لوله های مسی و انواع آن

امروزه لوله های مسی و استفاده از آن ها بسیار رایج است. این نوع لوله ها در تمام جهان پراستفاده بوده و در صنایع مختلفی مورداستفاده و کاربرد قرار می گیرند. ویژگی های مثبت این نوع لوله باعث استفاده گسترده آن شده است. از این لوله ها به طورمعمول برای خطوط آب رسانی در خانه ها و سایر ساختمان ها استفاده می شود.

این لوله ها در انواع و سایزهای مختلفی ساخته می شوند. به همین دلیل هر نوع از این لوله ها کاربرد خاص خود را دارد. بدین معنی که در موارد استفاده مختلف باید از نوع مناسب لوله با سایز و قطر مناسب استفاده کرد. از کاربردهای مختلف این لوله ها می توان به تهویه هوا، آب بندی، پوشش سقف، سیستم های گرمایشی و سرمایشی و حتی استفاده به عنوان هادی الکتریسیته نام برد.

انتخاب لوله مناسب موضوع مهمی برای شروع یک پروژه لوله کشی است. ازاین رو در ادامه قصد داریم تا به معرفی و بررسی انواع این جنس لوله ها و کاربردهای آن بپردازیم.

توضیحات مختصری راجع به لوله های مسی

لوله های مسی از انواع لوله های مورداستفاده در سیستم های آبرسانی هستند. این نوع لوله ها بارنگ قرمز خود کاملاً قابل تشخیص و تمایز هستند. احتمالاً شما این گونه لوله ها را در خانه یا آشپزخانه مثلاً در زیر سینک ظرف شویی یا در اتصالات آب گرم کن یا در زیرزمین خانه تان دیده اید و با شکل آن ها آشنا هستید.

همان طور که گفته شد؛ این نوع لوله ها بسیار پرکاربرد هستند. ویژگی ها و خصوصیات مثبتی مانند دوام و استحکام بالا سبب پراستفاده شدن این کالا شده اند. این استحکام باعث شده تا این لوله ها در طولانی مدت مورداستفاده قرار گیرند و نیازی به تعمیر و هزینه های اضافی نداشته باشند. از طرفی سبک بودن فلز مس باعث شده تا جابه جایی و استفاده و نصب این لوله ها آسان باشد. درنتیجه این لوله ها به گزینه مناسبی برای لوله کشی و آب رسانی تبدیل شوند.

از دیگر مزایای لوله هایی با جنس مسی این است که اکسید نمی شوند؛ بنابراین در طولانی مدت دچار پوسیدگی و خوردگی نمی شوند. همچنین در برابر آتش هم مقاوم هستند. به علاوه در برابر گازهای سمی هم مقاوم بوده و خورده نمی شوند. همین ویژگی ها باعث شده تا این لوله ها در سیستم های آب پاشی برای آتش سوزی مورداستفاده قرار گیرند. همچنین لوله های مسی برخلاف لوله های pvc قابلیت بازیافت دارند که از دیگر خصوصیات مثبت لوله هایی با جنس مس است.

لوله هایی با جنس مس کاملاً در برابر اشعه UV مقاوم هستند؛ بنابراین استفاده از آن ها در مکان هایی که در معرض نور مستقیم آفتاب هستند هم امکان پذیر است. البته باید گفت که استفاده از لوله هایی با جنس مس هزینه بیشتری دارد؛ اما به خاطر مقاومتی که این لوله ها دارند، از سایر لوله ها بادوام تر بوده بنابراین در طول زمان کمتر نیاز به تعویض و یا تعمیر دارند. همین مسئله باعث می شود تا هزینه ها در طول زمان کاهش یابد؛ هرچند که هزینه اولیه بیش تر باشد.

سایز لوله های مسی

موضوع قابل ذکر در این زمینه این نکته است که همیشه اندازه واقعی خارجی لوله مسی سخت به اندازه ای ثابت بیش از مقدار اسمی آن است. بدین معنی که اندازه اسمی یک لوله مسی هرچقدر که باشد، اندازه واقعی بیرونی آن ۸/۱ اینچ بیشتر از مقدار اسمی است. اندازه قطر داخلی در لوله های مسی بستگی به میزان ضخامت دیواره ها دارد.

انواع لوله های مسی با توجه به ضخامت دیواره آن ها

همان طور که گفته شد لوله های ساخته شده از مس در انواع مختلفی تولید می شوند. یکی از معیارهایی که این لوله ها بر اساس آن دسته بندی می شوند، میزان ضخامت دیواره های آن است. در ادامه به معرفی انواع لوله های جنس مس برحسب سایز دیواره می پردازیم.

لوله مسی نوع K

در بین انواع مختلف لوله هایی با جنس مس، نوع k ضخیم ترین دیواره را دارد. ازاین رو بادوام ترین و مستحکم ترین نوع لوله مسی به شمار می آید. البته باید گفت که ضخامت دیواره های لوله بسته به سایز آن نیز متفاوت است. لوله ۲/۱ اینچ نوع K دارای ضخامت دیواره ۴۹/۰ اینچ است؛ درحالی که ضخامت دیواره لوله ۴/۳ اینچی نوع k ۶۵/۰ اینچ است.

ضخامت این نوع از لوله های ساخته شده از مس سبب شده تا سنگین ترین و درنتیجه گران ترین نوع لوله هایی با جنس مسی باشند. شما معمولاً لوله های نوع k را در لوله کشی های خانه نمی بینید. چراکه برای این گونه لوله کشی ها نیاز به لوله ای با این میزان مقاومت بالا وجود ندارد و البته کار با لوله نوع k لوله های مسی چندان ساده نیست. همچنین به دلیل قیمت بالای این لوله ها استفاده از آن ها برای لوله کشی ساختمان کار چندان عاقلانه ای نیست.

کاربرد این لوله ها با توجه به ضخامت و مقاومتشان بیشتر در موارد مانند سیستم های لوله کشی تجاری، سیستم های آب پاش، نشت روغن، حفاظت از آتش سوزی و… است. همچنین این لوله ها در تأسیسات آب زیرزمینی هم بسیار استفاده می شوند. چراکه مقاومت بسیار بالا، آن ها را برای چنین کاربردی مناسب کرده است.

لوله نوع k در دو نوع انعطاف پذیر و سخت در بازار یافت می شود. نوع انعطاف پذیر این لوله ها معمولاً برای شبکه های آب زیرزمینی مورداستفاده قرار می گیرد.

لوله های مسی نوع L

لوله های نوع L بسیار رایج و پراستفاده هستند. ضخامت این لوله ها از نوع k کم تر است. به صورتی که لوله های نوع L در سایز ۴/۳ اینچی ضخامت دیواره ای به اندازه ۰۴۵/۰ اینچ دارند؛ اما قابل ذکر است که نوع L لوله های مسی نیز بادوام هستند به طوری که از آن ها هم می توان برای تأسیسات آب زیرزمینی استفاده کرد. همچنین برای استفاده در بیرون از ساختمان ها به طوری که که در معرض مستقیم آب وهوا باشند هم مناسب هستند.

در تعمیر و تعویض خطوط قدیمی آب معمولاً از این نوع لوله مسی استفاده می شود. همچنین مانند لوله های نوع K برای حفاظت از آتش سوزی هم استفاده می شوند.

به علاوه مواردی مانند استفاده در سیستم های گرمایش آب، سیستم های آب پاش، لوله کشی های داخلی و… از دیگر کاربردهای لوله های نوع L است. این نوع از لوله های جنس مس هم مانند نوع K در دو نوع انعطاف پذیر و سخت قابل دسترسی هستند که هرکدام قابلیت ها و کاربردهای خاص خود رادارند.

لوله نوع M

لوله نوع M در مقایسه با دو نوعی که قبلاً معرفی کردیم، یعنی لوله های نوع L و k دیواره هایی باضخامت کمتری دارد. به طوری که در سایز ۴/۳ اینچی این لوله ها ضخامت دیواره ها ۰۳۲/۰ اینچ است؛ بنابراین طبیعی است که نسبت به دو نوع نام برده شده مقاومت و استحکام کمتری دارند.

این ضخامت کمتر مزایایی هم دارد. مثلاً باعث می شود نوع M لوله های مسی قیمت کمتری داشته باشند که مزیت مهمی برای این نوع لوله ها محسوب می شود. به علاوه لوله های نوع M سنگینی کمتری دارند و کار با آن ها بسیار آسان تر از دو نوع قبلی است.به همین دلیل این لوله ها محبوب شده اند.

لوله های نوع M هم در شکل های انعطاف پذیر و سخت در بازار عرضه می شود. از این لوله ها معمولاً در مواردی که فشار کمی بر لوله ها وارد می شود استفاده می شود. به همین دلیل در بیرون از ساختمان ها یا در زیرزمین معمولاً از لوله های نوع M استفاده نمی شود. مواردی مانند استفاده در سیستم های خلأ و سیستم های آب خانگی از کاربردهای لوله های نوع M است. به طورکلی بیشترین میزان استفاده از این لوله ها در صنعت آب رسانی خانگی است.

لوله مسی نوع A یا DWV

این نوع لوله با دو نام لوله نوع A و DWV شناخته می شود. این نوع لوله ها درگذشته پرکاربرد بودند. معمولاً در خانه های قدیمی این نوع لوله ها دیده می شوند؛ اما امروزه و در ساختمان سازی مدرن لوله های پلاستیکی PVC جایگزین آن ها شده اند. این لوله تنها نوع لوله های مسی است که برای آب رسانی استفاده نمی شود. کاربرد لوله های نوع A معمولاً در زیرزمین است. این لوله ها کمترین ضخامت دیواره ها را در بین انواع لوله های جنس مسی دارند.

حداکثر ضریب فشار این لوله ها ۱۵ پوند در اینچ مربع است. این میزان کمتر از فشار معمول سیستم ها آبرسانی خانگی و شهری است؛ بنابراین دایره استفاده از آن ها محدود می شود.

دسته بندی لوله های مسی باتوجه به نوع جنس

دیگر معیار دسته بندی لوله های ساخته شده از مس، نوع جنس آن ها است. براین اساس دو نوع مس نرم و مس سخت در بازار یافت می شوند. در ادامه به معرفی هر یک می پردازیم.

لوله هایی با جنس مس نرم

همان طور که احتمالاً حدس زده اید این لوله ها نرم و قابل انعطاف هستند. کاربرد این لوله ها با نوع سخت آن ها متفاوت است. یکی از رایج ترین استفاده های این لوله ها در اتصالات حرارتی است. همچنین در پمپ های حرارتی و سیستم های اسپلیت به عنوان خنک کننده مورداستفاده قرار می گیرد.

لوله های مسی سخت

این لوله ها برخلاف نوع نرم آن ها سخت بوده و قابلیت انعطاف پذیری ندارند؛ بنابراین اتصال لوله های مسی سخت به یکدیگر مقداری دشوارتر است. برای اتصال این لوله ها به یکدیگر نیاز به اتصالات خارجی مانند اتصالات لحیمی، چین دار، لوله بر و… وجود دارد. البته قابل ذکر است که می توان این نوع لوله های سخت را به نوع نرم تبدیل کرد. بدین شکل که با حرارت دادن لوله ها و سپس سرد کردن آن ها که به آن آنیل کردن می گویند؛ این اتفاق می افتد.

دسته بندی کاربردی لوله های مسی

بر اساس استفاده ای که از لوله مسی می شود باید از نوع مناسب استفاده کرد. انواع لوله مسی با توجه به نوع کاربردشان به شرح زیر است.

لوله های مسی کلاف

این نوع از لوله مسی در سایزها و ضخامت های مختلفی تولید و عرضه می شوند. ویژگی برجسته این نوع لوله قابلیت خم پذیری مناسب آن است. این موضوع باعث می شود تا این لوله ها در مواردی مانند انتقال گاز، دستگاه های تهویه، لوله های برودتی، تعمیر و اتصالات سیستم های برودت و تهویه و… کاربرد زیادی داشته باشند. این لوله ها استفاده زیادی در سیستم کولرگازی دارند.

لوله های مسی از نوع شاخه ای

خصوصیت منحصربه فرد این نوع از لوله های مسی این است که فاقد هرگونه آلودگی هستند. از طرف دیگر سطح داخلی لوله های شاخه ای بسیار یکنواخت است. همین ویژگی ها باعث می شود تا این لوله ها در صنایع بهداشتی کاربرد داشته باشند. به عنوان مثال در تأسیسات و سیستم های بیمارستان ها و استفاده می شوند. استفاده در صنایع الکتریکی هم از دیگر کاربردهای این نوع از لوله است.

لوله های مسی از نوع مویین

این شکل از لوله مسی قطر بسیار کمی دارند. از دیگر ویژگی های این لوله ها می توان به قابلیت خم شدن در حالتی که سرد هستند اشاره کرد. همین ویژگی های ذکرشده باعث شده اند تا از لوله های مویین در چیلرها و سیستم های برودتی استفاده شود.

لوله های مسی از نوع کویل

کاربرد لوله های کویل برخلاف لوله های مویین در دستگاه های حرارتی و مبدل های حرارتی است. دلیل این استفاده این است که این لوله ها نسبت لوله های آلومینیومی که درگذشته استفاده می شدند، رسانای حرارتی قوی تری هستند.

لوله مسی TPC

یکی از خصوصیات فلز مس رسانایی الکتریکی قوی آن است به طوری که جریان الکتریکی را به خوبی از خود عبور می دهد. لوله های مسی TPC به گونه ای ساخته شده اند که جریان الکتریسیته را به خوبی هدایت کرده و منتقل می کنند؛ بنابراین کاربرد این نوع از لوله های ساخته شده از مس در صنایع و کاربردهای الکتریکی است.

لوله های DHP و DLP

فلز مس علاوه بر رسانای الکتریکی بودن، رسانای حرارتی است؛ بنابراین گزینه مناسبی برای انتقال حرارت است. به همین جهت لوله های DHP و DLP برای تولید مبدل های حرارتی استفاده می شوند. هنگامی که بخواهند حرارت و گرما را بین دو مایع انتقال دهند از مبدل حرارتی استفاده می شود. به عنوان مثال در سیستم های تهویه مطبوع و آب گرمکن ها از این مبدل های حرارتی استفاده می شود.

در پایان
در این مقاله سعی کردیم تا به طور مختصر به معرفی و بررسی لوله مسی و انواع مختلف آن بپردازیم. همان طور که ذکر شد این لوله ها انواع مختلفی دارند و برحسب نوعشان کاربرد منحصربه فرد خود رادارند. ویژگی های مثبتی چون سبک بودن، مقاومت و استحکام بالا، عدم اشتعال، مقاومت در برابر UV، رسانای الکتریسیته و حرارت بودن، مقاومت در برابر خوردگی، پوسیدگی و زنگ زدگی و… سبب محبوب و پرکاربرد بودن لوله های مسی شده است.

اولین معیار برای دسته بندی لوله ها ضخامت دیواره آن ها است. براین اساس لوله های با جنس مس برحسب میزان قطر دیواره ها به ترتیب به انواع K، L، M و A تقسیم می شوند. به طوری که نوع K بیشترین ضخامت دیواره و نوع A کمترین ضخامت دیواره را دارد. هر یک از این انواع لوله ها کاربرد خاص خود رادارند. لوله های نوع K بیشترین میزان استحکام ولوله های نوع A یا DWV کم ترین میزان استحکام را دارا هستند.

پس ازآن اشاره شد که این لوله بر اساس جنس مس خود به دو دسته لوله های با جنس مس نرم ولوله های با جنس مس سخت تقسیم می شوند. هر یک از انواع انعطاف پذیر و سخت در موارد کاربردی مختلفی استفاده می شوند. لوله هایی با جنس مس نرم نیاز به اتصالات اضافی ندارند؛ بنابراین کار با آن ها راحت تر است.

به علاوه لوله های جنس مسی بر اساس کاربرد به شش دسته مجزا تقسیم می شوند. این دسته بندی شامل لوله مسی شاخه ای، لوله های کلاف، لوله های مویین، نوع کویل، نوع TPC و نوع DHP و DLP می شود. کاربرد لوله های کلاف معمولاً در انتقال گاز، دستگاه های تهویه، لوله های برودتی، تعمیر و اتصالات سیستم ها برودت و تهویه است. درحالی که نوع شاخه ای لوله های مسی بیشتر در صنایع بهداشتی و بیمارستان ها کاربرد دارند.

از لوله های نوع مویین معمولاً برای سیستم های سرمایشی و برودتی استفاده می شود. این در حالی است که کاربرد لوله های کویل معمولاً در سیستم های گرمایشی و حرارتی است. لوله های نوع TPC برای انتقال و هدایت الکتریسیته استفاده می شوند. همچنین لوله های نوع DHP و DLP برای مبدل های حرارتی مورداستفاده و کاربرد قرار می گیرند.