجرایی پذیرش اوراق گام در دستگاه‌های اجرایی در ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ تصویب شد تا دستگاه‌ها بتوانند بخشی از بدهی‌های خود را از طریق قبول اوراق گام تسویه کنند؛ طبق این آیین‌نامه، بدهکار می‌تواند تا ۵۰٪ از بدهی خود را با اوراق گام پرداخت کند.
۵. جمع‌بندی و چشم‌انداز
اوراق گام، ابزار نوینی است که بتواند تأمین مالی صنعت ساختمان را متحول کند؛ اما موفقیت آن بستگی دارد به شفافیت اجرایی، اعتماد بین بنگاه‌ها و قدرت بازار سرمایه. در بهترین حالت، این اوراق می‌تواند همان کارت اعتباری تضمین‌شده‌ای باشد که گردش تولید را تسهیل کند—اما اگر ضوابط به درستی اجرا نشود، به ابزاری شکست‌خورده تبدیل خواهد شد.
