سامانه‌ی املاک و مستغلات ایران یکی از ابزارهای کلیدی دولت برای ساماندهی بازار مسکن و افزایش شفافیت در معاملات ملکی است. این سامانه که با نام‌های مختلفی مانند سامانه‌ی ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور (iranamlaak.ir) و سامانه‌ی ملی املاک و اسکان (amlak.mrud.ir) شناخته می‌شود، بستری آنلاین برای ثبت، مدیریت و استعلام اطلاعات مربوط به املاک و مستغلات در سراسر کشور فراهم کرده است. در ادامه، به بررسی اهداف، کاربردها، مزایا و نحوه‌ی استفاده از این سامانه می‌پردازیم.
سامانه‌ی املاک و مستغلات چیست؟
سامانه‌ی املاک و مستغلات، پلتفرمی دیجیتال است که توسط وزارت راه و شهرسازی طراحی شده و با هدف شفاف‌سازی معاملات ملکی و ساماندهی اطلاعات املاک در ایران راه‌اندازی شده است. این سامانه به مالکان، مستاجران و مشاوران املاک امکان می‌دهد تا اطلاعات مربوط به مالکیت، اجاره، خرید و فروش املاک را به صورت آنلاین ثبت و مدیریت کنند. همچنین، این سامانه با ارائه‌ی کد رهگیری برای قراردادها، امنیت معاملات را افزایش داده و از کلاهبرداری‌های ملکی جلوگیری می‌کند.
این سامانه در راستای اجرای قوانین مرتبط با مالیات‌های مستقیم (مانند ماده‌ی ۵۴ مکرر برای مالیات بر خانه‌های خالی) و قانون جهش تولید مسکن ایجاد شده و نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های کلان مسکن ایفا می‌کند.
اهداف اصلی سامانه املاک و مستغلات
اهداف اصلی این سامانه، شامل موارد زیر است:
- شفافیت در معاملات ملکی: ثبت دقیق اطلاعات معاملات، از جمله خرید، فروش، رهن و اجاره، به کاهش تخلفات و کلاهبرداری‌های ملکی کمک می‌کند.
- جلوگیری از احتکار مسکن: با شناسایی خانه‌های خالی، دولت می‌تواند سیاست‌های مالیاتی را برای تشویق عرضه‌ی مسکن اجرا کند.
- تسهیل خدمات دولتی و بانکی: ثبت اطلاعات در این سامانه برای دریافت خدماتی مانند دسته چک، وام مسکن و تمدید گواهینامه الزامی شده است.
- مدیریت بازار مسکن: جمع‌آوری داده‌های دقیق از وضعیت املاک به دولت کمک می‌کند تا سیاست‌های بهتری برای توسعه‌ی شهری و کنترل بازار مسکن تدوین کند.
این سامانه چه کارهایی انجام می‌دهد؟
سامانه‌ی املاک و مستغلات امکانات متعددی را برای کاربران فراهم می‌کند که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
۱. ثبت معاملات ملکی
در این سامانه، مالکان و مستاجران می‌توانند قراردادهای اجاره را به صورت آنلاین ثبت کرده و کد رهگیری دریافت کنند. این کد، صحت و قانونی بودن معامله را تایید می‌کند. مشاوران املاک نیز موظف‌اند قراردادهای خرید و فروش را در سامانه ثبت کنند تا از معاملات غیرقانونی جلوگیری شود.
۲. استعلام کد رهگیری
با وارد کردن کد ملی و کد رهگیری، کاربران می‌توانند صحت قراردادهای خود را بررسی کنند. این امکان به ویژه برای جلوگیری از فروش یک ملک به چند نفر مفید است.
۳. مدیریت اطلاعات املاک
مالکان می‌توانند اطلاعات املاک خود، از جمله نوع سند، متراژ، کد پستی و وضعیت سکونت (خالی، اجاره‌ای یا محل سکونت) را ثبت و ویرایش کنند. این اطلاعات برای اجرای سیاست‌های مالیاتی، مانند مالیات بر خانه‌های خالی، استفاده می‌شود.
۴. جستجوی منطقه‌ای املاک
کاربران می‌توانند با وارد کردن کد پستی، تاریخچه‌ی معاملات یک ملک را مشاهده کنند تا از قانونی بودن معامله اطمینان حاصل کنند.
۵. اتصال به سایر سامانه‌ها
سامانه‌ی املاک و مستغلات با سامانه‌هایی مانند ثبت احوال، کاداستر و پنجره‌ی ملی خدمات دولت هوشمند یکپارچه شده است تا فرآیند احراز هویت و ثبت اطلاعات دقیق‌تر انجام شود.
مزایای استفاده از سامانه‌ی املاک و مستغلات
استفاده از این سامانه دارای مزایای مهم زیر است:
- افزایش امنیت معاملات: کد رهگیری مانع از جعل اسناد و کلاهبرداری‌های ملکی می‌شود.
- صرفه‌جویی در زمان: ثبت آنلاین قراردادها و استعلام‌ها، فرآیندهای سنتی و زمان‌بر را حذف کرده است.
- شفافیت بازار مسکن: اطلاعات دقیق و به‌روز از املاک، به سیاست‌گذاری بهتر و کاهش بحران‌های مسکن کمک می‌کند.
- دسترسی به خدمات دولتی: ثبت اطلاعات در این سامانه برای دریافت خدماتی مانند وام مسکن، دسته چک و انشعابات ضروری است.
نحوه‌ی ثبت‌نام و استفاده از سامانه
برای استفاده از سامانه‌ی املاک و مستغلات، مراحل زیر را دنبال کنید:
- ورود به سامانه: به وب‌سایت رسمی amlak.mrud.ir یا iranamlaak.ir مراجعه کنید.
- احراز هویت: شماره تلفن همراه و کد ملی خود را وارد کنید. شماره تلفن باید به نام صاحب کد ملی باشد. یک کد تایید ۵ رقمی به شماره‌ی شما ارسال می‌شود.
- ثبت اطلاعات ملک: پس از ورود، اطلاعات ملک (مانند کد پستی، نوع سند و وضعیت سکونت) را وارد کنید.
- تایید نهایی: اطلاعات را بررسی و تایید کنید. پس از ثبت، یک کد پیگیری دریافت خواهید کرد.
نکات مهم در استفاده از سامانه
برای استفاده از سامانه حتما به نکات زیر توجه کنید:
- ثبت اطلاعات برای همه‌ی مالکان و مستاجران الزامی است.
- در صورت بروز خطا (مانند عدم تطابق کد ملی و شماره تلفن)، باید از شماره تلفنی استفاده کنید که به نام شما ثبت شده است.
- امکان ویرایش اطلاعات پس از ثبت وجود دارد. کافی است به بخش «مدیریت ملک» مراجعه کنید.
چرا ثبت در سامانه‌ی املاک و مستغلات الزامی است؟
از تیر ۱۴۰۳، ثبت معاملات در این سامانه طبق قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول اجباری شده است. عدم ثبت می‌تواند منجر به جریمه برای بنگاه‌های املاک و محدودیت در دسترسی به خدمات دولتی برای افراد شود. همچنین، از دی ۱۴۰۳، خدماتی مانند صدور دسته چک و تمدید انشعابات به ثبت اطلاعات در این سامانه وابسته شده است.
چالش‌ها و مشکلات رایج
برخی از مشکلات کاربران در استفاده از سامانه شامل موارد زیر است:
- خطای تطابق کد ملی و شماره تلفن: شماره تلفن باید به نام فرد باشد.
- نمایش املاک نادرست: در صورت مشاهده‌ی املاک غیرمرتبط، می‌توانید گزینه‌ی «این ملک متعلق به من نیست» را انتخاب کنید.
- عدم آگاهی از الزامات: بسیاری از کاربران از ضرورت ثبت اطلاعات آگاه نیستند که می‌تواند منجر به محدودیت در خدمات دولتی شود.
سخن پایانی
سامانه‌ی املاک و مستغلات ایران گامی بزرگ در جهت شفافیت و ساماندهی بازار مسکن است. این سامانه با ثبت دقیق اطلاعات املاک و معاملات، نه تنها از کلاهبرداری‌های ملکی جلوگیری می‌کند، بلکه به دولت امکان می‌دهد تا سیاست‌های موثری برای مدیریت بازار مسکن و کاهش بحران‌هایی مانند خانه‌های خالی تدوین کند. اگر مالک یا مستاجر هستید، توصیه می‌کنیم هرچه سریع‌تر اطلاعات خود را در این سامانه ثبت کنید تا از مزایای قانونی و مالیاتی آن بهره‌مند شوید.
