بارها گفته شد که رشد تولید ساختمان های جدید به شدت کاهش یافته اما داده های جدید نشان می دهد که در ۹ ماه اول امسال، رشد این بخش نسبت به سال گذشته صفر بوده است.
به گزارش پرشین سازه ، در سال ۱۴۰۲، بخش ساختمان تا حدی رشد مثبت را تجربه کرد اما خیلی زود این وضعیت به حالت نزولی برگشت و حالا گفته می شود که ارزش افزوده این بخش به صفر رسیده است. بنابراین می توان به صراحت اعلام کرد که رکود ساختمانی رخ داده و بعید است به زودی وضعیت تغییر کند.
گرچه قبل از این نیز، گزارش های میدانی حاکی از این بود که تولید ساختمان به شدت کاهش یافته و سرمایه گذاری خاصی در این بخش صورت نمی گیرد اما آمارهای تیراژ ساخت واحدهای مسکونی در شهرها به طور کامل این وضعیت را تایید می کنند و مشخص می سازد که نبض تولید ناخالص داخلی در حوزه های ساختمانی به چه صورت است.
در طی ۹ ماه اول سال ۱۴۰۳، بخش ساختمان هیچ ارزش افزوده ای نسبت به سال گذشته نداشته. به عبارت دیگر در سه فصل بهار، تابستان و پاییز، روند سرمایه گذاری در این بخش نزولی بوده است. در سال ۱۴۰۲، رشد بخش ساختمان حدود ۳.۶ درصد بود که البته بیش از آنکه مربوط به بهبود فضای سرمایه گذاری برای بخش ساختمان باشد، مربوط به پروژه های مسکن سازی دولتی در طرح مسکن ملی بود.
در ابتدای سال ۱۴۰۲، بلاخره پروژه های دولتی ساز نهضت ملی مسکن آغاز به کار کردند و حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار واحد مسکونی در برخی از شهرها، وارد مدار ساخت و ساز شدند. رشد ۳.۶ درصدی مزبور نیز به همین دلیل بوده است.
واقعیت اینجاست که چنین موضوعی اصلاً تازه نیست و از سال ۹۸ رشد ساختمان همواره منفی بوده و سالانه به طور میانگین، ۸ درصد افت ارزش افزوده داشته است. ریسک اقتصادی و غیراقتصادی این بازار خیلی بالاست و به همین دلیل، عملاً هیچکس تمایلی به تولید ساختمان ندارد. علاوه بر این، عوامل متعدد دیگری مثل تورم تولید مسکن، جهش قیمت ها، رکود خرید و فروش و در نهایت، غیرممکن شدن ادامه حیات سرمایه گذاران در بازار مسکن، به شکل دومینووار منجر به سقوط ارزش افزوده این بازار شد.
در سال ۱۴۰۳ یکی از سرمایه گریزترین بازارهای اقتصاد ایران، همین بازار فعالیت های ساختمانی بود. این در حالیست که در سایر حوزه ها از جمله کشاورزی، صنعت و خدمات، ارزش افزوده رشد مثبت داشته است.
چه بلایی بر سر بخش ساختمان آمد؟!
اولین دلیلی که منجر به وضعیت کنونی بخش ساختمان شد، رکود بازار مسکن بود که از سال ۹۷ شروع شده و اثرات مخربی روی بازار و سرمایه گذاری در این بخش گذاشته است. از سال ۱۴۰۰، دیگر هیچ وقت رشد مثبت سالانه را تجربه نکرد و سالانه کاهش ۰.۲ درصدی را نیز تجربه نمود.
برای تعیین رشد بخش ساختمان بررسی می کنند که چقدر سرمایه در سال های قبل به این بخش وارد شده است و سپس یک عدد را مشخص می کنند. در نتیجه، حالا که رشد این بخش به صفر رسیده، می توان گفت که در سال های اخیر، وضعیت ساختمان سازی اصلاً جالب نبوده است.
دومین عاملی که رشد ارزش افزوده ساختمان را کاهش داده، تورم های سنگین در بخش تولید بوده است. متوسط رشد هزینه های ساخت و ساز در طی سال های گذشته بیش از ۵۰ درصد بوده که همین عامل، رکود فروش را بیشتر کرده است. سرمایه گذاران ساختمانی در برخی از این سال ها، نتوانستند متناسب با رشد هزینه های ساخت، قیمت را بالا ببرند؛ چرا که قدرت خرید مردم کاهش یافته بود. در نتیجه تصمیم سرمایه گذاران بر این شد که کلاً تولید را کنار گذاشته و سرمایه های خود را نجات دهند. همین عامل، به افزایش رشد منفی منجر شد.
یکی دیگر از عواملی که منجر به سرمایه گریزی بخش ساختمان در سال جاری بوده، عدم اطمینان تولیدکنندگان و سرمایه گذاران به آینده بازار مسکن و شرایط اقتصادی بوده است. هیچکس نمی داند در آینده نزدیک و دور چه خواهد شد و از آنجایی که نقدشوندگی بازار مسکن پایین است، کمتر سازنده ای چنین ریسکی را به جان می خرد.
از سوی دیگر، کاهش چشمگیر ساخت و ساز طرح نهضت ملی مسکن در سال جاری نیز ضربه مهلک دیگری به بخش ساختمان زد. با تغییر دولت، خیلی از ساختمان هایی که از قبل شروع شده بودند، به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآمدند. سرمایه گذاری روی پروژه های جدید متوقف شد و در نهایت، این وضعیت تا به امروز نیز ادامه دارد.
وقتی که از رشد صفر ساختمان در طی ۹ ماه اول امسال صحبت می کنیم، بدین معناست که احتمالاً رکود تولید مسکن ادامه پیدا می کند و که همین اتفاق، مسیر تنظیم بازار و تعدیل قیمت ها را از گذشته سخت تر خواهد کرد.
