فروریختن ساختمان‌های غرب و جنوب غرب تهران

ریزش ساختمان های پایتخت، پدیده تازه ای نیست اما بر اساس تحقیقاتی که پژوهشکده سوانح طبیعی انجام داده، به نظر می آید که بیشتر ساختمان ها در محله هایی از منطقه ۲، ۹، ۱۰ و ۱۱ واقع شده اند. سوال اینجاست که چرا شاهد چنین پدیده هایی هستیم؟

به گزارش پرشین سازه ، بیشتر ساختمان های فروریخته در غرب و جنوب غرب تهران واقع شده اند و به نظر می آید که احتمالاً بخشی از مشکل این ساختمان ها به کیفیت زمین این مناطق برمی گردد. سال هاست که ساکنان این منطقه با خطر فروریختگی ساختمان محل زندگی خود رو به رو هستند. علاوه بر این، هرگونه لرزه ای می تواند منجر به تخریب بخشی از تاسیسات یا تمام سازه شود که طبیعتاً موضوع نگران کننده ای است و باید به آن رسیدگی شود.

پژوهشکده سوانح طبیعی بعد از بررسی های مختلفی که روی سبک ساخت و ساز، نقشه های پهنه بندی، مسیر قنات ها و کانال های زیرزمینی و بسیاری دیگر از فاکتورهای موثر داشت، نتایج جالب توجهی به دست آورد.
بر اساس نتایج حاصل از این تحلیل ها، بخشی از مشکل مزبور به ضعف خاک این نواحی برمی گردد که احتمال رمبندگی یا همان ریزش ناگهانی را به طرز قابل اعتنایی بالا برده است.
علاوه بر این، بخش هایی از محدوده موردنظر در مسیر سیلاب های جوان قرار داشته که همین سیلاب ها، رسوبات حاوی رس لاغر، لای و مواد متخلخل را به جا گذاشته اند که همین موضوع به مرور زمان مشکل ساز شده و حتی با وجود بازسازی سازه ها، موجبات نشست نامتقارن ساختمان ها را فراهم کرده اند.

بسیاری از این ساختمان های فروریخته کج بوده اند که این مسئله به دلایل مختلفی به وجود آمده است. مثلا یکی از عوامل مهمی که در این مناطق منجر به کج شدن ساختمان ها شده، مقدار آب رسیده به لایه های حساس تر زیر پی ساختمان است. هرچقدر این پدیده طولانی تر شود، احتمال وقوع حادثه برای ساختمان مزبور بیشتر خواهد شد.
در طی سال های گذشته، بارها ساختمان هایی در پایتخت فروریخته اند که پیش از این، هشدار نوسازی و مقاوم سازی دریافت کرده بودند. حالا پژوهشگران می گویند که برای حل این مشکل، باید جلوی ساختمان سازی روی خاک های مشکل دار را گرفت. همچنین می توان از روش های اصلاح و شاقول سازی ساختمان های نشست کرده استفاده کرد تا بعدها، مشکلاتی این چنینی رخ ندهد.

علائم ساختمانی که دچار فرونشست شده است!

خاک ایران به طرز هشداربرانگیزی دچار پدیده فرونشست شده است. برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی بر شدت این پدیده افزوده و به نظر می آید که تا به امروز، هیچ اقدام قابل توجهی در این راستا انجام نشده است.
حالا سوال اینجاست که نشانه نشست در ساختمان هایی که اتفاقاً نوساز هم محسوب می شوند، چیست؟
در بخشی از گزارش پژوهشکده سوانح طبیعی به شناسایی علائم فرونشست در ساختمان های نوساز نیز اشاره شده است. بر اساس گفته های پژوهشگران، بیشترین منطقه تهران که درگیر پدیده ی آسیب دیدگی ساختمان های نوساز است، منطقه ۹ و به ویژه در محله دامپزشکی تا محور شهید نیارکی است.

برای رفع این چالش باید طیف وسیعی از ذی نفعان را دخیل کرد. از ساکنان آن منطقه گرفته تا سازمان هایی مثل شهرداری و نوسازی تهران! واقعیت اینجاست که ساختمان های مزبور، در حال حاضر نیز خطراتی جدی برای ساکنان خود دارند، چه برسد به اینکه بخواهند با پدیده های طبیعی مثل زلزله مقابله کنند.
بر اساس نظراتی که در خصوص چرایی فرونشست ساختمان های نوساز وجود دارد، می توان گفت که عواملی مانند محاسبه اشتباه مقاومت مجاز خاک، تنوع جنس خاک به دلیل شرایط طبیعی و تاریخی، عدم نظارت دقیق متولیان مربوطه، عدم اجرای تمهیدات فنی لازم برای بهسازی ساختمان، عدم صلاحیت حرفه ای سازمان، عدم اصلاح خاک زیر فونداسیون، طراحی اشتباه سازه و عدم تناسب با نوع خاک، فرسودگی تاسیسات زیرسطحی، مدیریت نادرست به هنگام جمع آوری آب های سطحی و وجود لایه های عمیق تر خاک های مشکل دار در زیر ساختمان در فروریختن سازه های مزبور موثر هستند.
با عدم رعایت موارد بالا، مشکلات زیادی گریبان طیف وسیعی از افراد را خواهد گرفت. به همین دلیل، بهتر است که از همان گام های اول، موارد ایمنی رعایت شود و ساختمان سازی به نفع احسن صورت بگیرد. مناطق غرب و جنوب غربی تهران نیازمند ملاحظات و دقت بیشتری هستند چرا که بخش زیادی از ریزش ها در این مناطق رخ می دهد.
مدیریت شهری نیز باید دقت بیشتری در نظارت و صدور مجوزها داشته باشد و با تشکیل کارگروه های کاهش خطر و شناسایی خاک های ناپایدار، سهم خود را در رفع این مشکل ادا کند. مدت هاست که این ساختمان ها برای ساکنان خود، سازمان های شهری و حتی نهادهای حقوقی دردسر آفریده اند و زمان آن رسیده که با بررسی همه جانبه، به مشکل آن ها رسیدگی شود.