اسپیسر بتن چیست و چه کاربردی دارد؟

جالب است بدانید که خوردگی و زنگ زدگی آرماتورها یکی از جدی ترین مشکلاتی است که در فرایند ساخت وساز یک ساختمان ممکن است پیش بیاید، بنابراین احتمالاً اولین سؤالی که ممکن است پرسیده شود این است که چرا آرماتور خورده و یا زنگ زده می شود؟
جواب این سؤال را می توان در کمبود و کاهش کاور یا پوشش بتنی جست وجو کرد. درواقع می توان مطرح کرد که با کاهش هر ۲ میلی متر از پوشش بتنی ۵ سال از عمر مفید سازه کاهش کم می شود؛ بنابراین در بسیاری از پروژه های بتنی که از اسپیسر برای حفظ پوشش بتنی استفاده نمی کنند، ناهمگونی بتنی به وجود آمده و همین مسئله ریسک زنگ زدگی و خوردگی آرماتورها را بالا می برد. حال با توجه به این مقدمه و اشاره به اهمیت وجود اسپیسر بتن، با ما همراه باشید تا بهتر و بیشتر با معنی و کاربرد اسپیسر آشنا شوید. درواقع هدف ما در این مقاله بررسی انواع اسپیسر و کاربرد آن ها است.

اسپیسر بتن چیست؟

اسپیسر به معنی فاصله گذار است که می تواند از هر جنسی از فلز، بتن، چوب گرفته تا پلاستیک باشد. درباره ی اسپیسر بتن (فاصله دهنده) باید اشاره کرد که این قطعه وسیله ایست که در بتن دفن می شود و به دلیل ایجاد فاصله بین بتن و میلگرد در سازه های بتن مسلح با هدف کاور کردن مناسب سطح بتنی و جلوگیری از خوردگی میلگردها به کار می رود.
اسپیسرها با توجه به استفاده در بناهای متفاوت در سایزهای متنوع از ۱۵ میلی متر تا ۱۵۰ میلی متر تولید و عرضه می شوند. جالب است بدانید که درگذشته و قبل از تولید اسپیسر، مواردی مانند آجر، تکه های سنگی و چوبی نقش فاصله دهنده بین میلگردها و سطوح سیمانی را ایفا می کردند؛ اما درواقع مصالح نامبرده لایه محافظ مناسبی نبودند درحالی که در خود این مواد نیز احتمال آسیب و تخریب بالا بود.

انواع اسپیسر بتن

اسپیسرها دارای اشکال و ابعاد و مقاومت های مختلفی هستند که با توجه به نظر پیمانکار و باری که بر روی سازه وارد می شود و نوع سازه، مورداستفاده قرار می گیرند. امروزه و در بازار ایران انواع اسپیسرها به شکل بتنی، پلاستیکی و فلزی موجود هستند که دراین بین نوع پلاستیکی این قطعه به دلیل وزن، قیمت و صرفه اقتصادی که برای پیمانکار و کارفرما دارد دارای ارزش و اعتبار بیشتری نسبت به بقیه اسپیسر می باشد و از پرکاربردترین آن ها به شمار می رود؛ اما به طورکلی ما اسپیسرها را ازنظر جنس و مکان مورداستفاده به انواع زیر دسته بندی می کنیم که شامل:

۱. اسپیسر پلاستیکی

اسپیسرهای پلاستیکی نسبت به اسپیسرهای بتنی و فلزی ارزان تر می باشند به همین دلیل نیز فروش بالایی دارند؛ اما باید دقت کنیم که معایب استفاده از این اسپیسر بالاست و شامل موارد زیادی ازجمله، عدم چسبندگی خوب اسپیسر پلاستیکی به بتن می شود، در چنین حالتی رطوبت و یون های مخرب از مرز بین آن ها به داخل بتن نفوذ کرده و کار را خراب می کنند. از طرفی ضریب حرارتی پلاستیک و بتن با هم متفاوت است و استفاده از این نوع از محصولات مشکلات عدیده ای را در پی خواهد داشت.

مزیت های استفاده از اسپیسر پلاستیکی

• فرایند تولید سریع آن ها
• قابلیت تولید در اشکال مختلف
• مقاومت بالا
• شکل پذیری آسان
• ارزان ترین نوع اسپیسر ازلحاظ اقتصادی

۲. اسپیسرهای کفی

این نوع از اسپیسر خود نیز شامل:

• اسپیسر هارد فیکس

این نوع از محصولات مناسب ترین قطعه برای ایجاد پوشش بتنی در کلیه کف های سنگین و پرتراکم مانند فونداسیون، تیرها، شناژها و کف های حجیم می باشد و جالب است بدانید که اسپیسر هارد فیکس قادر به تحمل بار نقطه ای تا ۳۵۰ کیلوگرم هستند. اسپیسر هارد فیکس دارای دو شاخک قفل کن می باشد و قادر به نگهداری میلگردهای با سایز مختلف در داخل خود می باشد و به صورت عمودی در زیر میلگردهای اصلی قرار می گیرد.

• اسپیسر ماکس فیکس

این محصولات نیمه سنگین برای ایجاد پوشش بتنی در انواع سازه های میلگردی با وزن متوسط مانند تیرها، پوترها، شناژها و کف های با وزن متوسط مورداستفاده قرار می گیرد. اسپیسر ماکس فیکس قادر به تحمل بار نقطه ای تا ۱۸۰ کیلوگرم می باشند.
همچنین لازم به ذکر است که این نوع از اسپیسرها نیز مانند مدل هارد فیکس به صورت عمود در زیر میلگردها سوار می شوند.

• اسپیسر مینی فیکس

اسپیسر مینی فیکس اسپیسری ارزان و پرمصرف است که در انواع کف ها و سقف های بافته شده با میلگردهای سبک (میلگردهای حرارتی) جهت انواع سقف های کامپوزیت، سقف های عرشه پولادی، قطعات پیش ساخته بتنی و … مورداستفاده قرار می گیرد. این نوع از اسپیسر قادر به تحمل بار تا ۳۵ کیلوگرم می باشد و همانند موارد قبلی به صورت عمودی در زیر میلگردها قابل اجرا می باشند.

• اسپیسر یو فیکس

اسپیسر یوفیکس اسپیسری کارآمد می باشد که فاقد شاخک های قفل کن میلگرد است و با توجه به داشتن نشیمنگاه کرسی، قابلیت قرارگیری انواع سایزهای میلگرد را بر روی خود میسر می سازد و به طور عمودی قرار می گیرد.

• اسپیسر دابل فیکس

دابل فیکس یک قطعه منحصربه فرد و کارآمد برای ایجاد پوشش بتنی در دال های بتنی دو شبکه است. این اسپیسر از دو بخش پایه (مادگی) و هد (نری) تشکیل شده که برای استفاده باید روی یکدیگر مونتاژ شوند. پایه اسپیسر دابل فیکس دارای چهارپایه با ارتفاع های ۵/۲ تا ۴ در دو طرف می باشند و قسمت هد اسپیسر نیز با ارتفاع ۸ الی ۱۸ سانتیمتر طراحی و تولید شده است. درواقع در زمان اعمال اسپیسر به سازه ابتدا باید پایه  اسپیسر به هد اسپیسر مونتاژ شود و روی سطح قرار داده شود. سپس میلگردهای زیرین شبکه روی پایه قرار داده شود. در آخر نیز میلگردهای بالایی روی قسمت کارگیر هد اسپیسر جاگذاری شود. در چنین حالتی اسپیسر دایل فیکس کاملاً بر روی سازه اعمال شده است.

• اسپیسر ساید فیکس

این نوع از محصول برای ایجاد پوشش بتنی در سازه های با وزن متوسط و نیمه سنگین مورداستفاده قرار می گیرد و به لحاظ دارا بودن قفل کن یک طرفه به عنوان اسپیسر تقویتی در سازه هایی که به هر دلیل تعداد اسپیسرهای کارگذاری شده توسط ناظر کم تلقی شده است، کاربرد دارد. اسپیسر ساید فیکس ها قادر به تحمل بار نقطه ای تا ۲۰۰ کیلوگرم می باشد و قفل کن یک طرفه آن به راحتی از بغل جا زده می شود و به صورت عمودی در زیر میلگردهای اصلی قرار می گیرد.

 

۳. اسپیسرهای دیواری

• اسپیسر ویل فیکس

اسپیسر ویل فیکس مخصوص استفاده در سطوح عمودی مانند دیوارها، ستون ها، مقاطع مدور و … بوده و در بتن های درجا یا پیش ساخته به صورت گسترده مورداستفاده قرار می گیرد. این نوع از اسپیسر جوری طراحی شده است که بتواند در مقابل بتن سیال مانعی ایجاد نماید. اسپیسر ویل فیکس دارای قفل کن بسیار قوی در مرکز خود برای گرفتن میلگرد می باشد و وجود شاخک ها در اطراف این نوع اسپیسر موجب می شود تا در برابر ویبره و ارتعاش شدیدی که در هنگام بتن ریزی انجام می شود، مقاوم بوده و مانع نفوذ یون های کلر، سولفات ها، اسیدها و عوامل مخرب به داخل بتن شود. همچنین استفاده از اسپیسر ویل فیکس در سطوح عمودی این مزیت را ایجاد می کند که شبکه های میلگردی نسبت به قالب کاملاً موازی قرار گیرند و از پیچیدگی آرماتور داخل قالب جلوگیری می کند. اسپیسر ویل فیکس بر روی کمرکش ها (خاموت ها) به صورت عمودی نصب می شود.

• اسپیسر کیج فیکس

این نوع از محصولات مخصوص ایجاد پوشش بتنی در قسمت های ستونی یا شبکه ای می باشند و عمده مصرف آن ها در پایه پل ها، قالب های لغزنده، قالب های بالارونده، سازه های دریایی و به طورکلی پروژه های عمودی سنگین می باشد. اسپیسر کیج فیکس فاقد دندانه در محیط خود هستند و این مزیت را ایجاد می کنند که در اثر حرکت و روندگی قالب ها هیچ آسیبی به اسپیسر و به طبع آن به سازنده وارد نشود. این نوع از اسپیسرها روی میلگردهای اسپیرال (خاموت ها) نصب می شود تا فاصله لازم جهت پوشش بتنی میلگردها نسبت به خاک را ایجاد کنند.

۴. اسپیسرهای فلزی

این نوع از اسپیسرها از جنس فلز بوده و معمولاً نسبت به نوع پلاستیکی از قیمت بالاتری نیز برخوردارند، علت قیمت بالای این محصولات نیز به دلیل قدرت تحمل بالا و کیفیت مناسب اسپیسرهای فلزی است.

۵. اسپیسرهای بتنی

اسپیسرهای بتنی و فلزی نسبت به اسپیسر پلاستیکی گران تر می باشند اما درعین حال سختی بالاتری نیز دارند. اسپیسر بتنی مقاومت فشاری بالایی دارد که بسیاری از ضعف های اسپیسر پلاستیکی را برطرف نموده و باعث کاهش عوامل آسیب رسان به بتنی که در آن از اسپیسر غیر بتنی استفاده شده است، می شود. همچنین لازم به ذکر است که در زمان ساخت این نوع از اسپیسرها حتماً باید توجه شود که نوع بتنی که با آن اسپیسر بتنی ساخته می شود با بتن مورداستفاده ازنظر ضریب حرارتی یکسان باشد.

مشخصات ظاهری اسپیسر بتن

1. این نوع از اسپیسرها معمولاً به رنگ های سفید و مشکی در بازار وجود دارند.
2. ساخت و تولید اسپیسر بتنی بر اساس پلی اتیلن می باشد.

اسپیسر بتن و نقش آن در طول عمر سازه

با توجه به آنچه در اصول و استانداردهای سیمان های مسلح مطرح می شود، پوشش دهی میلگردها با استفاده از ملات های سیمانی تأثیری شگرف و مهمی در صنعت ساخت وساز دارد. درواقع پوشش دهی سیمانی باعث بالا رفتن طول عمر بناها می شود. البته لازم به ذکر است که برای حصول نتیجه بهتر باید این پوشش دهی با توجه به شرایط آب و هوایی و محیطی بناها تعیین گردد.

مزایای استفاده از اسپیسر

درباره ی قابلیت ها و توانایی های این نوع فراورده می توان موارد زیر را مطرح کرد که شامل:

• پوشش دهی مناسب، بهینه و یکدست سطح آرماتورها با استفاده از یک اسپیسر مناسب
• مناسب و به صرفه بودن ازلحاظ اقتصادی
• این محصولات ازآنجایی که در ساختمان و بافت خود فضاها و شکاف هایی تهی دارند کاملاً با سیمان اتصال پیداکرده و امکان هیچ جابه جایی ندارند.
• وزن کمی دارد و انتقال و جابه جایی آن به راحتی قابل انجام است.
• با استفاده از مدل پلاستیکی می توان به راحتی فضاسازی ها و پوشش دهی را انجام داد.
• این فراورده در برابر ترکیبات اسیدی و قلیایی توان پایداری و مقاومت خوبی دارد.
• اجرای این عملیات به مدت زمان بسیار کمی نیاز دارد.

قیمت خرید اسپیسر

درباره قیمت اسپیسرها باید مطرح کرد که معمولاً بسته به جنس، اندازه و اینکه در بسته بندی چندتایی قرار می گیرد می توان برآوردهای قیمتی متفاوتی از آن ها ارائه داد؛ اما به طورکلی و برای ایجاد یک برآورد ذهنی از رنج قیمت این محصول باید مطرح کنیم که قیمت خرید اسپیسر در ایران و در سال ۱۳۹۹ از ۹۵ هزار تومان در هر بسته ۲۰۰ تایی شروع و تا ۴۰۰ هزار تومان با توجه به موارد ذکرشده متغیر است.

جمع بندی

همان طور که در طول مقاله متوجه شدید اسپیسر بتن محصولی است که برای پوشش دهی و محافظت از میلگردهای موجود در بتن های مسلح شده استفاده می گردد. ابزاری بسیار بهینه و با کارایی بالا، جرم کم و باصرفه اقتصادی می باشد. اسپیسرها با پوشش دهی یکدست و مناسبی که روی میلگردها ایجاد می کنند می توانند از نفوذ و رخنه ی عوامل تخریبی ممانعت نمایند. در پایان امیدواریم که مطالب ارائه شده از کیفیت کافی برخوردار بوده و به شما در جهت افزایش اطلاعات کمک کننده بوده باشد.