طرح نهضت ملی مسکن، راهکاری بود که دولت سیزدهم جهت جبران کمبود مسکن در کشور ارائه کرد و خیلی زود به یکی از مهم ترین طرح های کشور بدل شد. اما حالا که این طرح به مراحل اجرایی است، تنها ۹ درصد از متقاضیان در چرخه ی دریافت خانه قرار گرفته اند. تکلیف ۵.۵ میلیون نفر دیگری که متقاضی مسکن در کشور هستند، مشخص نیست و وزارت راه و شهرسازی نیز برنامه ای برای نیاز این متقاضیان ندارد.
به گزارش پرشین سازه ، اصلی ترین مزیت طرح نهضت ملی مسکن این بود که به سیاسیون و قانونگذاران به خوبی نشان داد که وضعیت تقاضا برای مسکن چقدر است. گرچه خود این طرح، آنقدر که طراحانش انتظار داشتند، موفق از آب درنیامد.
بر اساس آمارهایی که منتشر شده است، حدود ۵.۵ میلیون نفر برای این طرح ثبت نام کرده اند که به خوبی میزان تقاضای بازار را نشان می دهد. البته در این میان، وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد که از این میان تنها ۳.۶ میلیون نفر متقاضی واقعی و واجد شرایط هستند.
از میان جمعیت ۳.۶ میلیون نفری متقاضی مسکن طرح نهضت ملی، تنها ۳۳۳ هزار نفر موفق شدند که واجد شرایط تشخیص داده شوند. این تعداد معادل ۹ درصد از کل متقاضیان است و تنها همین تعداد هم ۴۰ میلیون تومان اولیه را پرداخت کرده اند.
البته از همین الان، خیلی از کارشناسان چنین می گویند که به دلیل شرایط بسیار ناخوشایند تورم و گرانی ها، احتمالا شاهد ریزش شدید متقاضیان در فراخوان های دوم و سوم خواهیم بود و تعداد افرادی که قادر به واریز مبالغ این چنینی هستند، کمتر و کمتر خواهد شد.
با تمام این تفاصیل به نظر می آید که طرح نهضت ملی مسکن به نفس نفس افتاده است و چشم انداز جالبی در پیش روی خود ندارد. از سویی، متقاضیان این طرح توان مالی چندانی ندارند که بخواهند به طور مداوم منابع مالی لازم را تامین کنند. از سوی دیگر، بانک هایی که قرار بود تسهیلات ۲۵۰ الی ۴۵۰ میلیون تومانی پرداخت کنند نیز همکاری جالبی با طرح نهضت ملی مسکن ندارند و مدام از انجام وظیفه اجتناب می کنند.
از بررسی سخنان و گزارش های موجود چنین می توان برداشت کرد که به جز همان آورده ی متقاضیان، هیچگونه مدل جایگزینی برای تامین منابع مالی، پیشبینی نشده است. همچنین پیشنهاد انبوه سازان برای تامین منابع لازم برای اجرای این طرح نیز با بی اعتنایی مطلق از سوی سیاست گذاران و مجریان رو به رو شده است. این موضوع زمانی اهمیت دو چندان پیدا می کند که حالا، ۱ سال از آغاز این طرح گذشته است اما نتایج چشمگیری حاصل نشده است.
همچنین در صورتی که ۵.۵ میلیون نفری که برای طرح نهضت ملی مسکن ثبت نام کرده اند را به عنوان متقاضیان پنهان بازار مسکن در نظر بگیریم، می توان چنین نتیجه گرفت که تنها ۶ درصد از آن ها وارد فرآیند دریافت مسکن شده اند.
از سوی دیگر وزارت راه و شهرسازی نیز عنوان کرده است که ۴۳۰ هزار واحد وارد مراحل ابتدایی ساخت شده اند اما تنها ۳۳۳ هزار نفر، توانسته اند که آورده ی ۴۰ میلیونی اولیه را واریز کنند.
با بررسی همین اعداد و ارقام چنین به نظر می رسد که دولت با ۱۰۰ هزار واحد مسکونی مازاد مواجه است که متقاضی ندارند. به نظر می رسد که اصلی ترین دلیل این اتفاق، تعلل بیش از حد وزارت راه و شهرسازی در اجرای این طرح بوده است. به نحوی که انگیزه و اشتیاق متقاضیان برای ثبت نام به شدت کمرنگ شده است.
ماجرای خانه سازی در کشور، تنها به طرح نهضت ملی مسکن محدود نمی شود. بلکه آمارها نشان می دهد که در بهار امسال، با کاهش وحشتناک تقاضای صدور پروانه ی ساخت رو به رو بوده ایم. در بهار ۱۴۰۱، تنها ۹۰ هزار و ۲۹۰ واحد مسکونی شهری در کشور، پروانه ی ساخت دریافت کرده اند. این رقم با توجه به سال گذشته، با کاهش ۳۰ درصدی رو به رو بوده است.
در این میان، تمام کسانی که به نحوی به کار ساختمان سازی مشغول هستند، زبان انتقاد خود را به دولت گشوده اند. در این میان یکی از اعضای هیئت مدیره کانون انبوه سازان چنین گفته است: در این یک سالی که وزارت راه و شهرسازی به بهانه های مختلف از آغاز طرح نهضت ملی مسکن اجتناب می کرد، با افزایش شدید هزینه های ساخت و ساز مواجه شدیم. تا سال قبل می شد که هزینه های ساخت را در حد متری ۵ میلیون تومان نگه داشت. اما در حال حاضر، این رقم به ۹ میلیون رسیده است. حتی در همین هفته ی پیش، به دلیل افزایش قیمت یونولیت و بلوک های سقفی، قیمت واحدهای نهضت ملی مسکن، متری ۱۰۰ هزار تومان گران شد.
فرشید پورحاجت در ادامه گفت: مسئولین وزارت راه و شهرسازی، به جای چسبیدن به اصل، فرع را گرفته اند. به جای این که وزارتخانه نقش تسهیل کننده داشته باشد، خودش پیمانکار شده است. باید شرایط را برای ورود بخش خصوصی به این طرح آماده می کردند اما متاسفانه اقدامی صورت نگرفت. حتی توجهی به هزینه های بالای ساخت و ساز نیز نکردند. نتیجه این شده است که سازندگان را در پیچ و خم کارهای اداری رها کرده اند.
وی همچنین از کاهش ۴۶ درصدی صدور پروانه ی ساخت در تهران خبر داد و گفت: بدون این که بخواهم اغراق کنم، بخش خصوصی می تواند سالانه ۸۰۰ هزار واحد مسکونی بسازد اما دخالت های نا به هنگام و اقدامات وزارت راه و شهرسازی، دست و پای سازندگان را بسته است. ما حتی برای دریافت پروانه ی صلاحیت که باید از وزارت راه و شهرسازی دریافت شود نیز دچار مشکل هستیم.
وی در انتها چنین گفت: مشکلات امروز طرح نهضت ملی مسکن کاملا مشخص و واضح است. بانک ها، تسهیلات پرداخت نمی کنند، توان متقاضیان پایین است و زمین قابل ساختی وجود ندارد. از سوی دیگر، سازندگان خصوصی نیز مشکلات خاص خود را دارند. نهاده های ساختمانی به شدت گران شده اند، فرآیند صدور پروانه ی ساختمانی بسیار طولانی است و دستمزدها نیز افزایش پیدا کرده است.
طبیعی است در این شرایط، وضعیت ساخت مسکن در کشور این گونه باشد.
