یک تحول بزرگ در راه است؛ معاینه فنی ساختمان‌ها قرار است به یکی از اوراق رسمی معاملات ملکی تبدیل شود — گامی مؤثر برای پایان دادن به ساخت‌وساز یک‌بار مصرف در کشور.
۱. گواهی معاینه فنی چیست و چرا اجباری می‌شود؟
معاینه فنی ساختمان مدرکی است که قرار است پیش از معامله آپارتمان در دفترخانه یا سامانه مبایعه‌نامه، ارائه شود. طبق پیش‌نویس جدید مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان، این الزام در سراسر کشور اجرا خواهد شد تا نگهداری و بازرسی مستمر جایگزین رویکرد سنتی و خطاپذیر شود.
این الزام قانونی بر پایه مواد قانون نظام مهندسی (مواد ۳۳ و ۳۴) و قوانین برنامه هفتم و اصل ۴۰ قانون اساسی، به هدف تضمین حقوق عمومی و حفاظت از شهروندان در مقابل خطرات فنی صورت می‌گیرد.
۲. جزئیات الزامات نگهداری و بازرسی ساختمان‌ها
به گزارش پرشین سازه ،بر اساس پیش‌نویس مبحث ۲۲، مالکان و مدیران ساختمان مسئول اجرای نگهداری دوره‌ای خواهند بود. ساز و کارهایی مانند شناسنامه فنی‌ملکی، رده‌بندی کیفیت و بهره‌وری، بیمه و سازوکار خدمات پس‌از‌فروش در این طرح پیش‌بینی شده‌اند.
- شناسنامه فنی-ملکی الکترونیکی و رده‌بندی کیفی
- قرارداد نگهداری با شرکت‌های مجری مورد تأیید
- بیمه ساختمان‌ها بر اساس نتایج معاینه فنی
۳. سامانه ملی نگهداشت؛ هسته مرکزی طرح
سامانه‌ای دیجیتال که همه اطلاعات بازرسی، تعمیر، تحلیل ریسک و صدور گواهی را ثبت و مدیریت می‌کند. این سامانه ستون اصلی شفافیت، حکمرانی داده‌محور و دسترسی مشترک دستگاه‌هایی چون شهرداری، نظام مهندسی و بیمه است.
۴. تأثیر معاینه فنی بر معاملات ملکی
اجرای این طرح مستقیماً بر فرآیند فروش ساختمان‌ها تأثیر خواهد گذاشت:
- صدور پایان‌کار مشروط به داشتن گواهی معاینه فنی
- دفاتر اسناد رسمی موظف به استعلام و پذیرش گواهی معتبر
- قید «ریسک ایمنی» در قرارداد فروش اگر ساختمان فاقد معاینه فنی باشد
۵. ساختمان‌های حیاتی و الزام بازرسی سالانه
ساختمان‌های حساس دولتی و زیرساختی مشمول معاینه فنی سالانه می‌شوند. گزارش وضعیت ایمنی آن‌ها باید توسط شرکت‌های ذیصلاح و تحت نظارت دستگاه‌هایی مانند مدیریت بحران ارائه شود.
۶. هشدارها، فرصت‌ها و نیاز به فرهنگ‌سازی
شایان ذکر است که برخی شرکت‌ها بدون مجوز در زمینه معاینه فنی فعالیت دارند. وزارت راه و شهرسازی هشدار داده که صدور گواهی از سوی آن‌ها قانونی نیست و افراد متخلف تحت پیگرد قرار خواهند گرفت.
همچنین پیش‌نویس مبحث ۲۲ برای اظهارنظر عمومی منتشر شده است؛ مهندسان و فعالان صنعت ساختمان تا تاریخ مشخص فرصت اظهار نظر دارند.
۷. جمع‌بندی نهایی
الزام معاینه فنی ساختمان‌ها، همانند نصب سامانه هشدار برای شهر، می‌تواند آینده‌ای ایمن‌تر و پایدارتر برای سرمایه و جان مردم رقم بزند. اگر این طرح با شفافیت، حکمرانی دقیق و فرهنگ‌سازی همراه شود، گامی بزرگ در حرفه ساخت‌وساز و معاملات ملکی خواهد بود.
