در حالی که بحث ساماندهی بازار مسکن برای اتباع خارجی بار دیگر به موضوعی داغ در محافل تخصصی و رسانه‌ای تبدیل شده، برخی پیشنهاد راه‌اندازی سامانه‌ای جدید برای این منظور را مطرح می‌کنند. اما آیا واقعا نیازی به ساختار تازه وجود دارد؟
به گزارش پرشین سازه ، علی فرنام، پژوهشگر حوزه‌ی مسکن و شهرسازی، با رویکردی عملی و مبتنی بر زیرساخت‌های موجود، به این سوال پاسخ منفی می‌دهد. او معتقد است که سامانه «املاک و اسکان» که هم‌اکنون مرجع ثبت اطلاعات سکونتی ایرانیان است، توانایی ساماندهی سکونت اتباع خارجی را نیز دارد؛ بدون نیاز به طراحی سامانه‌ای تازه یا صرف منابع جدید.
فرنام تاکید می‌کند که ثبت اطلاعات سکونتی، چه برای ایرانیان و چه برای اتباع مجاز، باید یک الزام قانونی و ساختاری باشد؛ چرا که این اطلاعات، نه تنها مبنای سیاست‌گذاری شهری و اقتصادی است، بلکه در عملکرد روزمره و پایدار نظام‌های اجتماعی نیز نقش دارد.
یک سامانه، پاسخ به چند چالش
سامانه املاک و اسکان، برخلاف تصور رایج، تنها برای ثبت کد ملی ایرانی‌ها طراحی نشده است. طبق پیشنهاد این پژوهشگر، در محل کد ملی می‌توان از شناسه‌های مخصوص اتباع استفاده کرد و اطلاعات آن‌ها را نیز دقیق و اصولی در همین بستر ثبت کرد. در قراردادهای اجاره که یکی از طرفین تبعه خارجی است، اطلاعات طرف ایرانی طبق روال فعلی ثبت می‌شود و اطلاعات طرف خارجی با استفاده از شناسه خاص خود در سامانه درج خواهد شد.
این راهکار نه تنها فرآیند ثبت را ساده‌تر می‌کند، بلکه بدون هزینه اضافه برای طراحی سامانه جدید، امکان رصد، مدیریت و برنامه‌ریزی برای جمعیت مهاجر را فراهم می‌آورد. سامانه‌های موجود قابلیت ارتقاء و به‌روزرسانی دارند؛ چیزی که نیاز امروز نظام مسکن ایران در مواجهه با مهاجران مجاز است.
ثبت اطلاعات سکونتی اتباع خارجی در کشورهای پیشرفته دنیا، یکی از مهم‌ترین ابزارهای پایش جمعیت مهاجر و مبنایی برای تصمیم‌گیری در سایر حوزه‌ها از جمله آموزش، بهداشت، امنیت و حمل‌ونقل شهری به‌شمار می‌رود. فرنام نیز بر همین نکته دست می‌گذارد و یادآور می‌شود که ایران می‌تواند با بهره‌گیری از همین مدل، روندی دقیق، هوشمند و قابل نظارت را پیش بگیرد.
دریافت گزارش‌های آماری لحظه‌ای، تفکیک محل سکونت بر اساس مناطق جغرافیایی و تحلیل ویژگی‌های جمعیتی، تنها بخشی از مزیت‌های استفاده از بستر موجود است. این داده‌ها می‌توانند به طراحان سیاست مسکن و مهاجرت در کشور کمک کنند تا تصمیمات درست‌تری بگیرند و از موازی‌کاری‌های پرهزینه جلوگیری شود.
ضرورت ساماندهی بازار مسکن برای اتباع خارجی انکارناپذیر است، اما پاسخ این نیاز در همین امروز و همین‌جا قابل دستیابی است. بهره‌برداری هوشمندانه از سامانه‌ی املاک و اسکان، نه تنها به نظم‌بخشی بازار کمک می‌کند، بلکه راه را برای سیاست‌گذاری موثر و پایدار در حوزه مهاجرت و شهرسازی هموار خواهد کرد. راه‌حلی ساده، اما پرقدرت.
