سقف عرشه فولادی یکی از روش‌های نوین و پرکاربرد در اجرای سازه‌های ساختمانی است که با ترکیب ورق‌های فولادی موج‌دار، گل‌میخ‌های برش‌گیر و بتن مسلح ساخته می‌شود. این سیستم، به‌عنوان جایگزینی هوشمند برای سقف‌های سنتی مانند تیرچه بلوک یا دال بتنی، به دلیل سرعت بالای اجرا، کاهش وزن سازه، مقاومت بالا و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، در پروژه‌های بزرگ عمرانی، تجاری، صنعتی و حتی مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله با ساختار، اجزا، مزایا، قیمت، کاربردها و نکات مهم اجرای عرشه فولادی به‌صورت کامل و کاربردی آشنا می‌شوید.
عرشه فولادی چیست؟
عرشه فولادی نوعی سیستم سقفی مدرن و سبک است که از ورق‌های فولادی گالوانیزه و اتصالات خاص تشکیل شده و در پروژه‌های ساختمانی برای افزایش سرعت اجرا، کاهش وزن سازه و ارتقای ایمنی کاربرد دارد.
عرشه فولادی (Steel Deck)، متشکل از ورق‌هایی است که به‌صورت ذوزنقه‌ای یا موج‌دار فرم داده شده‌اند و معمولاً گالوانیزه‌اند. این ورق‌ها به کمک دستگاه رول‌فرم (Cold Form) شکل می‌گیرند و نقش قالب ماندگار را در سقف و کف اجرا ایفا می‌کنند.
تفاوت عرشه فولادی و دیگر سیستم‌های سقفی
برخلاف سقف دال بتنی سنتی که قالب‌گیری و شمع‌کشی زمان‌بر دارد، عرشه فولادی قالب آماده دارد، شمع‌بندی نمی‌طلبد (تا دهانه حدود ۳ متر) و نصب سریع‌تر است .همچنین امکان اجرای همزمان چند سقف وجود دارد—ظرفیتی که هیچ سقف سنتی‌ای ندارد.
نقش عرشه فولادی در کاهش وزن سازه
ورق‌های عرشه فولادی بسیار سبک‌اند (ضخامت معمول ۰.۸–۱.۲ میلیمتر)، این ساختار باعث کاهش بار مرده سقف و سبک‌تر شدن اسکلت و فونداسیون می‌شود. برای پروژه‌هایی که قصد افزایش طبقات دارند یا کف‌های سبک می‌خواهند، انتخاب هوشمندانه‌ای است.
ویژگی های عرشه فولادی
سقف عرشه فولادی مجموعه‌ای از ورق گالوانیزه(عرشه فولادی)، گل‌میخ (برش‌گیر)، آرماتور و بتن است. ورق‌ها به تیرهای فرعی جوش داده می‌شوند، سپس بتن ریخته می‌شود تا سطحی مقاوم و یکپارچه ایجاد شود. این سقف در برابر بارهای سنگین، حرارت و رطوبت مقاوم است.
اجرای سقف عرشه فولادی: مراحل و نکات فنی
- چیدمان ورق‌ها روی تیرها و فیکس با میخکوب
- جوش گل‌میخ برای ایجاد اتصال برشی میان فولاد و بتن
- آرماتوربندی برای تقویت کششی و خنثی‌کردن ترک
- بتن‌ریزی: معمولاً بتن معمولی یا سبک با ضخامت دال حداقل ۵۰ میلیمتر
ضخامت سقف عرشه فولادی چقدر باید باشد؟
ضخامت ورق معمولاً بین ۰.۸ تا ۱.۲ میلیمتر است؛ استانداردها در عمق ذوزنقه ۵۰–۷۵ میلیمتر را پیشنهاد می‌کنند . ضخامت نهایی دال بتنی هم حدود ۵۰ میلیمتر باشد تا مقاومت مطلوب فراهم شود.
وزن هر متر مربع ورق عرشه فولادی چقدر است؟
یک مترمربع ورق گالوانیزه با ضخامت تقریباً ۰.۷ میلیمتر حدود ۷۰ کیلوگرم است. این میزان وزن باعث سهولت حمل و نقل و نصب سریع می‌شود.
اجزای اصلی سقف عرشه فولادی
هدف از این بخش، این است که خواننده با تمام بخش‌هایی که در اجرای سقف عرشه فولادی نقش دارند آشنا شود و درک دقیقی از عملکرد، جایگاه و اهمیت هر جزء در پایداری سازه به دست آورد.
معرفی ورق عرشه فولادی و خصوصیات آن
یکی از اجزای کلیدی در سقف عرشه فولادی، ورق گالوانیزه ذوزنقه‌ای یا موج‌دار است که به‌عنوان قالب و تقویت‌کننده عمل می‌کند. این ورق‌ها معمولاً با ضخامت‌های ۰.۸ تا ۱.۲ میلیمتر تولید می‌شوند و در برابر زنگ‌زدگی، رطوبت و فشار مقاوم هستند. طراحی موج‌دار آن‌ها نه‌تنها برای زیبایی نیست، بلکه سبب افزایش تحمل خمشی و توزیع بهتر نیرو در سطح سقف می‌شود.
ورق‌های عرشه فولادی در ابعاد مختلف و با عرض مفید حدود ۱۰۰ سانتی‌متر ارائه می‌شوند و در پروژه‌های صنعتی، برج‌سازی، سوله‌سازی و حتی ساخت خانه‌های ویلایی نیز استفاده دارند. کیفیت ورق تأثیر مستقیمی بر ایمنی و عمر سازه دارد.
گل میخ عرشه فولادی و نقش آن در اتصال سازه‌ای
یکی دیگر از اجزای مهم سقف عرشه فولادی، گل میخ یا همان برش‌گیر (Stud Shear Connector) است. این قطعات فولادی کوچک که به وسیله دستگاه جوش قوس الکتریکی (استاد ولدینگ) به تیرهای فرعی متصل می‌شوند، نقش کلیدی در انتقال نیرو بین ورق و بتن دارند. بدون گل میخ، ورق و بتن از یکدیگر جدا عمل می‌کنند، اما با آن، عملکرد یکپارچه دارند و مقاومت سقف چندین برابر می‌شود.
گل میخ‌ها در ارتفاع‌های مختلفی از جمله ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ میلیمتر تولید می‌شوند و محل قرارگیری آن‌ها باید طبق نقشه‌های اجرایی و محاسبات مهندسی باشد. این قطعات به ظاهر ساده، تضمین‌کننده ایمنی سقف در برابر لرزش و زلزله‌اند.
مزایای عرشه فولادی
سیستم سقف عرشه فولادی به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین روش‌های ساخت سقف در پروژه‌های عمرانی، مزایای قابل توجهی دارد که آن را از سایر سیستم‌های سقفی متمایز می‌کند:
- کاهش وزن سازه
- افزایش سرعت اجرا
- مقاومت بالا در برابر زلزله
- حذف قالب‌بندی و کاهش نیروی انسانی
- افزایش ایمنی در زمان اجرا
- کاهش هزینه‌های کلی پروژه
کاربردهای عرشه فولادی
عرشه فولادی به دلیل ویژگی‌های فنی و اجرایی منحصربه‌فرد، در انواع مختلفی از پروژه‌ها کاربرد دارد. در ادامه، مهم‌ترین موارد استفاده از این نوع سقف را بررسی می‌کنیم:
- ساختمان‌های بلندمرتبه
- سوله‌های صنعتی و کارخانه‌ها
- پارکینگ‌های طبقاتی
- مراکز تجاری و اداری
- خانه‌های ویلایی
قیمت سقف عرشه فولادی
هزینه نهایی سقف عرشه فولادی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله متراژ پروژه، ضخامت ورق مصرفی، نوع گل میخ، هزینه حمل و نقل و اجرت اجرای آن. در حالت کلی، سقف عرشه فولادی نسبت به سقف دال بتنی سنتی قیمت مناسب‌تری دارد، به‌خصوص اگر سرعت اجرا و کاهش هزینه‌های جانبی مثل قالب‌بندی، شمع‌گذاری و نیروی انسانی را در نظر بگیریم.
برای مثال، اگر در یک پروژه ساختمانی متوسط به جای سقف‌های سنتی از سیستم عرشه فولادی استفاده شود، ممکن است تا ۳۰ درصد در زمان و هزینه صرفه‌جویی شود.
سوالات متداول درباره سقف عرشه فولادی
آیا سقف عرشه فولادی برای همه سازه‌ها مناسب است؟
در بیشتر ساختمان‌ها به‌ویژه برج‌ها، سوله‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و ساختمان‌های بلند، سقف عرشه فولادی بسیار مناسب است. با این حال، در ساختمان‌های کوچک یا کم‌ارتفاع، به دلیل هزینه اولیه نصب دستگاه‌ها یا محدودیت‌های اجرایی، ممکن است مقرون‌به‌صرفه نباشد.
چه عواملی در قیمت نهایی تأثیرگذار هستند؟
عواملی مثل ضخامت ورق، نوع گل میخ، هزینه حمل‌ونقل، محل پروژه، متراژ کار، نرخ روز فولاد و دستمزد پیمانکار، همگی در قیمت نهایی سقف تاثیرگذارند. همچنین کیفیت اجرای جوشکاری و بتن‌ریزی نیز نقش مهمی در هزینه نهایی و عمر مفید سقف دارد.
نصب سقف عرشه فولادی چقدر زمان می‌برد؟
یکی از ویژگی‌های برجسته این نوع سقف، سرعت اجرای بالاست. در یک پروژه معمولی، یک تیم حرفه‌ای می‌تواند روزانه بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ مترمربع سقف را نصب کند. این سرعت باعث کاهش چشم‌گیر زمان کلی پروژه و صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
چرا استفاده از سقف عرشه فولادی به‌صرفه است؟
با توجه به مواردی که در طول این مقاله بررسی شد، به‌خوبی مشخص است که سقف عرشه فولادی، انتخابی هوشمندانه برای ساخت‌وسازهای مدرن است. این سیستم نه‌تنها موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود، بلکه از لحاظ فنی نیز ایمنی بالایی دارد و دوام طولانی‌تری را برای سازه‌ها فراهم می‌آورد.
اگرچه در نگاه اول ممکن است قیمت ورق یا هزینه اجرای آن نسبت به برخی سقف‌های سنتی کمی بیشتر به‌نظر برسد، اما با در نظر گرفتن حذف هزینه قالب‌بندی، کاهش نیروی انسانی، اجرای سریع‌تر، مقاومت بهتر و عمر مفید بالاتر، کاملاً مشخص می‌شود که استفاده از سقف عرشه فولادی یک سرمایه‌گذاری هوشمند برای آینده ساختمان است. پیشنهاد می‌شود پیش از اجرای این نوع سقف، با مهندسان سازه و پیمانکاران حرفه‌ای مشورت کرده و حتماً از مصالح باکیفیت و تاییدشده استفاده کنید تا هم از نظر ایمنی، و هم از نظر اقتصادی، انتخابی مطمئن داشته باشید.
