تیرچه فندوله و انواع آن

تیرچه فندوله یا تیرچه سفالی یکی از رایج ترین و پرکاربردترین مصالح مورداستفاده در صنعت ساختمانی است که مهروموم های سال عضوی جدانشدنی از سقف تمام سازه ها بود. در این مقاله قصد داریم تا بیشتر در مورد تیرچه فندوله، یا تیرچه سفالی فندوله دار صحبت کنیم، اما پیش از آن بهتر است کمی درباره خود تیرچه اطلاعات مفیدی در اختیار شما بگذاریم تا بتوانید بهتر به شناخت صحیحی از تیرچه فندوله برسید.

تیرچه چیست؟

تیرچه ها معمولاً قطعات پیش ساخته ای هستند که یکی از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده سقف سازه ها به شما می روند. اصلی ترین کاربرد تیرچه ها تحمل بارهای زنده و مرده سقف است؛ اما جدای از تحمل بار، تیرچه ها باید بتوانند در مدت زمان بسیار طولانی تحمل این بار پیش بینی شده را داشته باشند.

فولاد و بتن دو عنصر اصلی در ساخت تیرچه هستند. اصولاً تیرچه را از ترکیب میله های فولادی و بتن ریزی پایه ای تولید می کنند. بااین وجود تیرهای تمام بتنی و تمام فولادی هم وجود دارند که تیرچه های فولادی را با یکی از حروف اختصاری C، I و L نشان می دهند و تیر بتنی را با حرف I رومی نشان می دهند.

انواع تیرچه

تیرچه های ساختمانی هم بسته به موادی که در آن ها به کاررفته و شیوه مخصوص تولیدشان، انواع مختلفی دارند. هرکدام از انواع تیرچه های سقفی هم طبیعتاً کاربردهای خاص خودشان رادارند. اصولاً وجود نوع های مختلف به خاطر کارایی های مختلف موردنیاز است. در ادامه به انواع تیرچه اشاره می کنیم.

تیرچه بتنی

تیرچه بتنی یکی از محصولات پیش ساخته است که از بتن و آرماتورهای فولادی تولیدشده است. این تیرچه ها دارای یک مقطع T شکل هستند که از قرار گرفتن بلوک ها در فاصله بین تیرچه ها ایجاد می شوند. این بلوک ها نقش قالب هایی را بازی می کنند که از ریختن بتن پوششی درجا شکل می گیرند.

تیرچه های بتنی در دو نوع خرپایی و پیش تنیده تولید می شوند. بسته به نوع و اندازه ی بار زنده ای که به سقف وارد می شود، دهانه و فاصله تیرچه ها و همچنین ابعاد آن می تواند متفاوت باشد. حداقل ضخامت تیرچه باید ۵۰ میلی متر و حداکثر عرض آن هم باید ۱۰۰ میلی متر باشد. بخش فولادی این تیرچه ها در حقیقت از میلگردهای فولادی ساخته شده اند. این میلگردهای کششی و فشاری اصلی تیرچه، باید از نوع میلگردهای آجدار باشند و حداقل قطرشان هم ۸ میلی متر باشد. علاوه بر آن میلگردهای مهاری باید از نوع ساده بوده و حداقل قطرشان ۶ میلی متر باشد.

همچنین در قسمت بال تحتانی از دو عدد میلگرد استفاده می کنند که حداقل نمره آن ها ۸ و حداکثر ۱۶ میلی متر است. همچنین در بال فوقانی هم یک میلگرد وجود دارد. میلگردهای عرضی هم با نمره بین ۶.۵ تا ۸ به صورت تک یا دوبل با جوش به میلگردهای بالایی و تحتانی متصل می شوند. بعد از بستن اسکلت اصلی تیرچه، بتن ریزی پاشنه انجام می شود و بعد از خشک شدن، تیرچه از قالب خارج می شود و آماده استفاده است.

تیرچه ها را در سه مرحله تحت بارگزاری قرار می دهند:

• مرحله یک: تیرچه ها باید در مرحله حمل ونقل بار ناشی از وزن خودشان را تحمل کنند.
• مرحله دو: تیرچه باید در زمان اجرای سقف و به تنهایی بار مرده ساختمان را به دوش بکشد. بار مرده در حقیقت وزن اجزای سقف ساختمان اعم از خود تیرچه، بلوک و بتن پوششی درجا است. علاوه بر این تیرچه ها باید بارهای حین اجرا رابین تکیه گاه های موقتی یعنی شمع بندی ها تحمل کنند. مرحله دوم تا قبل از شکل گیری کامل مقاومت بتن ریخته انجام می پذیرد.
• مرحله سه: در این مرحله از برگزاری که بعد از حصول مقاومت کامل بتن ریخته شده انجام می شود، تکیه گاه های موقتی برداشته شده و تیرچه به عنوان عضو کششی سقف، بار زنده و مرده سقف را در هنگام بهره برداری تحمل می کند.

 تیرچه خرپا

تیرچه های خرپا یکی دیگر از انواع رایج تیرچه هستند که از یک خرپای فولادی و یک پاشنه بتنی تشکیل شده اند. این نوع از تیرچه ها بدون قالب ماندگار هستند. این تیرچه ها نیز برای بارگذاری در ساختمان مراحل سه گانه ذکرشده را پشت سر می گذارند و از اجزای زیر تشکیل شده اند:

آرماتورهای کششی

در اولین مرحله از بارگزاری تیرچه، آرماتور زیرین خرپا باید به عنوان عضو کششی، تحمل نیروی حاصل از لنگر خمشی را داشته باشد. نیرویی که درنتیجه وزن خود تیرچه در زمان جابه جایی به آن وارد می شود. همچنین در مرحله دوم بارگزاری نیز آرماتور زیرین باید بتواند نیروی کششی حاصل از وزن مرده سقف ساختمان را در فاصله محور تا محور تیرچه ها، یعنی بین دو تکیه گاه موقت تحمل کند؛ و در مرحله سوم بارگزاری نیز آرماتور زیرین به عنوان عضو کششی تیرچه T شکل عمل می کند.

آرماتورهای عرضی

در مرحله اول بارگزاری، آرماتورهای عرضی مانند عضو مورب خرپا عمل کرده و به آرماتورهای زیرین کششی و اعضای بالایی کمک می کنند تا ایستادگی لازم برای تحمل وزن خود تیرچه را داشته باشند. همچنین در مرحله دوم و سوم هم این آرماتورها برای تحمل بار وزن مرده و زنده سقف ساختمان به اعضای بالایی و تحتانی کمک می کنند.

آرماتورهای بالایی

آرماتور تعبیه شده در قسمت بالایی تیرچه برای کمک به دیگر اعضای تیرچه جهت تحمل وزن خودش و وزن مرده وزنده سقف ساختمان به کار گرفته می شود. در مرحله سوم بارگزاری چنانچه آرماتور بالایی در ضخامت بتن پوششی و بالاتر از سطح بلوک ها قرار بگیرد، در نقش آرماتور افت و حرارت ظاهر می شود و چنانچه پایین تر از سطح بلوک ها قرار بگیرد چنین نقشی نخواهد داشت.

پاشنه بتنی

بتن ریزی برای ساختن پاشنه بتنی تیرچه درواقع آخرین مرحله از ساخت تیرچه های پیش ساخته و شروع مراحل استفاده و بارگزاری است. این پاشنه ها در قالب تکیه گاه بلوک ها و به عنوان قالب های دائمی مورداستفاده قرار می گیرند. از این پاشنه ها برای قالب بندی قسمت زیرین سقف استفاده می شود.

آرماتورهای تقویتی

چنانچه دو آرماتور کششی تحتانی برای تحمل وزن لنگر در وسط دهانه کافی نباشند باید از آرماتورهای دیگری در داخل خرپای فلزی استفاده کرد تا بتوانند به عنوان آرماتورهای اضافی تحمل پذیری وزن تیرچه را به واسطه کمک به آرماتورهای دیگر تقویت کنند.

آرماتور کمکی اتصالی

آرماتورهای کمکی اتصالی جهت مهار کردن آرماتورهای کششی و مستقر کردن بیشتر از دو آرماتور کششی در پاشنه تیر به کاربرده می شوند.

تیرچه صنعتی

تیرچه های صنعتی نوعی از تیرچه هستند که در آن ها به جای استفاده از جوش برای برقراری اتصالات، میلگردها به وسیله جوش مقاومتی با همان نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و بالایی متصل می شوند.

تیرچه پیش تنیده

تیرچه های پیش تنیده نوعی از تیرچه های پیشرفته تر هستند که فقط کارخانه های مجهز می توانند آن ها را تولید کنند. این تیرچه ها از مقطع های بتنی T شکل و بارده C35 و بالاتر، همچنین از مفتول های فولادی با مقاومت بالا ساخته می شوند. مقاومت مفتول های نگهدارندِ این تیرچه بین ۱۷۵۰ تا ۱۹۰۰ نیوتون بر میلی متر است. در تیرچه های پیش تنیده مفتول های نگهدارندِ را قبل از بتن ریزی پاشنه توسط جک هایی تحت کشش معین قرار داده و بعدازآن بتن ریزی انجام می شود؛ و تا بعد از عمل آوری بتن و اطمینان از مقاومت لازم، مفتول ها را آزاد نمی کنند.

از تیرچه های پیش تنیده بیشتر برای تحمل بار وزن زنده و مرده سقف های اماکن نیمه صنعتی استفاده می شود.

تیرچه کرومیت

در تیرچه های کرومیت بال فوقانی را از یک تسمه یا دو میلگرد و بال تحتانی را با یک تسمه می سازند. سپس دو بال توسط یک میلگرد خم شده به هم متصل می شوند. این میلگرد خم شده نقش جان باز را ایفا می کند که نام دیگر تیرچه کرومیت است. سپس در فاصله بین تیرچه ها از بلوک های پیش ساخته بتنی، سفالی یا طاق های ضربی استفاده می کنند.

عملیات بتن ریزی پاشنه این تیرچه ها درست مانند تیرچه های معمولی است. این نوع از تیرچه ها را نیز طی سه مرحله برگزاری می کنند.

 

 مزایا و معایب تیرچه

مهم ترین مزیت های تیرچه در صنعت ساختمان عبارت اند از:

• تیرچه یک قطعه پیش ساخته است و به همین دلیل هم استفاده کردن از آن در ساخت وساز می تواند باعث صرفه جویی در وقت شود.
• همچنین ایران نیز توان مناسبی در توید انواع تیرچه دارد که باعث شده کشور بتواند با تولید داخلی نیازهای خود در زمینه ساخت تیرچه را برطرف نماید. همین امر سبب شده که استفاده از تیرچه در ساختمان سازی ازنظر هزینه هم بسیار مقرون به صرفه باشد.
• علاوه بر این ها تیرچه ثابت کرده است که مقاومت خوبی در برابر باد و زلزله از خودش نشان می دهد.
• برای نصب آن نیازی به نیروهایی با تخصص ویژه نیست و کارگران ساده هم می توانند نصب آن را انجام دهند.
• در کنار تمام این مزیت ها، استفاده از تیرچه و بلوک برای ساختن سقف می تواند عایق صدا هم باشد.

اما از معایب بزرگ تیرچه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افت کششی و زنگ زدگی در شرایط قرار گرفتن در برابر نور و هوا، یکی از مهم ترین ایرادات تیرچه ها است.
• علاوه بر آن معمولاً ورق پاشنه تیرچه های فلزی از پاشنه بیرون می ماند و برای اتصال عضوهای کششی به سقف هم از جوش استفاده می شود. این دو اتفاق باعث می شوند تا در صورت بروز هرگونه مشکل در سقف تیرچه خاصیت کششی خودش را از دست بدهد و در صورت اصولی انجام نشدن بتن ریزی پاشنه تیرچه، ضریب اطمینان آن پایین می آید.
• آخرین ایراد سقف های تیرچه بلوک در این است که اتصال میلگرد به ورق آهنی کف از نوع جوش های غیرهمگن است که مقاومت پایینی دارند.

تیرچه سفالی

تا اینجای مقاله با انواع تیرچه آشنا شدیم و از مزیت ها و معایب آن مطلع گشتیم. در ادامه بیشتر به مبحث اصلی این مقاله، یعنی تیرچه های فندوله می پردازیم. حالا که شناخت نسبی با تیرچه پیداکرده اید، اشنایی با تیرچه فندوله راحت تر خواهد بود.

تیرچه های سفالی یا فندوله دار درواقع شباهت بسیار زیادی به تیرچه های بتنی سنتی یا تیرچه های خرپایی دارند؛ اما مهم ترین تفاوت تیرچه های فندوله با تیرچه های خرپایی در میلگردهای اصلی تیرچه است که در قالب سفالی قرار می گیرند و بعد مرحله بتن ریزی انجام می شود.

تیرچه های خرپایی را برای انجام مرحله بتن ریزی در قالب های موقت قرار می دهند و بعد بتن ریزی را آغاز می کنند. خرپای آن نوع تیرچه از میلگرد ساخته می شود.
تیرچه های فندوله یا سفالی همان طور که اشاره کردیم شباهت زیادی با تیرچه های پاشنه بتنی سنتی دارند. چه ازنظر ظاهری و چه ازنظر کاربرد و کارایی. درست مانند تیرچه های پاشنه بتی، تیرچه های سفالی هم از آرماتور فوقانی و ۲ یا ۳ عدد آرماتور تحتانی در داخل پاشنه پایینی ساخته شده اند که میلگردهای خم شده زیگزاگی آن ها را به هم متصل می کند.

اما مهم ترین تفاوت تیرچه پاشنه بتنی با تیرچه های فندوله در این است که در تیرچه های بتنی، بخش پایینی یا پاشنه تیرچه کاملاً از بتن خالص ساخته می شود، درحالی که در تیرچه های سفالی دور پاشنه بتنی یک لایه از قالب سفالی قرارگرفته است. به عبارت ساده تر میلگردها در قالب سفالی پاشنه قرا می گیرند و بعد بتن ریزی در داخل قالب انجام می شود. این قالب ثابت است و به بخشی از تیرچه تبدیل می شود.

به واسطه استفاده از سفال در پاشنه، این تیرچه ها وزن کمتری نسبت به تیرچه های پاشنه بتنی دارند. علاوه بر آن قیمت تیرچه فندوله هم از قیمت تیرچه بتنی به صرفه تر و ارزان تر است. قیمت پایین تر و وزن کمتر باعث رواج زیاد این نوع از تیرچه ها در صنعت ساختمان سازی شده بود که البته مدتی است استفاده از آن ها منسوخ یا بهتر است بگوییم ممنوع شده است.

علت اصلی استاندارد نبودن این نوع از تیرچه ها نیز به دو دلیل است.

یکی اینکه نمی توان به صورت چشمی از صحت و کیفیت بتن داخل سفال اطمینان حاصل کرد؛ و دوم اینکه فضای داخل قالب سفالی برای بتن ریزی مطمئن بسیار کم است.

خرید تیرچه

تیرچه ها همان طور که اشاره کردیم قطعات پیش ساخته ای هستند که می توانید آن ها را بخرید و در سقف ساختمان استفاده کنید. ازآنجایی که بخش زیادی از سازه این تیرچه ها را میلگردهای فولادی تشکیل می دهند متأسفانه نمی توان عدد دقیقی از قیمت تیرچه ارائه داد. بلکه باید قیمت روز تیرچه را بررسی کرد.

شما می توانید برای کسب اطلاعات کاربردی بیشتر در مورد انواع تیرچه و باخبر شدن از قیمت روز تیرچه با کارشناسان ما در پرشین سازه تماس بگیرید و به آخرین اطلاعات موجود در بانک اطلاعات ساختمانی ما دسترسی داشته باشید. پرشین سازه یکی از کامل ترین بانک های اطلاعاتی درزمینهٔ صنعت ساختمانی، شامل اطلاعات تماس بهترین فروشندگان و تولیدکنندگان تیرچه را در اختیار دارد و همچنین می تواند اطلاعات به روز درباره آخرین پروژه های ساختمانی در دست احداث را هم در دسترس شما قرار دهد. اطلاعاتی که می توانند برای فروشندگان مصالح ساختمانی، به ویژه فروشندگان تیرچه بسیار مفید باشند.